Tỉnh Quảng Nam có trên 125 km chiều dài bờ biển, với ngư trường rộng hơn 40.000 km2, được đánh giá là một trong những địa phương có thế mạnh về tiềm năng kinh tế biển. Mỗi năm ngư dân Quảng Nam khai thác đạt trên 53.000 tấn hải sản các loại, trong đó có trên 36.000 tấn khai thác ở ngư trường biển khơi.
Khát vốn
Gần 20 năm gắn bó với nghề biển, sở hữu đôi tàu trị giá hơn 4 tỷ đồng, chuyên hành nghề câu mực khơi, anh Phạm Văn Trung ở xã Bình Minh, huyện Thăng Bình (Quảng Nam) có nhu cầu muốn vay một tỷ đồng từ nguồn vốn vay ưu đãi để sửa chữa, cải hoán một trong hai chiếc tàu của mình từ nghề câu mực khơi sang nghề lưới mành xa bờ. Anh Trung cho biết: Ngư trường quen thuộc của ngư dân ở đây là các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Tuy nhiên để khai thác được ở ngư trường xa bờ này thì cần phải có tàu cá có công suất lớn gắn với các phương tiện thông tin liên lạc và ngư lưới cụ hiện đại, đảm bảo đáp ứng nhu cầu hành nghề dài ngày trên biển. Do đó hầu hết ngư dân mong được Nhà nước cho vay với lãi suất ưu đãi để có điều kiện hơn trong việc đầu tư mua sắm phương tiện, thiết bị nhằm bám giữ ngư trường truyền thống là Hoàng Sa và Trường Sa. Thế nhưng đến nay việc tiếp cận với nguồn vốn vay với lãi suất ưu đãi của gia đình anh Trung cũng như của nhiều hộ ngư dân khác ở vùng biển này vẫn còn xa vời. Để cải hoán nhằm chuyển đổi ngành nghề cho một trong hai chiếc tàu của mình anh Trung phải vay mượn của bạn bè, người quen gần một tỷ đồng với lãi suất khá cao.
Tàu có công suất lớn của ngư dân xã Tam Quang, huyện Núi Thành đang được đóng mới |
Vài năm trở lại đây nhiều hộ gia đình ngư dân đầu tư hàng tỷ đồng để đóng mới nhiều đôi tàu có công suất lắp máy từ 600 CV trở lên cùng các trang thiết bị đi biển hiện đại. Quỹ hỗ trợ ngư dân Quảng Nam đã giúp nhiều hộ và nhóm hộ vay vốn không lãi suất để đóng tàu từ 600CV trở lên vươn khơi sản xuất tại các vùng biển xa. Chỉ tính riêng ở huyện Núi Thành, trong năm 2012 vừa qua nguồn vốn từ Qũy hỗ trợ ngư dân đã cho 19 hộ ngư dân và nhóm hộ ngư dân vay không lãi suất với số tiền hơn 12 tỷ đồng để đóng mới tàu thuyền. Tuy nhiên do nguồn vốn có hạn nên số đối tượng và hạn mức được vay cũng chưa đáp ứng được nhu cầu của ngư dân. Anh Huỳnh Văn Bính, xã Tam Quang, huyện Núi Thành cho biết: “Chiếc tàu có công suất 680 CV của gia đình tôi có tổng vốn đầu tư xấp xỉ 4,3 tỷ đồng, Quỹ hỗ trợ ngư dân cho vay được 1,3 tỷ đồng. Tôi mong được Quỹ hỗ trợ ngư dân cho vay thêm khoảng ba trăm triệu đồng nữa để hoàn thiện tàu đưa vào khai thác! Tuy nguồn vốn vay ưu đãi chưa đáp ứng đủ nhu cầu nhưng số hộ ngư dân được tiếp cận với nguồn vốn từ Qũy hỗ trợ ngư dân như gia đình anh Huỳnh Văn Bính ở tỉnh Quảng Nam vẫn còn ít ỏi.
Hướng phát triển mới
Để nâng cao hiệu quả khai thác và giá trị sản phẩm, ngư dân Quảng Nam đã từng bước phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá, đáp ứng nhu cầu vươn ra khơi xa bám biển dài ngày. Dịch vụ cung cấp vật tư nhiên liệu, thu mua hải sản ngay trên biển tuy mới hình thành nhưng đã đem lại kết quả rất đáng được nhân rộng. Dịch vụ hậu cần nghề cá có nhiệm vụ cung cấp vật tư nhiên liệu ngay trên biển với giá bằng giá trên bờ đồng thời thu gom sảm phẩm khai thác được đưa vào đất liền tiêu thụ. Anh Nguyễn Vinh, Thuyền trưởng tàu cá QNa 91766 ở xã Tam Quang, huyện Núi Thành (Quảng Nam) cho biết: Ngư dân đánh bắt xa bờ khi tiêu thụ sản phẩm và mua vật tư, nhiên liệu, lương thực, thực phẩm đều diễn ra ngay dưới bến hoặc diễn ra ngay giữa biển khơi nhưng giá cả các mặt hàng mua - bán giữa hai bên đều ngang bằng với giá mua-bán ở trên bờ.
Hiệu quả rõ nhất của mô hình này là ngư dân tiết kiệm được nhiên liệu do không phải đưa phương tiện vào bờ để tiếp nhiên liệu vừa tăng số ngày bám biển trong mỗi chuyến ra khơi; dịch vụ cung cấp vật tư nhiên liệu trên biển, ngoài cung cấp nhiên liệu còn thu mua được sản lượng hải sản lớn, có chất lượng cao. Tuy nhiên mô hình cung cấp dịch vụ trên biển này ở Quảng Nam chưa được phổ biến rộng.
Ông Nguyễn Minh Khả, Phó Chủ tịch UBND huyện Núi Thành cho biết: Huyện đã đề nghị với tỉnh thay đổi chính sách, tạo điều kiện cho ngư dân vay vốn với chu kỳ dài hơn, số lượng lớn hơn để giúp ngư dân có điều kiện cải hoán, đóng mới tàu thuyền. Nguồn vốn giúp ngư dân không chỉ để mua sắm ngư lưới cụ, đóng mới tàu thuyền mà còn kích thích dịch vụ hậu cần nghề cá phát triển, đó chính là những đòi hỏi bức xúc nhất của ngư dân hiện nay.
Bài và ảnh: Đoàn Hữu Trung