Nhiều doanh nghiệp ‘rơi nước mắt’ vì văn bản chồng chéo, khó thực hiện

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho biết: Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, được Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng nhằm hạn chế nhập khẩu phế liệu, trong bối cảnh các nước láng giềng đã có những chính sách nghiêm khắc đối với việc nhập khẩu phế liệu.  

Thông tư này đã đáp ứng được việc hoàn thiện các quy định, quy chuẩn về nhập khẩu phế liệu theo hướng nghiêm khắc hơn để bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường cho rằng, việc có một loạt văn bản quy phạm pháp luật nhằm thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hải quan đã “vô tình sinh ra chồng chéo, khó thực hiện cho các đơn vị ở địa phương".  Bên cạnh đó, Thứ trưởng Lê Công Thành phân tích thêm: "Cũng do một số Sở Tài nguyên và Môi trường chưa có cách làm thực sự sâu sát, sáng tạo để giảm thời gian thông quan của các lô hàng”. 

Ông Lê Công Thành cho biết: Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, thời gian tới sẽ sửa đổi các quy định kiểm tra nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu theo hướng tăng cường trách nhiệm hậu kiểm của các cơ quan TN&MT ở địa phương, thay cho việc kiểm tra trước thông quan. Việc thông quan sẽ dựa trên cơ sở giấy chứng nhận đánh giá kết quả sự phù hợp của các tổ chức đánh giá độc lập.

“Từ thực tế này, chúng tôi thấy rằng công tác đánh giá tác động của các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực cần thực hiện sâu sắc hơn. Việc xử lý các vướng mắc trong các quy định cần có sự chung tay của các cơ quan liên quan”, ông Lê Công Thành nói.

Bày tỏ sự không hài lòng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho rằng: Việc không kiểm soát kỹ các văn bản ban hành đã gây ra các rào cản, thủ tục không phù hợp, vô tình "bóp chết" doanh nghiệp.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho rằng, hơn 24.000 container phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại các cảng biển trên cả nước hiện nay là con số rất lớn. Nếu thông quan tốt sẽ có tác động tích cực, kịp thời cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy, chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chậm thông quan, doanh nghiệp ngoài việc phải chịu tiền phạt, còn không có nguyên liệu để sản xuất, công suất giảm, công nhân phải nghỉ việc, bị đối tác cắt hợp đồng, ngoài ra còn ảnh hưởng đến các hãng tàu…

Người phát ngôn của Chính phủ dẫn chứng: Một container phế liệu có khi phải qua 4 cơ quan kiểm tra, gồm Sở TN&MT địa phương cấp phép cho doanh nghiệp đủ điều kiện tiêu chuẩn để nhập khẩu phế liệu; cơ quan kiểm hóa của Hải quan; cơ quan giám định độc lập (hiện Bộ TN&MT chỉ định 13 cơ quan giám định độc lập) và cơ quan quản lý nhà nước là Sở TN&MT của địa phương có trụ sở nhà máy.  

Có tình trạng nhà máy ở một nơi, nhưng hàng nhập về lại ở nơi khác. Ví dụ hàng về cảng Cát Lái (Thành phố Hồ Chí Minh) nhưng nhà máy không nằm ở Thành phố Hồ Chí Minh mà nằm ở các tỉnh, thành khác, khi có giấy giám định của cơ quan kiểm định độc lập mới chuyển giấy đó về Sở TN&MT, Sở lại cử cán bộ xuống cảng bật container để nhìn bằng mắt thường xem có đúng là phế liệu không. “Quy định này vô tình đã gây rất nhiều khó khăn , khiến doanh nghiệp phải rơi nước mắt”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói.

Nêu câu chuyện Hải quan đổ lỗi cho TN&MT; TN&MT lại đổ lỗi cho Hải quan, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ đặt vấn đề cần minh bạch. Người phát ngôn của Chính phủ cũng cho biết, tại phiên họp Chính phủ hôm nay (31/1), Thủ tướng phê bình rất gắt gao việc ban hành thông tư không đánh giá kỹ tác động, vô cảm, dẫn tới tình trạng tồn đọng nói trên. Thủ tướng cho biết đã nghe nhiều doanh nghiệp, hiệp hội phản ánh vấn đề này, có người đã khóc với Thủ tướng.

“Chúng ta đã họp nhiều lần nhưng không ai giải quyết. Đã lâu rồi, đến nay đã 7 - 8 tháng và bán cả ruột và vỏ container này cũng không đủ tiền nộp phạt. Chúng ta phải thấu hiểu doanh nghiệp, không phải nói chơi một cái là đổ lỗi cho doanh nghiệp”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, một lô hàng container tại cảng Thị Vải - Cái Mép mất 29 ngày mới thông quan được, trong đó thời gian thực hiện thủ tục của Sở TN&MT chiếm 90%, thời gian còn lại là Hải quan phải chờ giấy của Sở TN&MT.

Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là không giao trách nhiệm cho Sở TN&MT địa phương, yêu cầu ra thông báo hủy bỏ Thông tư 08 và 09. Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh: Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là năm 2019 phải bứt phá, hiệu quả hơn, cải cách hơn, thực chất hơn năm 2018. Cắt bỏ tất cả những gì là rào cản, giấy phép con, tạo chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp.

“Chúng ta dứt khoát bảo vệ môi trường nhưng đồng thời cũng không lấy lý do đó để tạo thêm rào cản, chi phí vô lý cho doanh nghiệp. Nếu là các lô hàng rác thải ô nhiễm, vô chủ thì phải cương quyết ngăn chặn, xử lý, nhưng nếu là lô hàng phế liệu làm nguyên liệu đủ điều kiện, bảo đảm an toàn môi trường thì phải được thông quan, không để ảnh hưởng đến sản xuất. Trên cơ sở báo cáo của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng đã đồng ý đưa ngay các nội dung cần tháo gỡ cho doanh nghiệp vào Nghị quyết phiên họp này”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết.