Bộ Tài chính vừa công bố giá trần áp dụng đối với 25 sản phẩm sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi (áp dụng từ 21/6/2014). Quyết định của Bộ Tài chính được cho là biện pháp cần thiết nhằm bình ổn giá đối với sản phẩm sữa mà từ trước tới nay chỉ có tăng chứ không giảm. Theo đó, 25 sản phẩm sữa dành cho trẻ em, mức giảm sẽ từ 50.000 đến 70.000 đồng/hộp so với giá hiện hành.
Quyết định của Bộ Tài chính đã cho thấy quyết tâm của cơ quan quản lý nhà nước trong việc ổn định thị trường sữa, thay vì việc thả nổi giá như trước đây. Việc áp giá trần cho sản phẩm sữa được đánh giá là biện pháp phù hợp ở thời điểm hiện nay và nhanh chóng nhận được sự đồng thuận của người tiêu dùng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại, việc áp dụng giá trần có thể giúp Bộ Tài chính kiểm soát được doanh nghiệp lớn, nhưng với hàng nghìn cửa hàng bán lẻ thì việc kiểm soát giá trần sẽ thực hiện như thế nào?
Thực tế, trong nhiều năm gần đây, mặt hàng sữa cho trẻ em ở nước ta được cho là có giá cao nhất thế giới; trong khi đó, chất lượng cũng như độ an toàn của sữa luôn tiềm ẩn sự bất an đối với trẻ nhỏ. Điều khiến dư luận quan tâm là giá sữa liên tục tăng, nhưng các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này đều không đưa ra được lý do vì sao tăng giá hay những yếu tố thể hiện tính minh bạch của các doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm này. Hơn thế, những lần giá mặt hàng sữa được đẩy lên, người tiêu dùng bị “móc túi” một cách phi lý, người ta đều thấy sự hiện diện của các cơ quan chủ quản rất mờ nhạt.
Về lý thuyết, sữa là mặt hàng bình ổn giá, do vậy Nhà nước hoàn toàn có thể áp dụng phương pháp quản lý theo giá trần dựa trên tính toán giá nhập khẩu, thuế, chiết khấu bán hàng và lợi nhuận doanh nghiệp ở mức hợp lý. Thế nhưng trong thực tế, các cơ quan chức năng chưa quản lý được giá của sản phẩm này, đồng thời cũng chưa thống kê được trên cả nước có bao nhiêu công ty kinh doanh sữa cũng như thị phần của từng công ty. Hơn thế, mặt hàng sữa không phải như xăng dầu, doanh nghiệp đơn thuần là nhập khẩu về rồi bán ra thị trường, nên Nhà nước dễ dàng định giá, trong khi đó, sữa nguyên liệu nhập về doanh nghiệp phải chi phí nghiên cứu dinh dưỡng, bổ sung vi chất, marketing... nên việc áp giá trần từng sản phẩm là không đơn giản... Có lẽ, đó là lý do chính khiến việc áp giá trần đối với mặt hàng sữa bột dù được Bộ Tài chính chuẩn bị từ lâu, nhưng tới thời điểm này mới được áp dụng.
Việc áp trần giá sữa hiệu quả mang lại ra sao? Câu trả lời không thể một sớm một chiều. Nhưng với việc ban hành quyết định áp trần giá sữa, đã thể hiện rõ vai trò quản lý, điều tiết thị trường, đồng thời đã khẳng định việc điều hành giá sữa nằm trong tay cơ quan quản lý nhà nước, chứ không phải do các doanh nghiệp nắm quyền quyết định như hiện nay. Bởi vậy, cũng dễ hiểu trước những phản ứng của không ít doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này khi bị siết “vòng kim cô” đối với giá sữa. Một số hãng sữa biện minh rằng, thực hiện áp giá trần là can thiệp hành chính phi thị trường, nó sẽ làm giảm, thậm chí làm triệt tiêu sức cạnh tranh, khiến cho các doanh nghiệp hoặc phải rút lui khỏi thị trường hoặc tìm cách lách luật.
Dấu hiệu từ thị trường cũng cho thấy, các hãng sữa có yếu tố cấu thành của nước ngoài đang tìm cách đối phó bằng cách thay đổi nhãn mác, tên gọi, thậm chí có hãng rục rịch đổi tên sản phẩm từ sữa bột sang “sản phẩm dinh dưỡng”, thực phẩm bổ sung; hoặc giữ nguyên giá bán nhưng rút trọng lượng sản phẩm...
Dù là giải pháp nào chăng nữa, cũng không thể coi nhẹ công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm. Bên cạnh đó, cần phải tạo ra một thị trường cạnh tranh lành mạnh để người tiêu dùng có quyền chọn sữa rẻ và chất lượng, thay vì buộc phải mua một vài loại với giá bị thao túng như hiện nay. Đó mới là biện pháp căn cơ và hiệu quả để quản lý giá sữa hiện nay.
Y.N