Hiến kế cho Quốc hội, Chính phủ hoạch định chính sách phát triển kinh tế đất nước

Nhân dịp này, phóng viên báo Tin tức đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Hồng Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về những điểm mới trong diễn đàn năm nay.  

Sau 3 lần tổ chức, năm nay chủ đề của Diễn đàn kinh tế - xã hội Việt Nam 2023 có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh kinh tế của đất nước đang từng bước phục hồi, thưa ông?

Kế thừa những kết quả của Diễn đàn kinh tế - xã hội năm 2021 và năm 2022, Diễn đàn kinh tế - xã hội năm 2003 căn cứ vào thực trạng của nền kinh tế thế giới và khu vực trong bối cảnh rất khó khăn, thách thức nhiều hơn thuận lợi để đưa ra chủ đề của diễn đàn năm nay.

Chủ đề này được xác định sau khi đã rút ra từ kinh nghiệm của hai diễn đàn trước hết sức quan trọng, tập trung các ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học để giải quyết những nhóm vấn đề.

Trước hết, chúng ta nhìn nhận bối cảnh kinh tế thế giới hết sức khó khăn, phức tạp, các xung đột địa chính trị trên thế giới, cạnh tranh giữa các nước lớn, xung đột giữa Nga và Ucraina nên các nền kinh tế lớn trên thế giới có dấu hiệu suy giảm sự tăng trưởng. Fed đã 10 lần tăng lãi suất, tăng trưởng kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn, một số động lực tăng trưởng suy giảm; thị trường tiền tệ, tài chính, bất động sản tiềm ẩn không ít rủi ro; hoạt động sản xuất, kinh doanh, thị trường lao động gặp nhiều khó khăn...

Do cầu suy giảm nên đã ảnh hưởng đến xuất khẩu của các doanh nghiệp, trong khi đó bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong nước cũng đang chững lại. Bên cạnh những mặt tích cực bảo đảm kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế (nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài) vẫn trong giới hạn được Quốc hội quyết nghị, lạm phát được kiểm soát, ở mức 3,1% CPI nhưng cũng còn những khó khăn vướng mắc trong nội tại của nền tế  tích tụ từ nhiều năm rồi. 

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII cũng đã nhận diện nhiều vấn đề như thể chế, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực… Hiện nay, các dự án "đại dự án" của ngành Công Thương đã từng bước được tháo gỡ nhưng cũng còn nhiều dự án đang khó khăn; một số tổ chức tín dụng được đưa vào "kiểm soát đặc biệt" cũng chưa gỡ được hết. 

Kết cấu hạ tầng đã được quan tâm đầu tư, nhưng giải ngân đầu tư công còn chậm cho nên cần có giải pháp quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa để giải ngân vốn đầu tư công, phải tăng tốc hơn nữa. Những điểm nghẽn nút thắt nội tại của nền kinh tế chúng ta cần tháo gỡ. 

Bên cạnh đó, chúng ta cần phát hiện ra các dư địa, động lực tăng trưởng mới trong bối cảnh kinh tế số, kinh tế xanh... Chủ tịch Quốc hội đã nói: "Tương lai không phải kéo dài của quá khứ", chúng ta không thể phát triển tuần tự như thế, bởi đây là cơ hội của các nước đang phát triển, chúng ta cần tranh thủ cơ hội để phát triển… 

Đó là mục đích của diễn đàn để phù hợp với bối cảnh tình hình quốc tế và trong  nước cũng như xu hướng trong thời gian tới để tăng cường năng lực nội sinh và kiến tạo động lực tăng trưởng và phát triển bền vững.

Thưa ông, theo dự báo năm 2023 chúng ta sẽ chỉ hoàn thành 10/15 chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội. Trong khi đó có 5 chỉ tiêu còn lại phản ánh chất lượng tăng trưởng; đặc biệt là chỉ tiêu về năng suất lao động hay chỉ tiêu về tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo. Ông có bình luận gì về những chỉ tiêu mà chúng ta đang gặp khó khăn để phấn đấu hoàn thành?

Đúng vậy, bên cạnh mặt tích cực để hoàn thành 10/15 chỉ tiêu theo Nghị quyết 68 của Quốc hội nhưng có 5 chỉ tiêu chúng ta chưa đạt được đều liên quan đến chất lượng tăng trưởng. Ví dụ vấn đề năng suất lao động. 

Trong phiên thứ 2 của diễn đàn năm nay cũng sẽ thảo luận sâu nhằm mục đích phát hiện ra xem vấn đề về năng suất lao động của chúng ta như thế nào. Hy vọng rằng vấn đề về năng suất lao động thể hiện khả năng cạnh tranh của nền kinh tế chúng ta, mặc dù trong thời gian vừa qua do đứt gãy của thị trường, nguồn cung - cầu giảm, nhiều doanh nghiệp đã phải giãn, giảm việc làm. 

Bên cạnh đó doanh nghiệp của chúng ta quy mô còn nhỏ, về ứng dụng khoa học công nghệ cũng còn hạn chế, liên kết của chúng ta với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn nhiều điều đáng bàn...

Đây là vấn đề phải quan tâm để xử lý trong thời gian tới. Hiện nay doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chiếm 20% GDP và 74% kim ngạch xuất khẩu nhưng nguyên liệu nhập vào, công nghiệp hỗ trợ để cung cấp cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn rất hạn chế. Cho nên câu chuyện liên kết, kết nối giữa các doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cần phải được cải thiện thì mới tăng được năng suất lao động. Tất nhiên còn nhiều biện pháp, giải pháp khác nữa.

Đây là một trong những vấn đề đặc biệt quan tâm và là một nội dung rất quan trọng của Diễn đàn kinh tế - xã hội năm 2023.

Nói về công nghiệp chế biến, chế tạo, tôi cho rằng đây là một trong các động lực tăng trưởng của nền kinh tế thời gian qua. Cùng với đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng nội địa... dù chỉ số quản trị người mua hàng PMI đã tăng lên 50,5 điểm nhưng những tháng đầu năm đều dưới mức 50 điểm. Qua nắm tình hình, tôi thấy công nghiệp chế biến, chế tạo của chúng ta Quý 1/2023 giảm tới 0,47%, và 6 tháng đầu năm tuy có tăng nhưng tăng chậm, mới đạt 0,44%, chậm hơn so với cùng kỳ năm 2022. Đây là những vấn đề thể hiện chất lượng tăng trưởng của công nghiệp chế biến, chế tạo.

Công nghiệp chế biến, chế tạo của chúng ta vẫn phụ thuộc vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Như vậy để tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn về thể chế, về chính sách, thủ tục cải thiện môi trường đầu tư... cần phải quan tâm hơn để phục hồi lĩnh vực này.

Vậy, ông có kỳ vọng gì từ Diễn đàn kinh tế - xã hội lần này để tháo gỡ những điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới?

Từ kết quả của Diễn đàn kinh tế - xã hội năm 2021 trong bối cảnh khó khăn của dịch COVID-19, qua ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp, người dân, ý kiến của các chuyên gia trong nước và quốc tế chúng ta đã đưa ra gói chính sách tài khóa và tiền tệ để hỗ trợ cho phục hồi tăng trưởng kinh tế - xã hội. Nhờ đó mà dịch bệnh đã được kiểm soát tốt nhờ có ngoại giao vaccine, tất nhiên cũng có ý thức của người dân, sự vào cuộc tích cực của hệ thống chính trị. 

Chúng ta đã kiểm soát được dịch bệnh và kinh tế đất nước năm 2022 đã tăng trưởng ngoạn mục, đạt 8,02%. Cùng với đó, chúng ta đã khởi công nhiều công trình trọng điểm quốc gia, tạo động lực, niềm tin cho xã hội, doanh nghiệp. Tiếp đó, năm 2022 Diễn đàn kinh tế - xã hội đã thảo luận tập trung với chủ đề ổn định kinh tế vĩ mô, phân tích tính tự lực, tự cường, tính chống chịu và thích ứng của nền kinh tế.

Nhờ những chính sách rất quan trọng này nên trong quá trình điều hành kinh tế vĩ mô của chúng ta đã giữ được ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế như nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài vẫn trong giới hạn được Quốc hội quyết nghị. Vị thế quốc tế của Việt Nam, các định vị tín nhiệm của chúng ta được cải thiện, rõ rằng đã thành công nhờ những sáng kiến, kinh nghiệm thu thập được qua diễn đàn để đưa vào Nghị quyết 68 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 cũng như Nghị quyết 74 về Kỳ họp thứ 4 và các nghị quyết khác của Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Như tôi đã nói, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực phức tạp, tình hình kinh tế - xã hội trong nước còn nhiều thách thức, khó khăn. Trong khi năm 2021 chúng ta chỉ tăng trưởng 2,56%, năm 2022 là 8,02% và 6 tháng đầu năm 2023 tăng 3,72% thì câu chuyện đặt ra là áp lực cho tăng trưởng của năm 2023 và cho cả nhiệm kỳ 2021 - 2025 cần có các giải pháp quyết liệt để thúc đẩy tăng trưởng, trong khi yêu cầu là phải tăng trưởng phát triển bền vững, ổn định kinh tế vĩ mô để bảo đảm an sinh xã hội, đời sống của người dân... Đây là thành quả mà chúng ta đạt được sau nhiều năm phấn đấu. 

Bên cạnh đó, các động lực tăng trưởng về đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu chúng ta vẫn còn nhiều thách thức. Trong đầu tư công, đầu tư tư nhân có tác động ảnh hưởng đến tổng đầu tư của toàn xã hội. Chỉ số ICOR, chất lượng đầu tư của chúng ta cũng cần được cải thiện. Trong lĩnh vực xuất khẩu 8 tháng năm 2023 giảm 10%, nhập khẩu giảm hơn 13%... Chỉ số bán lẻ và doanh thu dịch vụ những tháng đầu năm có tăng, nhưng động lực tăng trưởng cũng còn nhiều khó khăn.

Từ kế thừa các năm trước, chủ đề năm nay chúng tôi đưa ra được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chọn và có ý kiến góp ý của các chuyên gia, các nhà khoa học. Đó là phải tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho sự tăng trưởng và phát triển bền vững.

Hy vọng rằng trong diễn đàn, các đại biểu trong và ngoài nước và chính quyền các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp có thêm tiếng nói, thêm sáng kiến, đề xuất và những vấn đề đặt ra để Ban tổ chức diễn đàn nắm được như mong muốn. Những ý kiến phản hồi từ cộng đồng doanh nghiệp, của người dân tới các cơ quan của Quốc hội, của Chính phủ sẽ là góp tiếng nói để có những giải pháp thích ứng phù hợp, giải quyết những điểm nghẽn của nền kinh tế cũng như tìm ra động lực mới cho sự tăng trưởng và phát triển bền vững.

Video ông Vũ Hồng Thanh - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội trả lời phỏng vấn

Xin trân trọng cảm ơn ông!