Chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản

Chia sẻ về nỗ lực trong công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) và định hướng phát triển bền vững ngành thủy sản ở Việt Nam, ông Vũ Duyên Hải, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Hoạt động đánh bắt cá IUU là mối đe dọa lớn nhất đến việc duy trì, bảo tồn các nguồn lợi thủy sản và đa dạng sinh thái biển, gây ra những tác động nghiêm trọng về môi trường cũng như kinh tế - xã hội trên phạm vi toàn thế giới; đồng thời đe dọa an ninh lương thực, an ninh trên biển, chủ quyền, công bằng xã hội, dẫn đến tình trạng tội phạm xuyên quốc gia. Ước tính tỷ lệ khai thác IUU chiếm khoảng 20% tổng sản lượng đánh bắt toàn cầu, tương đương 15 - 25 triệu tấn.

Việt Nam hiện là 1 trong 3 nước có kim ngạch xuất khẩu thủy sản lớn nhất toàn cầu, sau Trung Quốc và Na Uy. Việt Nam cũng là 1 trong 7 quốc gia có sản lượng khai thác thủy sản lớn nhất. Thời gian qua, Việt Nam đã tham gia nhiều tổ chức và hiệp định quốc tế liên quan như Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Hiệp định về đàn cá di cư (UNFSA), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Ủy ban Nghề cá Tây và Trung Thái Bình Dương (WCPFC), Kế hoạch hành động quốc tế nhằm ngăn chặn, răn đe và xóa bỏ hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IPOA-IUU), Kế hoạch hành động khu vực nhằm chống đánh bắt cá IUU (RPOA-IUU)..., đồng thời ban hành hệ thống pháp luật phù hợp với quy định quốc tế về chống IUU.

Việt Nam đang triển khai đồng bộ các biện pháp chống khai thác IUU và phát triển nghề cá bền vững, trong đó gồm quản lý đăng ký, cấp phép khai thác trên cơ sở dữ liệu quốc gia VNFishbase; giám sát hành trình tàu cá, truy xuất nguồn gốc điện tử; xử lý nghiêm hành vi vi phạm; số hóa toàn bộ hoạt động khai thác để ngăn chặn thủy sản vi phạm lưu thông, chế biến, tiêu thụ. Hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông toàn trình đảm bảo quản lý toàn trình, truy xuất minh bạch, không thể gian lận, sẵn sàng kết nối hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc tế CATCH của EU, CDS của FAO; thực hiện đồng bộ biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm IUUF được xử lý hành chính và hình sự đảm bảo tính nghiêm khắc. Mức phạt hành chính cao nhất: Luật xử lý vi phạm hành chính kết hợp xử lý hình sự, đảm bảo tính răn đe.

Các tổ chức quốc tế và các nước đối thoại về nghề cá đều đánh giá pháp luật của Việt Nam hiện tại đã đảm bảo chống khai thác IUU hiệu quả và bền vững. Các quy định pháp luật của Việt Nam đã tương đồng, hài hòa với các quy định phổ quát chống khai thác IUU của thế giới và các nước Việt Nam có giao thương, thương mại.

Bên cạnh đó, Việt Nam định hướng phát triển nghề cá có trách nhiệm, bền vững thông qua giảm khai thác, tăng nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi thủy sản; duy trì chính sách không đóng mới tàu cá, chuyển đổi sinh kế cho ngư dân; số hóa toàn trình hoạt động khai thác thủy sản để phát hiện vi phạm, ngăn chặn, xử lý kịp thời thủy sản từ IUUF không được lưu thông, chế biến, tiêu thụ tại thị trường trong nước và quốc tế.