Cảng cá Lạch Hới (Sầm Sơn).
Tại Thanh Hóa có 3 cảng cá chỉ định đã triển khai thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT) phục vụ chống khai thác IUU gồm cảng các cá Hoà Lộc (xã Vạn Lộc), Lạch Hới (phường Sầm Sơn) và Lạch Bạng (phường Tĩnh Gia). Tại các cảng cá, việc kiểm tra, kiểm soát tàu cá được tiến hành chặt chẽ, thuận tiện nhờ ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số qua hệ thống truy xuất điện tử (eCDT). Ngư dân tuân thủ quy định cập cảng chỉ định bốc dỡ sản phẩm cũng như quan tâm cài đặt, sử dụng nhật ký điện tử trong mỗi chuyến ra khơi.
Tàu cá của anh Phạm Gia Thương (phường Sầm Sơn) có chiều dài 19,5m, phải tuân thủ việc ghi chép nhật ký khai thác thủy sản. Đây là việc làm quan trọng trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủy sản, giám sát thống kê sản lượng, giúp cơ quan quản lý theo dõi, giám sát tàu cá khai thác đúng vùng, đúng quy định của pháp luật, ngăn chặn tàu cá khai thác trái phép trên vùng biển.
Cách đây 2 tháng, anh Phạm Gia Thương cùng các ngư dân trên địa bàn được Ban Quản lý Cảng cá Lạch Hới tập huấn, hướng dẫn ghi nhật ký khai thác thủy sản điện tử và cài đặt phần mềm "Hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử" trên điện thoại để thay cho sổ ghi chép viết tay trước đây.
“Việc ghi nhật ký điện tử có nhiều ưu điểm so với nhật ký truyền thống, chỉ cần thao tác đăng nhập trên điện thoại, hệ thống sẽ tự động cập nhật thông tin về tọa độ, vị trí tàu, loại cá, sau khi khai báo sản lượng… Khi cập cảng, thay vì nộp nhật ký khai thác hành trình giấy thì chỉ cần mở phần mềm trên điện thoại thông minh, đã có thể nộp tất cả các thông tin về vị trí khai thác, sản lượng khai thác, giúp tiết kiệm khá nhiều thời gian” - anh Phạm Gia Thương chia sẻ.
Ông Lê Văn Hân, phụ trách Cảng cá Lạch Hới (Ban quản lý Cảng cá Thanh Hóa) cho biết, hiện tại cảng đang áp dụng công nghệ số vào hỗ trợ ngư dân; trong đó có việc phối hợp với các nhà cung cấp thiết bị nhật ký điện tử và triển khai đến ngư dân. Các thủ tục đăng ký kiểm chứng xuất nhập bến cho người và phương tiện ra vào khu vực cảng cá đều được thực hiện trên phần mềm nên rất thuận lợi và hiệu quả.
Để khắc phục triệt để cảnh báo của Ủy ban châu Âu về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, thời gian tới, cảng sẽ tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân trong việc sử dụng nhật ký khai thác thủy sản điện tử nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, theo dõi và giám sát sản lượng khai thác, đảm bảo truy xuất nguồn gốc thủy sản theo quy định.
Sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị đã từng bước làm thay đổi nhận thức của ngư dân. Trước đây, ngư dân bốc dỡ sản phẩm khai thác tại các bến, bãi ngang, cửa sông... nhưng nay cơ bản tàu đã cập cảng để bốc dỡ sản phẩm.
Tỉnh Thanh Hóa hiện có 6.275 tàu cá, trong đó có 1.026 tàu có chiều dài từ 15m trở lên thường xuyên hoạt động vùng khơi. Qua 8 năm kể từ khi Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra cảnh báo “thẻ vàng” IUU đối với sản phẩm hải sản xuất khẩu của Việt Nam, chống khai thác IUU được tỉnh Thanh Hóa xác định là nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp bách, từng bước hướng tới nghề khai thác minh bạch, hiện đại, bền vững.
Ngoài việc triển khai thực hiện đồng bộ giải pháp hỗ trợ ngư dân ra khơi khai thác đánh bắt thủy sản hiệu quả, tỉnh Thanh Hóa đang nỗ lực tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động tàu cá và xử lý dứt điểm tàu cá vi phạm quy định về lắp đặt và duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS).
Định kỳ, Sở Nông nghiệp và Môi trường lập danh sách tàu cá hết hạn và sắp hết hạn thủ tục giấy tờ (đăng kiểm, giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm), mất kết nối thiết bị giám sát hành trình trên 6 tháng gửi các chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng và các đơn vị có liên quan niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã, các thôn, tổ dân phố đồng thời thông báo đến các chủ tàu cá khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để khai thác thủy sản đúng quy định pháp luật.
Đối với các tàu cá chủ tàu chưa khắc phục, gia hạn thủ tục giấy tờ, chính quyền địa phương phối hợp với lực lượng biên phòng, công an và kiểm ngư thực hiện biện pháp theo dõi, quản lý đối với những tàu cá này; đồng thời, phân công cán bộ giám sát chặt chẽ vị trí, yêu cầu chủ tàu không để ngư cụ khai thác trên tàu, dùng cẩu đưa lên bờ nếu cần thiết, tuyệt đối không để tàu cá đi khai thác.
Rốt ráo là vậy nhưng theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, lũy kế từ đầu năm 2025 đến nay toàn tỉnh phát hiện 640 tàu cá mất kết nối VMS trên 6 giờ; có 67 tàu cá mất kết nối VMS trên 10 ngày; 12 tàu cá vượt ranh giới cho phép hoạt động trên biển.
Lực lượng chức năng và chính quyền địa phương đã xử lý 171 trường hợp vi phạm quy định trong lĩnh vực thủy sản, luỹ kế số tiền xử phạt là 2,1 tỷ; xử lý 44 vụ việc tàu cá vi phạm liên quan đến hệ thống VMS, luỹ kế số tiền xử phạt là 1,02 tỷ đồng.
Chính quyền các địa phương, lực lượng chức năng và đơn vị liên quan tiếp tục tăng cường điều tra, xác minh, xử lý dứt điểm những tàu cá mất kết nối trên 6 giờ, trên 10 ngày trên biển và tàu cá vượt ranh giới cho phép hoạt động trên biển từ năm 2024 đến nay cũng như cập nhật đầy đủ kết quả xử phạt vi phạm hành chính lên cơ sở dữ liệu theo quy định.
Ông Lê Văn Sáng - Phó Chi cục trưởng Chi cục Biển đảo và Thủy sản Thanh Hóa cho biết, từ ngày 6/10 đến 15/11, tỉnh Thanh Hóa tiếp tục triển khai đợt cao điểm tuần tra kiểm soát, tuyên truyền nâng cao ý thức cho ngư dân và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về IUU.
Tỉnh Thanh Hóa kêu gọi ngư dân, nhất là chủ tàu, thuyền trưởng... khai thác hải sản đúng pháp luật, không gây hại đến nguồn lợi, không đưa tàu cá và ngư dân đi khai thác thủy sản trái phép vùng biển nước ngoài làm ảnh hưởng đến quyền lợi, uy tín và danh dự của quốc gia, dân tộc. Thanh Hóa nỗ lực hoàn thành khuyến nghị của EC, góp phần cùng với các địa phương ven biển khác sớm gỡ bỏ được cảnh báo “thẻ vàng” về chống khai thác IUU.