Logistics Hải Phòng từ trung chuyển hàng hóa đến trung tâm dịch vụ giá trị gia tăng

Đây đồng thời là sự tiếp nối thực hiện Nghị quyết 45-NQ/TW ngày 24/1/2019 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng như sự cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo kết luận số 110-TB/VPTW trong chuyến thăm, làm việc với Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hải Phòng.

Tiềm năng mạnh mẽ 

Vị trí là cửa ngõ quốc tế phía Đông Bắc của Việt Nam ra Biển Đông, kết nối hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, đồng thời là điểm kết nối trực tiếp với trục giao thương ASEAN - Trung Quốc - Đông Bắc Á và chuỗi logistics toàn cầu... là điều kiện thuận lợi để Hải Phòng phát triển thành cửa ngõ giao thương quốc tế, trung tâm sản xuất, trung chuyển hàng hóa và đô thị biển hiện đại tầm khu vực. Cùng với tiềm năng phát triển, thành phố có môi trường chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng - an ninh vững chắc, là điểm đến an toàn, ổn định và đáng tin cậy, đủ điều kiện để hình thành các trung tâm điều hành, sản xuất, logistics của các tập đoàn trong và ngoài nước.

Cùng đó, Trung ương đã dành sự quan tâm đặc biệt với nhiều chủ trương mang tính chiến lược như thành lập Khu kinh tế ven biển phía Nam, xây dựng Khu thương mại tự do thế hệ mới; phát triển Cảng Nam Đồ Sơn, Cảng hàng không quốc tế Hải Phòng; đầu tư tuyến đường sắt liên vùng Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng dự kiến khởi công vào cuối năm 2025; ban hành Nghị quyết 226/2025/QH15 về cơ chế, chính sách đặc thù...

Tại sự kiện khai trương chuyến tàu đầu tiên tuyến trung chuyển Cảng Hải Phòng - Vịnh Bắc Bộ vào ngày 25/11, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Hoàng Minh Cường cho biết: Hải Phòng đã và đang phát triển mạnh mẽ thành một trung tâm cảng biển chiến lược. Tổng sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng Hải Phòng trong 10 tháng năm 2025 đạt 162,73 triệu tấn, tăng tới 11,67% so với cùng kỳ năm 2024. Năm 2024, lượng container thông qua cảng Hải Phòng đạt khoảng 7,1 triệu TEU container, đưa cảng Hải Phòng xếp thứ 30 toàn cầu về lượng container. 

Những con số này cho thấy tiềm năng mạnh mẽ và sự tăng trưởng vượt bậc của Hải Phòng như một trung tâm logistics toàn cầu. Theo kế hoạch phát triển cảng đến năm 2030, Hải Phòng đặt mục tiêu xây dựng hệ thống cảng quốc tế, với năng lực xử lý lên đến 215,5 triệu tấn hàng hóa và 15 triệu TEU container.

Một điểm mạnh nổi bật của Hải Phòng là định hướng hiện đại hóa cảng biển. Thành phố hiện có 104 cầu cảng tại 50 bến cảng tập trung tại các khu bến Lạch Huyện, Đình Vũ, sông Cấm, phà Rừng. Tại Khu bến Lạch Huyện được thành phố quy hoạch, định hướng theo mô hình "cảng thông minh - xanh" với các bến container có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn và trang bị công nghệ cao. Đến thời điểm hiện nay, Khu bến Lạch Huyện đã có 6 bến, dự kiến đến năm 2030 sẽ hoàn thành thêm 6 bến mới.

Ông Trần Tiến Dũng - Chủ tịch Hiệp hội Logistics Hải phòng (HPLA) nhận xét, Hải Phòng quy tụ nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics và kinh tế biển. Đối với lĩnh vực cảng biển, bên cạnh hệ thống cảng sông trên bờ sông Cấm đã và đang khẳng định, đóng góp mạnh mẽ cho sự phát triển của thành phố và khu vực thì trong những năm gần đây. Hải phòng đã được quan tâm, đầu tư phát triển hệ thống cảng biển nước sâu khu vực Lạch Huyện và khu vực Nam Đồ Sơn.

Đây là quyết định quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu xây dựng Hải phòng là trung tâm cảng biển, trung tâm logistics tầm cỡ khu vực đến 2030 và đạt tầm quốc tế trong những năm sau đó. Qua thực tế vận hành, cảng nước sâu khu vực Lạch Huyện đã đáp ứng đúng và trúng nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng như nhiều hãng tàu biển lớn trên thế giới. Tính đến tháng 9/2025, 6 bến thuộc 3 nhà khai thác cảng khu vực Lạch Huyện đang tiếp nhận 12 chuyến đi Mỹ, 8 tuyến đi nội Á hàng tuần bằng các tàu cỡ lớn. Dự kiến trong thời gian tới số lượng tàu lớn đăng ký vào làm hàng thường xuyên tại khu Lạch Huyện sẽ tiếp tục tăng. 

