Bản vẽ trên phiến đá nhỏ có niên đại vào khoảng 73.000 năm tuổi được phát hiện tại Hang Blombos ở tỉnh Western Cape, Nam Phi ngày 12/9. Ảnh: AFP/TTXVN
Cho đến nay, đây là bản vẽ cổ xưa nhất được phát hiện và là bằng chứng làm thay đổi nhận thức của chúng ta về thời gian tổ tiên loài người bắt đầu thể hiện bản thân thông qua các bản vẽ.
Bản vẽ trên phiến đá này được phát hiện tại Hang Blombos ở tỉnh Western Cape, Nam Phi. Bản vẽ Blombos được thể hiện bằng đất sét nâu đỏ trên phiến đá dài khoảng 38,6mm và rộng 12,8mm (cách đây ít nhất khoảng 285.000 năm, con người đã biết sử dụng đất sét).
Bức vẽ Blombos là một tập hợp gồm chín đường màu đỏ nâu, trong đó sáu đường thẳng song song và bị ba đường cong khác gạch chéo (giống như biểu tượng dấu thăng #), độ dày từ 1ml đến 3 ml.
Viền ngoài của phiến đá có nét vẽ chạy qua, điều này cho thấy phiến đá được tách ra từ tảng đá to hơn. Ngoài ra, tất cả 9 đường vẽ họa tiết đỏ nâu đột ngột kết thúc trên đường viền của phiến đá cũng chỉ ra rằng bề mặt của phiến đá gốc to hơn phiến đá Blombos mà nhóm nghiên cứu đã phát hiện được. Các nhà khoa học phán đoán rằng có thể hoa văn gốc phức tạp hơn và được thể hiện mang tính tổng thể hơn những nét vẽ trên phiến đá được phát hiện.
Trước đó, bức khắc đầu tiên được biết đến là một mô hình zig-zag trên vỏ sò nước ngọt ở Trinil, Java, Indonesia, được tìm thấy trong các lớp khảo cổ có niên đại từ 540.000 năm trước.
Về mặt hội họa, một nghiên cứu công bố tháng 2/2018 cho thấy những họa tiết được phát hiện ở 3 hang động thuộc bán đảo Iberia, phía Tây Nam châu Âu có niên đại khoảng 64.000 năm tuổi, trùng khớp với niên đại của người Neanderthal đã bị tuyệt chủng. Do đó, bản vẽ trên phiến đá ở Hang Blombos là bản vẽ cổ nhất của người hiện đại từng được phát hiện.
Nhóm nghiên cứu mô tả các đường nét trên phiến đá như là một “bản vẽ” chứ không phải chỉ là một loạt các vết trầy xước ngẫu nhiên. Các mẫu chéo tương tự mẫu trên phiến đá Blombos cũng được khắc trên các mảnh đất đỏ được tìm thấy trong cùng một cấp khảo cổ và nghiên cứu các cấp độ khảo cổ lâu năm hơn cho thấy mẫu vẽ trên phiến đá Blombos được tạo ra bằng các kỹ thuật khác nhau và tạo ra ở nhiều hoàn cảnh khác nhau.
Ngoài việc giúp chúng ta hình dung một xã hội với hệ thống biểu tượng được thể hiện trên các loại đồ tạo tác khác nhau. Khám phá này làm giàu thêm hiểu biết của chúng ta về người tinh khôn ở châu Phi. Họ cư xử rất hiện đại, cơ bản giống như chúng ta. Họ đã có thể tạo ra và sử dụng văn hóa vật chất tượng trưng để điều chỉnh hành vi, giống như chúng ta đang làm. Họ cũng có ngôn ngữ cú pháp ở mức độ cần thiết để truyền đạt ý nghĩa tượng trưng trong nội bộ nhóm và đến toàn bộ những người săn bắn - hái lượm sinh sống ở miền Nam châu Phi vào thời điểm đó.
Hang Blombos là địa điểm khảo cổ thực sự quan trọng, cho dù đó là một khu vực rất nhỏ, chỉ 55m², nằm cách Ấn Độ Dương 50m, cao 35m so với mực nước biển, gần Vịnh Still và cách thành phố Cape Town, tỉnh Western Cape, Nam Phi 300 km về phía Đông. Khu vực này từng được các nhóm săn bắt - hái lượm xưa sử dụng như một địa điểm dừng chân tạm thời, khoảng một hoặc hai tuần, sau đó họ lại tiếp tục hành trình.
Châu Phi được coi là cái nôi của người hiện đại với người tinh khôn đầu tiên xuất hiện ở lục địa này cách đây hơn 315.000 năm.