Các phương tiện khai thác, vận chuyển, san chứa cát trái phép trên sông Hồng bị Công an TP Hà Nội phát hiện, thu giữ. Ảnh tư liệu: TTXVN phát
Theo đánh giá của Đoàn giám sát, mặc dù trước đó (tháng 9 và tháng 10/2020), Ban Kinh tế - Ngân sách, Ban Đô thị phối hợp các Ban HĐND thành phố đã thực hiện khảo sát; đặc biệt, HĐND thành phố Hà Nội khóa XV đã chất vấn tại Kỳ họp thứ 18 (nhiệm kỳ 2016 - 2021) nhưng công tác quản lý trong lĩnh vực này ở các địa phương vẫn không được cải thiện, khiến cử tri và nhân dân bức xúc. Đáng chú ý, công tác phối hợp giữa chính quyền địa phương với các lực lượng chức năng từ khi phát hiện vi phạm đến kiểm tra, xử lý còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ. Các sở, ngành và UBND các quận, huyện, thị xã chưa vào cuộc quyết liệt và còn có tư tưởng "khoán trắng" nội dung này cho ngành công an.
Tính đến tháng 9/2022, trên địa bàn thành phố có 201 bãi tập kết; trong đó có 77 bãi có thủ tục hoạt động hoặc phù hợp tiêu chí và 124 bãi chưa đủ thủ tục hoạt động hoặc không phù hợp tiêu chí. Như vậy, số lượng các bến bãi chưa đủ thủ tục hoạt động còn rất lớn và ít có cải thiện so với khảo sát năm 2020 (246 bãi chứa, tập kết, trung chuyển vật liệu xây dựng trên các tuyến sông thuộc thành phố; trong đó 209 bãi đang hoạt động, 37 bãi dừng hoạt động).
Qua báo cáo của các quận, huyện cho thấy vẫn còn tồn tại tình trạng khai thác trái phép cát chưa được xử lý dứt điểm; trong khi đó, lực lượng quản lý lại yếu, mỏng, phương tiện ít, các đối tượng cố tình vi phạm hoạt động ngày càng tinh vi, thường diễn ra vào đêm tối, rất khó phát hiện và xử lý…
Xác định đây là nhiệm vụ quan trọng cần phải tăng cường quản lý, tổ chức thực hiện, Đoàn giám sát HĐND thành phố Hà Nội đề nghị, các sở. ngành liên quan phải rà soát, tham mưu UBND thành phố sớm xây dựng quy hoạch bến thủy nội địa và quy hoạch bến bãi vật liệu xây dựng trên cơ sở rà soát, đánh giá kỹ theo đề xuất, kiến nghị của các quận, huyện.
Đối với việc quản lý bến bãi trung chuyển vật liệu, khó khăn hiện nay là cần tập trung tháo gỡ các thủ tục về đất đai vì trên thực tế phải xác định rõ về nguồn gốc đất, biến động của mỗi bến bãi. Do vậy, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cùng Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội phải có quy chế phối hợp rõ ràng để rà soát, đánh giá, hoàn thiện thủ tục theo quy định pháp luật.
Đoàn giám sát kiến nghị UBND thành phố Hà Nội giao Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội tổ chức thanh kiểm tra việc chấp hành pháp luật khoáng sản của tổ chức cá nhân được cấp phép khai thác khoáng sản; đồng thời, tổ chức đấu giá quyền khai thác cát sỏi; rà soát các khu vực bến bãi đủ điều kiện hoạt động và phù hợp tiêu chí, có hướng dẫn cụ thể về thủ tục thuê đất; nhanh chóng phối hợp với UBND các quận, huyện, thị xã giải tỏa các bến bãi không đủ điều kiện hoạt động.
Cùng với đó, Sở Giao thông và Vận tải Hà Nội nghiên cứu, khảo sát xây dựng bến, địa điểm tạm giữ phương tiện vi phạm hành chính; tăng cường kiểm tra, xử lý các cơ sở sửa chữa, đóng mới trên tuyến đường thủy để hạn chế tình trạng tự ý hoán cải, lắp đặt các thiết bị phục vụ cho hoạt động khai thác cát trên phương tiện nhằm ngăn chặn và giải quyết tận gốc tình trạng khai thác cát trái phép.
Đối với UBND các quận, huyện, thị xã, Đoàn Giám sát đề nghị đẩy mạnh kiểm tra, rà soát, tổ chức giải tỏa đối với các bến bãi tập kết cát, sỏi lòng sông và trung chuyển vật liệu xây dựng ven sông chưa đảm bảo điều kiện hoạt động theo chỉ đạo của UBND thành phố; chủ động xây dựng phương án đấu giá quyền sử dụng đất đối với các bến bãi tập kết cát, sỏi lòng sông và trung chuyển vật liệu xây dựng ven sông; phối hợp chặt chẽ với lực lượng liên ngành trong kiểm tra, xử lý và giải tỏa vi phạm.
UBND thành phố Hà Nội đã giao Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội chủ trì, phối hợp các sở, ngành, quận, huyện thị xã xây dựng phương án bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản trên địa bàn thành phố thuộc nhiệm vụ lập Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, dự kiến hoàn thành quý IV/2023. Bên cạnh đó UBND thành phố Hà Nội tiếp tục thực hiện các quy chế phối hợp với các tỉnh Phú Thọ, Hưng Yên, Bắc Giang, Vĩnh Phúc trong quản lý, bảo vệ cát, sỏi lòng sông nhằm phòng ngừa, đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, tài nguyên khoáng sản.