Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương. Ảnh: Ngọc Thiện/TTXVN
Phát biểu tại buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, quy hoạch vùng ĐBSCL là bản quy hoạch vùng đầu tiên được xây dựng dựa trên cách tiếp cận tích hợp đa ngành của Luật Quy hoạch. Chính vì vậy, quá trình tham vấn ý kiến, đặc biệt là ý kiến của các địa phương trong vùng ĐBSCL là hết sức cần thiết và có ý nghĩa để bản quy hoạch phản ánh đúng nhu cầu, nguyện vọng của người dân trong vùng, thực sự giúp tháo gỡ những vấn đề nút thắt trong phát triển và tạo sự đồng thuận cao trong quá trình lập, triển khai thực hiện quy hoạch.
Hiện nay, 13/13 tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSCL đã được phê duyệt lập quy hoạch. Vì vậy, việc lấy ý kiến về quy hoạch vùng cũng nhằm đảm bảo tính liên kết, đồng bộ, thống nhất giữa các quy hoạch của từng địa phương.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, qua quá trình tham vấn ý kiến bộ, ngành, địa phương và các chuyên gia, đa số ý kiến thống nhất với quan điểm phát triển vùng ĐBSCL trên cơ sở phát huy lợi thế của vùng về nông nghiệp theo hướng nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao, kết hợp với dịch vụ, du lịch sinh thái, công nghiệp chế biến nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh, phát huy tiềm năng và lợi thế của các ngành kinh tế biển; phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, chống chịu thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu; khai thác sử dụng hợp lý tài nguyên đất, tài nguyên nước theo phương châm “sống chung với nước ngọt, nước lợ và nước mặn.
Tuy nhiên, còn có nhiều ý kiến khác nhau về một số vấn đề chính như: việc xác định vai trò, vị thế của vùng ĐBSCL trong tổng thể phát triển quốc gia, quốc tế; đặc biệt là mối quan hệ với các nước trong ASEAN, vùng Đông Nam Bộ và TP. Hồ Chí Minh; phương án phân tiểu vùng; giảm đất trồng lúa; phát triển thủy sản; các trung tâm đầu mối và định hướng phát triển đô thị.
Nhiều ý kiến lại cho rằng, có nên xác định vùng ĐBSCL sẽ trở thành một vùng tương đối độc lập, có hạ tầng kết nối quốc gia, quốc tế riêng để đảm bảo tính tự chủ cao hơn từ sản xuất, chế biến cho đến phân phối, xuất khẩu? Hay xem vùng ĐBSCL như một vùng kinh tế mở, liên kết chặt chẽ với vùng TP. HCM và vùng Đông Nam Bộ để trở thành một khối thống nhất cho toàn bộ khu vực phía Nam?
Một trong những điểm mới trong dự thảo quy hoạch vùng ĐBSCL là phương án phân tiểu vùng sinh thái nông nghiệp. Thay cho việc phân tiểu vùng chỉ dựa trên 2 vùng chính là vùng ngọt và vùng mặn trong các quy hoạch trước đây. Việc phân tiểu vùng theo dự thảo quy hoạch mới đã được điểu chỉnh theo hướng coi nước mặn, nước lợ là một nguồn tài nguyên bên cạnh nước ngọt phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết120/NQ-CP về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, theo đó, biến thách thức thành cơ hội, chủ động thích ứng với BĐKH và xu hướng xâm nhập mặn ngày càng gia tăng.
Song song đó, một số địa phương lại chưa hoàn toàn thống nhất với định hướng chuyển đổi sinh kế nông nghiệp ở một số khu vực đang trồng lúa sang các mô hình sinh kế khác phù hợp hơn với điều kiện hạn mặn gia tăng do thói quen, tập quán về trồng lúa của người dân.
Thuỷ sản cũng được coi là trọng tâm mới của nông nghiệp ở vùng ĐBSCL, nhưng rủi ro rất lớn do ô nhiễm và đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn nếu muốn đảm bảo kỹ thuật, bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, khả năng cung cấp hạ tầng nước phục vụ thuỷ sản gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là vào mùa khô. Thay cho việc đề cao thủy sản, định hướng phát triển vùng ĐBSCL thời kỳ tới chú trọng phát triển lĩnh vực rau, hoa, màu, trái cây và chăn nuôi; xem đây là những lĩnh vực có là tiềm năng lớn do đa dạng về sản phẩm, công nghệ, nuôi trồng, chế biến và ít phụ thuộc vào tài nguyên hơn, đặc biệt là tài nguyên đất và nước...
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng nhấn mạnh, việc lập quy hoạch vùng ĐBSCL theo cách tiếp cận tích hợp là một vấn đề mới, đòi hỏi việc huy động trí tuệ tập thể của bộ, ngành Trung ương, các địa phương trong vùng ĐBSCL, các chuyên gia, các nhà khoa học trong nước, quốc tế. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã và đang nỗ lực triển khai các hoạt động để đảm bảo xây dựng được bản quy hoạch có chất lượng tốt, hiệu quả, khả thi, làm cơ sở cho các bộ, ngành, địa phương xây dựng và triển khai các quy hoạch, kế hoạch có liên quan đảm bảo tính liên kết, thống nhất, đồng bộ.
Bên cạnh đó, quy hoạch vùng ĐBSCL sau khi được phê duyệt là cơ sở quan trọng để Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với vai trò là cơ quan thường trực của Hội đồng điều phối vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2020 - 2025, tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc phân bổ nguồn lực và điều phối vùng, thúc đẩy phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.
Hội nghị sẽ được tổ chức vào ngày 26/11/2020 tại Cần Thơ do Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chủ trì, với sự tham dự của lãnh đạo một số Bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo Tỉnh ủy, Thành ủy, UBND và đại diện các sở, ban ngành của các các tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSCL.