Nông dân chăm sóc những gốc tiêu chưa bị phá.
Thế nhưng, việc tìm cây trồng khác thay thế phù hợp, ổn định đầu ra, tạo sinh kế bền vững đang là bài toán chưa có lời giải của nông nông dân trồng tiêu và chính quyền địa phương.
Xã Sơn Thành Tây (huyện Tây Hòa) được mệnh danh là thủ phủ của cây hồ tiêu ở Phú Yên với diện tích hơn 500 ha. Tiêu Sơn Thành Tây nổi tiếng khắp cả nước vì cây phát triển tốt, cho năng suất và chất lượng cao. Cây tiêu cho thu nhập cao góp phần phát triển kinh tế cho nông dân tại địa phương.
Thế nhưng, từ cuối năm 2017 đến nay đa số các hộ trồng tiêu không mang lại hiệu quả kinh tế, thậm chí còn thua lỗ. Nguyên nhân là do giá tiêu xuống thấp (hiện xuống mức 30.000 đồng/kg tiêu khô) và bệnh chết nhanh, chết chậm bùng phát trong thời gian dài. Nhìn vườn tiêu ngày càng héo úa, nông dân đành bấm bụng phá bỏ để trồng cây khác ngắn ngày, kiếm thu nhập trước mắt để ổn định cuộc sống. Nhưng, việc nông dân tự tìm ra loại cây trồng mới phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng… là cả một vấn đề.
Người dân phá bỏ tiêu để trồng các loại cây khác.
Ông Phan Trọng Anh, thôn Sơn Trường, xã Sơn Thành Tây cho biết, người trồng tiêu ở Sơn Thành bây giờ đã “kiệt sức”. Vì tiền bạc, công sức đầu tư cho loại cây trồng này rất lớn nhưng hiệu quả không như mong muốn. Nếu cứ tiếp tục giữ cây tiêu thì kinh tế của gia đình sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Chính vì vậy, nhiều người đã và đang phá bỏ vườn tiêu để trồng loại cây khác như: bắp, sắn, cà tím, măng tây, chanh dây, cây ăn quả…
Có hơn 4.000 m2 đất trồng tiêu nhưng đến nay, gia đình ông Đoàn Văn Chiến, thôn Sơn Tịnh, xã Sơn Thành Tây đã phá bỏ hơn một nửa diện tích để trồng ngô và cà tím. Dù trồng 2 loại cây này mỗi vụ chỉ thu lãi chừng 1 đến 2 triệu đồng, thấp hơn rất nhiều so với trồng tiêu trước đây, nhưng đây là giải pháp tình thế mà gia đình ông chọn.
Diện tích chuyển đổi trồng khác từ diện tích cây hồ tiêu bị phá bỏ.
Ông Đoàn Văn Chiến, thôn Sơn Tịnh, xã Sơn Thành Tây chia sẻ: Bây giờ phá tiêu trồng mỗi loại cây một ít. Loại cây này thua còn có cây khác gỡ lại. Nông dân cứ hỏi nhau là trồng chứ chẳng có quy hoạch hay tìm đầu ra gì cả.
Theo thống kê của Ủy ban nhân dân xã Sơn Thành Tây, hiện có hơn 300 ha tiêu đã bị nông dân phá bỏ. Nông dân tự chuyển đổi từ trồng tiêu sang các cây trồng khác như: cây bơ, cam, sắn, ngô, cà tím và măng tây.
Ông Trịnh Lâm Hải, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Sơn Thành Tây cho biết, việc nông dân phá bỏ các vườn tiêu bị bệnh để trồng cây khác cũng chỉ là giải pháp trước mắt. Về lâu dài, địa phương đã có kiến nghị cấp trên cần có định hướng cụ thể để nông dân chuyển đổi sang cây trồng khác, phù hợp với quy hoạch, khí hậu, thổ nhưỡng ở đây. Thêm vào đó, hiện nhiều hộ dân trên địa bàn xã còn nợ các ngân hàng tiền đã vay vốn để đầu tư trồng tiêu. Vì thế, người dân mong muốn ngân hàng khoanh nợ, giãn nợ và tạo điều kiện cho nông dân tiếp tục vay vốn để phát triển sản xuất.
Không riêng tại xã Sơn Thành Tây, huyện Tây Hòa, diện tích trồng tiêu ở huyện Sông Hinh cũng đang giảm đáng kể. Trước đây, tổng diện tích trồng tiêu ở huyện khoảng 200 ha, nay chỉ còn khoảng 60 ha. Diện tích tiêu bị phá bỏ, nông dân chuyển sang trồng các loại cây ăn quả, một phần chuyển sang trồng cao su…
Theo quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến năm 2020, diện tích trồng cây hồ tiêu tại tỉnh Phú Yên khoảng 400 ha. Tuy nhiên, giai đoạn trước đây do giá tiêu hạt cao, nông dân ồ ạt phá bỏ các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng tiêu. Có lúc diện tích trồng tiêu trên địa bàn tỉnh Phú Yên lên đến hơn 1.000 ha, gấp khoảng 2,5 lần so với quy hoạch. Trước thực trạng khó khăn như hiện nay, việc tìm cây trồng thay thế cho diện tích tiêu bị phá bỏ nhưng phải phù hợp, ổn định đầu ra đang là bài toán chưa có lời giải của ngành nông nghiệp và người nông dân.