Quốc kỳ của Trung Quốc và Mỹ bên ngoài một khách sạn ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo kênh CBC News của Canada, các mức thuế quan thất thường của Tổng thống Trump đã đẩy các nước vào một cuộc chiến thương mại, làm gia tăng bất ổn.
Chưa đầy hai tháng sau khi nhậm chức, ông Trump đã triển khai hàng loạt thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa từ ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Mexico, Canada và Trung Quốc, đồng thời tuyên bố sẽ có thêm nhiều mục tiêu khác trong thời gian tới.
Ông Trump không phải lần đầu áp đặt thuế quan cao. Ông cũng đã khơi mào một cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhưng lần này có kế hoạch sâu rộng hơn. Các nhà kinh tế nhấn mạnh rằng hậu quả lần này có thể nghiêm trọng hơn đối với doanh nghiệp và nền kinh tế toàn cầu. Giá cả tăng cao sẽ khiến người tiêu dùng phải gánh chịu chi phí.
Sự lắt léo trong chính sách thuế quan của ông Trump, với những lời đe dọa và các biện pháp trả đũa, cũng khiến tình hình trở nên rối loạn. Ví dụ như ông đã hoãn một số mức thuế đối với hàng hóa từ Canada và Mexico sau khi dành 30 ngày tạm hoãn cho ngành ô tô. Tính chất khó đoán này đã làm chao đảo thị trường tài chính, kéo giảm niềm tin của người tiêu dùng và khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào trạng thái do dự, có thể làm trì hoãn tuyển dụng và đầu tư.
Dưới đây là chi tiết thời gian và các mức thuế mà ông Trump đã áp dụng với các quốc gia.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên
Tổng thống Trump khơi mào một cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, đặc biệt nhắm vào Trung Quốc.
Hai nước liên tục áp đặt các mức thuế trả đũa lên hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD. Cuộc tranh cãi xoay quanh cáo buộc của Mỹ rằng Trung Quốc sử dụng các biện pháp không minh bạch nhằm thay thế Mỹ trong các lĩnh vực tiên tiến như máy tính lượng tử và ô tô tự động.
Năm 2018, ông Trump áp thuế đối với hầu hết hàng hóa Trung Quốc. Cụ thể, ngày 22/1, ông công bố mức thuế từ 20% đến 50% đối với tấm pin năng lượng mặt trời và máy giặt. Khoảng 8% lượng tấm pin mặt trời nhập khẩu vào Mỹ năm 2017 có nguồn gốc từ Trung Quốc. Năm 2015, Mỹ nhập khẩu máy giặt dân dụng từ Trung Quốc trị giá khoảng 1,1 tỷ USD.
Tới ngày 1/3/2018, ông Trump tuyên bố áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm nhập khẩu từ tất cả các nước. Trước đó, Mỹ nhập khoảng 3% lượng thép từ Trung Quốc. Tờ The Wall Street Journal chỉ trích sắc lệnh này, gọi đây là sai lầm chính sách lớn nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.
Ngày 22/3/2018, ông Trump yêu cầu Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) điều tra áp thuế đối với lượng hàng hóa Trung Quốc trị giá 50 - 60 tỷ USD. Ông viện dẫn Điều 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, cho rằng động thái này nhằm đáp trả các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc trong nhiều năm, bao gồm hành vi đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ. Hơn 1.300 danh mục hàng hóa Trung Quốc bị đưa vào danh sách áp thuế, bao gồm linh kiện máy bay, pin, tivi màn hình phẳng, thiết bị y tế, vệ tinh và một số loại vũ khí.
Ngày 15/6/2028, ông Trump tuyên bố Mỹ áp thuế 25% đối với 50 tỷ USD hàng xuất khẩu của Trung Quốc, trong đó hàng hóa trị giá 34 tỷ USD bị áp thuế này từ ngày 6/7/2018, còn 16 tỷ USD được áp dụng sau đó.
Ba ngày sau, Nhà Trắng tuyên bố áp thuế bổ sung 10% đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh trả đũa.
Ngày 8/8/2018, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ công bố danh sách cuối cùng gồm 279 mặt hàng của Trung Quốc, trị giá 16 tỷ USD, chịu mức thuế 25% từ ngày 23/8.
Trong khi đó, Trung Quốc đáp trả bằng các mức thuế đối với hàng hóa Mỹ như trái cây, đậu nành, rượu vang, máy bay, ô tô và hóa chất.
Với Canada và Mexico, ông Trump cũng sử dụng cảnh báo áp thuế để buộc hai nước này phải đàm phán lại thỏa thuận thương mại Bắc Mỹ, dẫn đến Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) năm 2020.
Sau đó, dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden, ông phần lớn giữ nguyên các mức thuế mà ông Trump áp đặt đối với Trung Quốc, nhưng chính quyền của ông sử dụng cách tiếp cận có trọng tâm hơn.
Tháng 10/2022, ông Biden ban hành các lệnh cấm diện rộng đối với việc bán chất bán dẫn và thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc. Những lệnh cấm này tiếp tục được mở rộng vào tháng 10/2023 và tháng 12/2024, khi Trung Quốc đáp trả bằng lệnh cấm xuất khẩu các vật liệu công nghệ cao của Mỹ như gali và germani.
Ông Biden tăng thuế đối với xe điện, pin năng lượng mặt trời, thép, nhôm và thiết bị y tế nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng 5/2024. Đến tháng 7, ông áp thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Mexico nhưng có nguồn gốc từ nơi khác, nhằm ngăn Trung Quốc lách thuế quan khi đưa hàng vào Mỹ qua Mexico.
Những cam kết về thuế khi tranh cử năm 2024
Các động thái áp thuế của ông Biden diễn ra giữa lúc chiến dịch tranh cử tổng thống 2024 đang trở nên gay gắt, khi ông Biden và ông Trump liên tục công kích nhau để chứng tỏ ai cứng rắn hơn với Trung Quốc.
Trong quá trình tranh cử, ông Trump tuyên bố rằng nếu tái đắc cử, ông sẽ áp thuế ít nhất 60% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Ông cũng đề xuất mức thuế lên đến 20% đối với mọi hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, đồng thời cảnh báo áp mức thuế cao hơn đối với một số quốc gia hoặc nhà sản xuất đưa hoạt động kinh doanh ra nước ngoài.
Mặc dù chính quyền Tổng thống Biden sử dụng thuế quan để nhắm vào Trung Quốc, nhưng cả ông và Phó Tổng thống Kamala Harris đều cho rằng kế hoạch áp thuế toàn diện của ông Trump là một sai lầm. Bà Harris gọi lời kêu gọi áp thuế của ông Trump là một “thuế tiêu dùng toàn quốc”. Sau đó, khi trở thành ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ, bà Harris tuyên bố rằng nếu mức thuế 20% được áp dụng trên diện rộng, một gia đình trung bình ở Mỹ sẽ phải chịu thêm gần 4.000 USD chi phí mỗi năm.
Còn nữa...