Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính). Ảnh: Hoàng Giang
Không có chuyện truy thu thuế của hộ khoán
Theo ông Mai Sơn, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ tháng 6/2025 chỉ áp dụng với hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 1 tỷ đồng/năm trở lên; hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai và hộ kinh doanh có sử dụng máy tính tiền có hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng.
“Đây là các hộ kinh doanh có quy mô ổn định, có địa điểm cố định, chứ không phải các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lưu động như ‘buôn gánh bán bưng’ hay kinh doanh tự phát”, đại diện Cục Thuế cho biết.
Trước lo ngại của một số hộ kinh doanh cho rằng, nếu áp dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, toàn bộ doanh thu sẽ bị “soi”, thậm chí có thể bị cơ quan Thuế truy thu thuế phần doanh thu trước đây, ông Mai Sơn khẳng định: “Không có chuyện cơ quan Thuế dựa trên số liệu HĐĐT từ máy tính tiền để truy thu đối với doanh thu của hộ khoán trong quá khứ. Về nguyên tắc, mức thuế khoán của hộ kinh doanh được xác định dựa trên tờ khai doanh thu hàng năm do chính hộ kinh doanh kê khai, kết hợp với dữ liệu quản lý của cơ quan Thuế và ý kiến của Hội đồng tư vấn thuế phường xã”.
Theo Cục Thuế, trong quá trình kinh doanh, nếu doanh thu biến động tăng hoặc giảm, hộ kinh doanh có quyền đề nghị điều chỉnh mức thuế cho phù hợp, cơ quan Thuế căn cứ hồ sơ khai thuế của hộ khoán và cơ sở dữ liệu quản lý.
“Nếu xác định doanh thu thay đổi từ 50% trở lên, điều chỉnh mức thuế khoán cho hộ kinh doanh và việc điều chỉnh đó chỉ áp dụng kể từ thời điểm doanh thu biến động. Nếu sau đó, doanh thu tiếp tục giảm, hộ kinh doanh được quyền đề nghị điều chỉnh giảm thêm. Việc triển khai HĐĐT từ máy tính tiền không làm phát sinh truy thu thuế như một số lo ngại”, ông Mai Sơn khẳng định.
Sẽ phân hộ, cá nhân kinh doanh làm 4 nhóm để quản lý
Thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 138/NQ-CP của Chính phủ về chủ trương xóa bỏ thuế khoán từ năm 2026, ngành Thuế dự kiến phân loại hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo doanh thu để áp dụng phương pháp quản lý.
Hiện, các hộ kinh doanh nộp lệ phí môn bài, thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Nghị quyết số 198 của Quốc hội đã quy định chấm dứt thu, nộp lệ phí môn bài từ ngày 1/1/2026. Như vậy, khi không áp dụng phương pháp khoán thuế, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vẫn nộp thuế VAT và thuế TNCN.
Tại Hồ sơ lấy ý kiến Luật Quản lý thuế dự kiến phân hộ, cá nhân kinh doanh làm 4 nhóm để quản lý. Trong đó: Nhóm 1 dự kiến sẽ gồm các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế, tức dưới 200 triệu đồng/năm, áp dụng từ năm 2026.
Nhóm 2 là các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng/năm. Nhóm 1 và nhóm 2 được khuyến khích sử dụng HĐĐT sau khi bỏ thuế khoán. Trong đó, nhóm 2 dự kiến có lộ trình áp dụng HĐĐT có mã của cơ quan Thuế hoặc HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền từ năm 2027 - 2028. Ngoài ra, 2 nhóm này được đề xuất chỉ phải sử dụng sổ kế toán rất đơn giản để ghi chép thu chi theo mẫu (phần mềm) của Bộ Tài chính.
Nhóm 3 là các hộ, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng có doanh thu 1 - 3 tỷ đồng/năm và lĩnh vực thương mại, dịch vụ có doanh thu 1 - 10 tỷ đồng/năm. Còn lại là nhóm 4, có doanh thu trên 10 tỷ đồng.
“Với việc phân chia nhóm như trên, nhóm 3 và nhóm 4 thuộc diện bắt buộc sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan Thuế hoặc HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền khi bán lẻ hàng hóa dịch vụ. Trong đó, nhóm 3 dự kiến thực hiện chế độ kế toán đơn giản. Còn nhóm 4 dự kiến thực hiện các chế độ kế toán như các doanh nghiệp vừa và nhỏ', ông Mai Sơn chia sẻ.
Ngoài ra, cơ quan Thuế dự kiến đề xuất tăng mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế VAT và thuế TNCN lên ít nhất gấp đôi mức 200 triệu đồng/năm; đồng thời sửa đổi tỷ lệ % thuế TNCN cho hộ, cá nhân kinh doanh phân biệt theo quy mô doanh thu; kiến nghị sửa đổi các chính sách pháp luật liên quan nhằm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh phát triển.
Tuy nhiên theo ông Mai Sơn, các nội dung trên mới chỉ là dự kiến, quá trình thực hiện từ nay đến năm 2026, trên cơ sở các ý kiến đóng góp của người nộp thuế, các hiệp hội tư vấn thuế, ý kiến chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, Cục Thuế sẽ phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính (Cục Giám sát quản lý chính sách thuế, phí lệ phí; Cục Giám sát kế toán và kiểm toán, Cục Phát triển kinh tế tư nhân…) để báo cáo Bộ Tài chính báo cáo cấp có thẩm quyền quy định mức tỷ lệ/thuế suất cũng như phương pháp khai thuế phù hợp với thực tế kinh doanh của hộ, cá nhân kinh doanh.
Các nội dung này sẽ được thể hiện ở Luật Quản lý thuế (sửa đổi) dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025).