Nghị quyết 71-NQ/TW: Kỳ vọng xây dựng nền giáo dục hiện đại

Văn kiện xác định rõ giáo dục là quốc sách hàng đầu, đặt mục tiêu đến năm 2030, giáo dục mầm non và phổ thông đạt trình độ tiên tiến châu Á, 100% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn quốc gia, tầm nhìn đến năm 2045 giáo dục Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Đây là định hướng chiến lược nhằm xây dựng một nền giáo dục hiện đại, công bằng, chất lượng, hội nhập quốc tế, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của người thầy trong sự nghiệp trồng người.

* Đổi mới thể chế và chính sách phù hợp

Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Mỹ Lộc, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đánh giá, Nghị quyết số 71-NQ/TW là bước ngoặt quan trọng trong tư duy và hành động đối với giáo dục. Trong bối cảnh khoa học, công nghệ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, giáo dục buộc phải đổi mới, nếu không sẽ tụt hậu so với khu vực và thế giới.

Nghị quyết lần này không chỉ dừng lại ở khẳng định tính “quốc sách hàng đầu” mà còn chỉ rõ những giải pháp cụ thể, khả thi để biến tinh thần ấy thành hành động. Việc dành tối thiểu 20% ngân sách nhà nước cho giáo dục, trong đó 5% cho đầu tư hiện đại hóa và 3% cho giáo dục đại học cho thấy cam kết mạnh mẽ trong việc tạo nền tảng vật chất và công nghệ. Đây là cơ sở để trường học được trang bị hiện đại hơn, phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện số được xây dựng đồng bộ, qua đó nâng cao chất lượng dạy và học.

Chính sách miễn phí sách giáo khoa cho toàn bộ học sinh phổ thông đến năm 2030, không chỉ giúp giảm gánh nặng chi phí cho phụ huynh mà còn góp phần bảo đảm công bằng trong tiếp cận tri thức. Với hàng triệu học sinh nghèo, đây sẽ là động lực để đến trường đầy đủ, hạn chế tình trạng bỏ học vì khó khăn kinh tế.

Về đội ngũ nhà giáo, Nghị quyết đưa ra bước đột phá lớn khi nâng phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non và phổ thông, 100% cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn. Theo Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Mỹ Lộc, đây là chính sách thể hiện sự trân trọng, coi nghề giáo là một nghề đặc biệt. Khi được bảo đảm đời sống ổn định, giáo viên sẽ yên tâm cống hiến, nâng cao tinh thần trách nhiệm và gắn bó lâu dài với nghề.

Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Mỹ Lộc phân tích, Nghị quyết nhấn mạnh sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục đại chúng và giáo dục tinh hoa, phản ánh tư duy mới trong đào tạo. Giáo dục đại chúng hướng đến phổ cập tri thức cho toàn dân, trong khi giáo dục tinh hoa chú trọng phát hiện, bồi dưỡng nhân tài. Nếu hai lĩnh vực này được phát triển đồng bộ, Việt Nam sẽ vừa có lực lượng lao động rộng lớn, có kỹ năng cơ bản, vừa có đội ngũ tinh hoa dẫn dắt đổi mới sáng tạo. Đây chính là động lực để đất nước bứt phá trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Một điểm quan trọng khác chính là thể chế. Nhiều năm qua, cải cách giáo dục thường gặp khó khăn vì thiếu cơ chế đột phá, còn chịu ràng buộc bởi tư duy quản lý hành chính. Nghị quyết 71 đặt ra yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về thể chế, chuyển từ quản lý sang kiến tạo phát triển, tạo môi trường cho sự sáng tạo của giáo viên và học sinh. Nếu thực hiện đúng hướng, thể chế mới sẽ giúp giảm áp lực thủ tục, trao quyền tự chủ nhiều hơn cho các trường, tạo động lực để hệ thống giáo dục phát triển thực chất.

Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Mỹ Lộc cũng đánh giá cao định hướng nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Theo Nghị quyết, các trường không đạt chuẩn sẽ bị sáp nhập hoặc giải thể, trong khi các trường trọng điểm được tập trung đầu tư để có ít nhất 5 trường lọt top 100 thế giới ở một số lĩnh vực. Đây là sự quyết liệt cần thiết để tinh gọn hệ thống, đồng thời tạo ra sức cạnh tranh lành mạnh, hướng tới nâng cao chất lượng và uy tín của giáo dục Việt Nam trên trường quốc tế.

* Thực tiễn giảng dạy và kỳ vọng đổi mới

Ở góc độ thực tiễn, Thạc sĩ Nguyễn Thị Hằng, giáo viên Trường Trung học phổ thông Liên cấp Newton cho rằng, Nghị quyết đã mang lại niềm tin mới cho đội ngũ giáo viên. Điểm khác biệt của Nghị quyết lần này không chỉ đưa ra mục tiêu lớn mà còn có chính sách cụ thể gắn liền với từng đối tượng. Việc miễn sách giáo khoa cho toàn bộ học sinh phổ thông đến năm 2030 hay nâng phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên là những chính sách thiết thực, trực tiếp tác động tới trường học hàng ngày.

Nhiều năm qua, giáo viên phổ thông đã không ngừng đổi mới phương pháp, tích cực ứng dụng công nghệ vào giảng dạy. Thế nhưng, khó khăn vẫn còn hiện hữu: nhiều trường thiếu thiết bị hiện đại, phòng học xuống cấp, sĩ số lớp học đông khiến việc áp dụng phương pháp mới gặp trở ngại. Nghị quyết 71, với định hướng đầu tư hạ tầng công nghệ, xây dựng lớp học thông minh sẽ thay đổi căn bản diện mạo nhà trường. Khi có đầy đủ điều kiện, giáo viên sẽ phát huy được khả năng sáng tạo, còn học sinh sẽ tiếp cận tri thức trong môi trường hiện đại, thân thiện.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hằng nhận định, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục như Nghị quyết đề ra, sẽ giúp học sinh học tập theo cách cá nhân hóa hơn. Thay vì một giáo án chung cho cả lớp, công nghệ có thể hỗ trợ giáo viên xây dựng lộ trình học riêng phù hợp với từng em. Nhờ đó, học sinh giỏi có thể phát triển nhanh hơn, còn học sinh yếu được hỗ trợ kịp thời. Đây là bước tiến quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Trong bối cảnh hiện nay, học sinh không chỉ cần tri thức mà còn phải được rèn luyện kỹ năng sống, tư duy phản biện, tinh thần hợp tác và trách nhiệm công dân. Nghị quyết 71 đã khẳng định lại triết lý nhân văn của giáo dục, coi đây là nền tảng để hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.

Từ thực tế lớp học của mình, Thạc sĩ Nguyễn Thị Hằng nhận thấy, học sinh ngày nay có khả năng tiếp cận thông tin rất nhanh nhưng cũng dễ bị phân tán bởi các yếu tố từ mạng xã hội và môi trường trực tuyến. Do đó, vai trò của giáo viên trong việc định hướng, dẫn dắt càng trở nên quan trọng. Nếu giáo viên được bồi dưỡng đầy đủ về kỹ năng số và phương pháp quản lý lớp học thông minh, họ sẽ giúp học sinh sử dụng công nghệ một cách an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm.

Để Nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống, cần có sự đồng hành của gia đình và xã hội. Khi nhà trường, phụ huynh và cộng đồng cùng chung tay, giáo dục sẽ trở thành trách nhiệm chung, không chỉ của thầy và trò, Thạc sĩ Nguyễn Thị Hằng bày tỏ mong muốn mỗi trường học sẽ được trao quyền tự chủ cao hơn, được phép linh hoạt trong việc xây dựng chương trình, tổ chức hoạt động dạy, học phù hợp với đặc thù học sinh. Chỉ khi đó, tinh thần đổi mới mà Nghị quyết đề ra mới có thể hiện thực hóa trong từng lớp học.