Đề cập tình hình tai nạn giao thông (TNGT) gia tăng trong thời gian qua, đặc biệt những vụ TNGT nghiêm trọng liên tiếp xảy ra, tại diễn đàn “Dân hỏi, Bộ trưởng trả lời” hôm chủ nhật vừa rồi, ngoài việc nhận trách nhiệm, người đứng đầu Bộ GTVT cũng thừa nhận rằng, nguyên nhân sâu xa là do công tác quản lý nhà nước yếu kém, là trách nhiệm của những người “thổi còi”.
Hiện trường vụ lật xe khách ngày 9/6/2013 trên tuyến tránh Quốc lộ 1A, huyện Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam), làm 3 người chết và 30 người bị thương. Ảnh: Nguyễn Sơn - TTXVN |
Đó là việc cấp phép cho các doanh nghiệp, các chủ phương tiện kinh doanh vận tải, việc sát hạch cấp giấy phép lái xe, công tác đăng kiểm, công tác tuần tra, giám sát chưa hiệu quả; người thực thi công vụ chưa nghiêm…
Có thể nói, người đứng đầu ngành GTVT đã dũng cảm chỉ ra căn nguyên dẫn đến TNGT gia tăng. Thường sau mỗi vụ TNGT xảy ra, lỗi được đổ hết cho người tham gia giao thông cũng như người điều khiển phương tiện; còn trách nhiệm của người “thổi còi” được lấp liếm đi. Vì vậy, cách đặt vấn đề của người đứng đầu ngành GTVT được nhiều người đồng tình, bởi đó cũng chính là sự nhức nhối trong dư luận xã hội suốt một thời gian dài.
Có rất nhiều nguyên nhân sâu xa dẫn đến TNGT: Công tác quản lý nhà nước về trật tự ATGT còn nhiều thiếu sót; chế tài xử lý vi phạm các quy định về trật tự ATGT chưa đủ mạnh, thiếu sức răn đe; công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm của một bộ phận cán bộ cơ quan chức năng chưa quyết liệt, còn xảy ra tiêu cực, thiếu kiên quyết. Nói cách khác, ngoài nguyên nhân trực tiếp là ý thức của người tham gia giao thông và chủ phương tiện…, thì nguyên nhân sâu xa là ở chính những người tổ chức, quản lý, điều hành giao thông chưa có ý thức thượng tôn pháp luật.
Công luận từng nhiều lần lên tiếng về những tiêu cực trong quy trình đào tạo lái xe và cấp phép lưu hành cho các phương tiện giao thông. Phải thừa nhận, xã hội hóa hoạt động đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe (GPLX), kiểm định phương tiện là chủ trương đúng. Tuy nhiên, công tác quản lý đối với hoạt động này lại bị buông lỏng. Tình trạng “học chơi, bằng thật”, ăn bớt chương trình đào tạo xảy ra khá phổ biến ở các cơ sở đào tạo lái xe! Bên cạnh đó, khâu kiểm định phương tiện cũng bộc lộ không ít lỗ hổng. Chỉ cần bỏ ra một ít tiền, là những phương tiện không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn dễ dàng được bỏ qua. Rất nhiều lái xe cứ đến hạn đăng kiểm là đi thuê, hoặc mượn phụ tùng lắp vào xe kiểm định. Thế nên, khó có thể liệt kê những phương tiện không đảm bảo tiêu chuẩn về an toàn vẫn đường hoàng lưu thông, điều này cũng đồng nghĩa nguy cơ gây tai nạn từ những phương tiện này luôn rình rập.
Một vấn đề đã quá mòn cũ mà ai cũng biết, cứ quy định nào được Nhà nước ban hành, thì ngay lập tức doanh nghiệp (cá nhân) tìm đủ mọi cách để đối phó. Bắt buộc xe khách phải có hộp đen thì trước khi đăng kiểm xe, doanh nghiệp “thuê” tạm hộp đen đâu đó lắp vào, kiểm tra xong lại tháo ra mang trả! Còn cơ quan kiểm định cũng dễ dàng “cho qua” nếu đối tác tỏ ra “biết điều”.
Đáng nói hơn là việc kiểm tra, giám sát vẫn nặng tính hình thức, ẩn chứa nhiều tiêu cực. TNGT sẽ không được ngăn chặn nếu cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông không làm tròn phận sự. Ở các nước, khó thấy cảnh người vi phạm giao thông tranh luận, đôi co với CSGT. Còn ở nước ta, hành động này thường xuyên xảy ra; thậm chí còn có hành vi chống lại CSGT. Rõ ràng, kỷ cương phép nước không được tôn trọng ở nhiều phía. Thực tế, rất nhiều trường hợp cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông nhân nhượng, thỏa hiệp với người vi phạm để trục lợi. Rất nhiều chủ xe bức xúc rằng, họ phải thường xuyên “làm luật” cho lực lượng kiểm tra giao thông, nên họ buộc phải chở quá tải để bù lỗ! Rõ ràng, việc nâng cao ý thức, trách nhiệm, xử lý nghiêm những cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông nhận hối lộ… là hết sức cần thiết trong việc ngăn chặn một trong những nguyên nhân gây TNGT.
Phát biểu của người đứng đầu ngành GTVT có thể coi là đã “bắt đúng bệnh”, nhưng kết quả điều trị các “con bệnh” này ra sao, có lẽ dư luận tiếp tục phải chờ. Hy vọng kỷ cương phép nước trong lĩnh vực trật tự ATGT sẽ được siết lại và được thực hiện nghiêm minh với chính những người được giao trọng trách “thổi còi”.
Yến Nhi