Vera Atkins - Điệp viên có giá trị bằng cả chục sư đoàn quân thiện chiến
Sinh ngày 16/6/1908, tại thủ đô Bucarét của Rumani, trong một gia đình Do Thái, đáng ra Vera Mary Rosenberg đã được hưởng một cuộc sống giầu sang phú quý nếu như cha bà, một ông chủ ngân hàng không rơi vào cảnh phá sản, sau đó qua đời vào năm 1932. Và rồi, những khoảnh khắc yên bình cũng không còn nữa khi làn sóng bài Do Thái lan khắp châu Âu. Năm 1933, Vera buộc phải cùng mẹ di cư sang Anh. Năm 1934, Vera sang Pháp học chuyên ngành văn-sử tại Đại học Sorbonne (Pari), sau đó tiếp tục lấy bằng cử nhân tại Đại học Lausanne (Thụy Sĩ).
Vera Atkins trên trang bìa cuốn "Cuộc đời bí mật của nữ điệp viên". |
Năm 1939, phát xít Đức xâm chiếm Ba Lan. Chiến tranh Thế giới thứ II bùng nổ, sau đó lan rộng đến một loạt các quốc gia khác. Nhằm thu thập thông tin tình báo và tổ chức xây dựng lực lượng kháng chiến, người đứng đầu chính phủ Anh, W. Churchill, quyết định thành lập một đơn vị tình báo đặc biệt lấy tên là Cục Hành động đặc biệt (Special Operations Executive - SOE) chuyên làm nhiệm vụ tuyển mộ, đào tạo điệp viên và đưa họ thâm nhập vào các quốc gia bị tạm chiếm. Năm 1940, khi gót giày của những tên lính Đức Quốc xã bắt đầu chà đạp lên mảnh đất của những chú gà trống Gôloa, Vera trở về Anh. Dù có trong tay hai tấm bằng đại học, nhưng do là dân nhập cư gốc Do Thái, nên Vera vẫn không kiếm nổi một việc làm ổn định. Vì kế mưu sinh, Vera quyết định bỏ họ Rosenberg của cha để mang họ Atkins của mẹ.
Tháng 2/1941, Vera gia nhập SOE, được Đại tá Maurice Buckmaster, trưởng phòng Pháp tín nhiệm đưa lên làm trợ lý riêng, đảm trách việc phỏng vấn tuyển mộ, tổ chức huấn luyện và lên kế hoạch tung điệp viên tới hoạt động trên các lãnh thổ bị phát xít Đức chiếm đóng, đặc biệt là ở Pháp. Với vốn hiểu biết sâu rộng về tập quán sinh sống của người dân Pháp tích lũy trong những năm sinh sống và học tập tại Pháp, Vera đã chỉ bảo cho các điệp viên của mình từ cách ăn mặc, kiểu nói lóng, thói quen ăn uống, đi đứng, sử dụng tàu điện … sao cho giống hệt một người Pháp để qua mặt đám mật vụ Gestapo. Vera cũng chính là người xây dựng những câu chuyện ngụy trang nhằm giúp các điệp viên SOE tồn tại một cách hợp pháp nơi đất khách.
Trong khoảng thời gian diễn ra Chiến tranh Thế giới lần thứ II, qua tay Vera, 470 điệp viên SOE, trong đó có 39 người là nữ, đã được đánh vào các mục tiêu tình báo ở Pháp và họ đã không phụ công người chỉ huy trực tiếp của mình. Các điệp viên SOE đã hoạt động hiệu quả đến nỗi tướng Dwight Eisenhower, chỉ huy quân Đồng minh vào năm 1944 phải thừa nhận trong hồi ký của mình rằng: "SOE có sức mạnh chiến đấu tương đương 20 sư đoàn quân thiện chiến của Đồng minh. Những điệp viên SOE và kháng chiến quân Pháp đã giúp rút ngắn chiến tranh nhiều tháng". Bản thân Vera cũng được đánh giá là một trong những điệp viên hàng đầu của tình báo Anh trong thế kỷ XX.
Giống như nhiều điệp viên tài ba khác trên thế giới, Vera cũng có một cuộc "hạ cánh" không suôn sẻ. Sau khi Chiến tranh Thế giới lần thứ II kết thúc, SOE bị giải thể. Vera Atkins được giữ lại làm việc tại Cục tình báo đối ngoại Anh (MI-6). Năm 1949, Vera đã giúp cho MI-6 bóc gỡ một đường dây tổ chức cho những tên tội phạm chiến tranh đào thoát sang các quốc gia Nam Mỹ. Nhờ đó, bà được vinh dự trao tặng huân chương Thánh George cao quý của Anh. Nhưng, chính sự nổi tiếng đã khiến Vera bị không ít kẻ ganh ghét. Năm 1952, Cục tình báo đối nội Anh (MI-5) tiến hành điều tra Vera để làm sáng tỏ nghi ngờ việc bà làm gián điệp cho tình báo Rumani và tiếp đó là tình báo Liên Xô. Cảm thấy ngán ngẩm, năm 1953, Vera quyết định rời MI-6 để trở về sống một cuộc sống bình thường ở Sussex thuộc miền nam nước Anh và qua đời tại đó vào ngày 24/6/2000, thọ 92 tuổi.
Mặc dù không còn nữa, nhưng Vera vẫn khiến người ta nhớ mãi, không chỉ vì những chiến công mà bà lập được trong thời gian phục vụ trong ngành tình báo, mà còn là tấm lòng tri ân đối với chính những điệp viên bà đào tạo. Sau khi Chiến tranh Thế giới lần thứ II kết thúc, được sự chấp thuận của Thủ tướng W. Churchill, cùng với hai cận vệ, Vera đã đến hầu hết các trại giam, trại tập trung của Đức Quốc xã ở Pháp, Đức, Bỉ và một số quốc gia châu Âu khác để truy tìm tông tích 118 điệp viên bị mất tích của mình. Bà cũng trực tiếp thẩm vấn nhiều tên tội phạm chiến tranh chỉ huy các trại giam, trại tập trung để làm rõ về từng trường hợp mất tích của các đồng đội. Với bà, việc lãng quên đồng đội là không thể tha thứ và cách duy nhất để đền đáp công lao của họ là phải làm rõ từng trường hợp mất tích.
Minh Thành (Tổng hợp)
Kỳ sau: Olga Chekhova - Điệp viên có sắc đẹp lay động con tim trùm phát xít