Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên hiện quản lý hơn 20.000 ha rừng đặc dụng và rừng phòng hộ, phân bố trên địa bàn 8 xã, với địa hình chủ yếu là đồi núi, chia cắt phức tạp, giao thông đi lại khó khăn. Trong khi đó, lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng chỉ có 23 viên chức. Áp lực về nhân lực mỏng, địa bàn rộng, cùng với yêu cầu ngày càng cao trong công tác bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, đặt ra nhiều thách thức cho đơn vị.
Cán bộ Ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên tập huấn sử dụng phần mềm SMART Connect
Trước đây, hoạt động tuần tra, kiểm soát rừng chủ yếu dựa vào bản đồ giấy, thiết bị GPS cầm tay và ghi chép thủ công. Sau mỗi đợt tuần tra, cán bộ phải tổng hợp thông tin bằng tay, nhập liệu lại trên máy tính, gây mất nhiều thời gian, khó khăn trong việc đối chiếu, phân tích dữ liệu không gian và dễ xảy ra sai sót. Việc theo dõi lộ trình tuần tra, đánh giá mức độ bao phủ địa bàn cũng như phát hiện sớm các “điểm nóng” vi phạm gặp nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo đơn vị.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên đã từng bước triển khai ứng dụng phần mềm SMART Connect, công cụ quản lý, phân tích dữ liệu tuần tra rừng và giám sát đa dạng sinh học dựa trên nền tảng bản đồ số. Đây là phần mềm đã và đang được nhiều quốc gia, địa phương trên thế giới sử dụng trong công tác bảo tồn thiên nhiên và quản lý tài nguyên rừng.
Thông qua ứng dụng SMART Mobile cài đặt trên điện thoại thông minh, cán bộ tuần tra có thể ghi nhận đầy đủ các thông tin ngay trong quá trình làm nhiệm vụ như: lộ trình tuần tra, vị trí GPS, hình ảnh hiện trường, loại hình vi phạm, tình trạng rừng, dấu hiệu động, thực vật hoang dã. Dữ liệu sau đó được đồng bộ trực tuyến về hệ thống SMART Connect, cho phép lưu trữ tập trung, trực quan hóa trên nền bản đồ số và sAV tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác, phân tích.
Điểm nổi bật của SMART Connect là khả năng hỗ trợ lãnh đạo đơn vị theo dõi hoạt động tuần tra gần như theo thời gian thực. Thông qua hệ thống, lãnh đạo đơn vị có thể nắm bắt được khu vực nào đã được tuần tra, tần suất tuần tra ra sao, những vị trí nào tiềm ẩn nguy cơ vi phạm cao để kịp thời chỉ đạo, điều chỉnh kế hoạch. Điều này giúp nâng cao tính chủ động trong quản lý, bảo vệ rừng, thay vì chỉ xử lý khi vi phạm đã xảy ra như trước đây.
Theo thống kê của Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên, từ đầu năm 2025 đến hết tháng 10/2025, đơn vị đã tổ chức 988 lượt tuần tra rừng với 3.043 lượt người tham gia, toàn bộ đều được ghi nhận và quản lý bằng bộ công cụ SMART. Việc ứng dụng phần mềm giúp tiết kiệm khoảng 30 - 50% thời gian tổng hợp, báo cáo so với phương pháp thủ công trước đây, đồng thời giảm đáng kể chi phí giấy tờ, in ấn.
Không chỉ phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng, SMART Connect còn phát huy hiệu quả trong giám sát đa dạng sinh học. Thông qua dữ liệu thu thập từ các đợt tuần tra, đơn vị từng bước xây dựng được cơ sở dữ liệu về sự phân bố của các loài động, thực vật, đặc biệt là các loài quý, hiếm, nguy cấp; xác định các khu vực sinh cảnh trọng điểm cần ưu tiên bảo vệ. Đây là nguồn thông tin quan trọng, phục vụ công tác bảo tồn, nghiên cứu khoa học và lập kế hoạch quản lý rừng bền vững trong dài hạn.
Ông Nguyễn Văn Tuyên, Giám đốc Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên cho biết: việc triển khai SMART Connect đã giúp thay đổi căn bản phương thức làm việc của lực lượng quản lý, bảo vệ rừng. “Từ chỗ quản lý chủ yếu dựa trên hồ sơ giấy và kinh nghiệm cá nhân, nay chúng tôi có hệ thống dữ liệu số đồng bộ, trực quan, giúp việc chỉ đạo, điều hành khoa học và minh bạch hơn. Đặc biệt, dữ liệu từ SMART Connect là căn cứ quan trọng để đánh giá hiệu quả công tác tuần tra, phân bổ lại lực lượng cho phù hợp với thực tế”, ông Tuyên nhấn mạnh.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc ứng dụng SMART Connect cũng đặt ra yêu cầu tiếp tục hoàn thiện về hạ tầng công nghệ, đào tạo kỹ năng sử dụng cho cán bộ cơ sở, nhất là trong điều kiện một số khu vực rừng còn hạn chế về sóng di động. Tuy nhiên, với những hiệu quả bước đầu, đây được xem là giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương, có khả năng nhân rộng trong thời gian tới.
Có thể thấy rằng, việc đưa công nghệ số vào quản lý, bảo vệ rừng không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, mà còn phù hợp với định hướng chuyển đổi số ngành Lâm nghiệp, hướng tới quản lý rừng bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển kinh tế, xã hội gắn với bảo vệ môi trường.