Hướng tới hoạt động có giá trị gia tăng cao

Theo Giám đốc Sở Công Thương Hải Phòng Nguyễn Hoàng Long, để đạt mục tiêu xây dựng trung tâm dịch vụ logistics quốc tế hiện đại bằng cả đường biển, đường hàng không, đường bộ cao tốc, đường sắt tốc độ cao, Sở Công Thương đề xuất thành phố tập trung đầu tư các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, chiến lược, kết nối liên vùng, phấn đấu hoàn thành trong giai đoạn 2025-2030; trong đó tiếp tục đầu tư nâng cấp, cải tạo các tuyến đường tỉnh theo quy hoạch.

Thành phố đầu tư xây dựng các trục giao thông đường bộ là động lực phát triển kinh tế xã hội bảo đảm phát triển đồng đều, hài hòa các khu vực của thành phố; trọng tâm là khẩn trương triển khai Dự án tuyến cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng đoạn qua địa bàn thành phố Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình để thúc đẩy phát triển Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng (thông xe trong năm 2027); Nghiên cứu xây dựng tuyến đường kết nối giữa sân bay Gia Bình và Cảng Lạch Huyện.

Cùng đó, đầu tư nâng cấp và xây mới hệ thống hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế biển. Phối hợp đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng hoàn thành các bến của Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện (phấn đấu hoàn thành các bến 7, 8, 9, 10, 11, 12 trước năm 2030); xây dựng các bến khởi động Cảng biển Nam Đồ Sơn (khởi công trong năm 2026), và phát triển cảng khu vực sông Văn Úc. 

Song song đó, thành phố cải tạo các tuyến hành lang đường thủy nội địa kết nối Hải Phòng - Quảng Ninh với Hà Nội, Phú Thọ, Hưng Yên, Ninh Bình để nâng cao năng lực tuyến vận tải hàng hóa đường thủy, đặc biệt là hàng container. Nâng cấp hệ thống cảng thủy nội địa trên hệ thống sông Đá Bạch, sông Cấm, sông Kinh Môn, sông Văn Úc, sông Lạch Tray, sông Thái Bình, sông Kinh Thầy, sông Mạo Khê, sông Hàn, sông Luộc, sông Hồng.

Bên cạnh đó, phát triển các tuyến đường thủy ven biển, nối liền khu du lịch Đồ Sơn với quần đảo Cát Bà, Vịnh Hạ Long; nối liền cửa sông lớn của thành phố và các tỉnh lân cận, kết nối với khu vực cảng biển để tận dụng ưu thế của vận tải sông pha biển. Phát huy vai trò cực tăng trưởng của thành phố trong tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; khai thác tốt các hành lang, vành đai kinh tế nối với Thủ đô và hành lang kinh tế ven biển.

Thành phố tập trung nguồn lực để đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng kết nối cảng biển Hải Phòng; phối hợp triển khai dự án đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân; cải tạo đường sắt Kép - Hạ Long nằm trên hành lang phát triển khu công nghiệp để phát huy lợi thế tuyến đường sắt kết nối các tỉnh, thành phố trên hành lang kinh tế Việt - Trung. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng Nhà ga hành khách số 2, Nhà ga hàng hóa và mở rộng sân đỗ máy bay Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi; tiếp tục nâng cấp Cảng hàng không phù hợp với nhu cầu vận chuyển và tình hình phát triển kinh tế - xã hội...

Trong chiến lược phát triển logistics, Hải Phòng nên hướng tới các hoạt động có giá trị gia tăng cao, bên cạnh loại hình truyền thống là logistics sau cảng. Hải Phòng cần trở thành một trung tâm kết nối với thị trường trong và ngoài nước, nơi tạo ra các giá trị chứ không đơn thuần là trung tâm trung chuyển hàng hóa.

Theo đó, thành phố lập Đề án Xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng trở thành Trung tâm logistics quốc tế hiện đại, gắn với cảng biển quốc tế kết nối với các tuyến hành lang, vành đai kinh tế để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2026. Trong đó, nghiên cứu, đề xuất mô hình “Cảng miễn thuế”, “Cảng xanh” và tận dụng các cơ chế chính sách ưu đãi của Khu Thương mại tự do tại Nghị quyết 226/2025/QH15 ngày 27/6/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng. 

Thành phố thu hút 2-3 nhà đầu tư xây dựng Hub Thương mại điện tử trong Khu Thương mại tự do - Trung tâm logistics phát luồng hàng hóa của các sàn điện tử (trung tâm xử lý, phân phối và xuất, nhập khẩu trực tuyến (xuyên biên giới) và phân phối hàng hóa nội địa cho các sàn thương mại điện tử). Quyết liệt, tăng tốc thực hiện chuyển đổi số lĩnh vực logistics, trong đó ưu tiên triển khai Nền tảng logistics cảng biển với trọng tâm là kết nối nhiều bên nhằm đơn giản hóa, tự động hóa và tối ưu hóa các quy trình logistics. 

Cùng đó, thành phố chú trọng phát triển nguồn nhân lực logistics chất lượng cao là một trong những nhiệm vụ then chốt và mang tính chiến lược lâu dài. Triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 226/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng... nhằm tạo bước đột phá trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nhân lực số, thu hút, trọng dụng nhân tài, các chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước. Các trường đại học, đặc biệt như Trường Đại học Hàng hải Việt Nam, Đại học Hải Phòng đóng vai trò trung tâm trong đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực logistics.