Dự án Cảng cá Hòn Gai, kết hợp khu neo đậu tránh trú bão và khu hậu cần nghề cá, được quy hoạch tại khu vực neo đậu Cái Xà Cong (phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, Quảng Ninh); nằm trong Quy hoạch hệ thống cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Phối cảnh dự kiến Cảng cá Hòn Gai kết hợp khu neo đậu tránh trú bão và khu hậu cần nghề cá.
Quy hoạch cảng cá mới rộng 61,62ha, bao gồm các hạng mục: Bến cảng, khu vực neo đậu tránh trú bão cho khoảng 600 tàu, khu hậu cần nghề cá, bảo tàng làng chài cổ, nhà chờ cho du khách và thủy thủ đoàn, bãi đỗ xe, cùng hệ thống đường giao thông và nạo vét khơi thông dòng chảy suối Khe Cá. Tổng mức đầu tư ước tính là 600 tỉ đồng.
Cảng cá Hòn Gai được xếp vào cảng cá loại 2, dự kiến có khả năng đón 90 lượt tàu dài 30m mỗi ngày, với sản lượng thủy sản qua cảng đạt khoảng 15.000 tấn/năm. Diện tích vùng nước tại cảng rộng hơn 10ha, cảng rộng hơn 2,5ha. Luồng tàu kết nối từ cảng đến hệ thống đường thủy nội địa quốc gia, đáp ứng hoạt động cho các tàu cá có chiều dài tối đa 30m, đồng thời là nơi tránh trú bão an toàn cho tàu cá có kích cỡ tương đương.
Tàu thuyền neo đậu tránh trú bão số 3 tại Cảng cá Cái Xà Cong.
Hiện nay, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Hạ Long đang tiến hành thẩm định quy hoạch chi tiết 1/500. Dự kiến trong tháng 11/2024, sẽ lập báo cáo nghiên cứu khả thi và lấy ý kiến từ các bộ, ngành liên quan để triển khai các bước tiếp theo.
Dự án cảng cá Hòn Gai được triển khai không chỉ giải quyết tình trạng xuống cấp hiện tại của điểm neo đậu Cái Xà Cong, mà còn cung cấp dịch vụ hậu cần thiết yếu, hỗ trợ ngư dân vươn khơi bám biển, thúc đẩy ngành thủy sản về khai thác và chế biến; đảm bảo an toàn cho tàu thuyền trong mùa mưa bão và đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành thủy sản trong khu vực.
Hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đang đầu tư xây dựng các cảng cá chuyên dụng, một số cảng tổng hợp là nơi neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá, như: Cảng tàu Cô Tô (huyện Cô Tô); cảng Cái Rồng (huyện Vân Đồn). Hàng năm, cảng Cái Rồng và cảng Cô Tô có khoảng 2.200 tàu thuyền neo đậu và ra vào cảng. Nhu cầu bốc xếp hàng hoá thuỷ sản tại 2 cảng là 300 lượt tàu/ngày, công suất bốc xếp khoảng 25.000 tấn/năm.
"Mặc dù là thành phố trọng điểm về du lịch và có số lượng tàu thuyền lớn, nhưng đến nay thành phố Hạ Long vẫn chưa có cảng cá chuyên dụng kết hợp với khu neo đậu tránh trú bão. Trong khi cảng cá là một "mắt xích" quan trọng trong chuỗi sản xuất của ngành khai thác thủy sản, là căn cứ dịch vụ hậu cần - nơi tàu cá cập cảng bốc, dỡ hàng hóa; mua bán thương mại (thu mua, chế biến thủy sản); cung cấp dịch vụ hậu cần nghề cá (cơ khí đóng sửa tàu thuyền, cung cấp xăng dầu nước đá và vật tư ngư lưới cụ). Ngoài chức năng cảng vụ, cảng cá còn là nơi cung cấp thông tin thời tiết, ngư trường và thị trường nghề cá, tuyên truyền bảo vệ nguồn lợi thủy sản, an ninh chủ quyền biển đảo. Để ngư dân yên tâm bám biển lâu dài thì những dịch vụ hậu cần (xăng dầu, nước ngọt, lương thực…) phải được cung cấp tại chỗ để có điểm tránh trú an toàn mỗi khi có bão hoặc tàu thuyền gặp nạn", đại diện thành phố Hạ Long chia sẻ.
Nhiều năm nay, ngư dân chủ yếu đưa tàu vào neo đậu tại khu vực Cảng Cái Xà Cong. Đây là nơi kín gió, thuận tiện cho ngư dân đưa tàu thuyền vào tránh trú bão do được che chắn bởi những dãy núi bao quanh. Tuy nhiên, thực tế nhiều năm nay công trình xuống cấp không đáp ứng được nhu cầu của người dân, luồng lạch dẫn vào khu vực neo đậu tàu thuyền tại cảng bị bồi lắng gây khó khăn cho ngư dân trong di chuyển phương tiện thủy ra vào cảng. Qua kết quả đo đạc cho thấy, cao độ lòng dẫn khoảng -0,5m đến +0,5m, không đảm bảo chiều sâu lòng dẫn phục vụ tàu thuyền.
Không chỉ bị bồi lắng, khu vực Cảng Cái Xà Cong do được xây dựng từ lâu nên nay xuống cấp trầm trọng, hoạt động hậu cần nghề cá đang là tự phát, chưa đầu tư đồng bộ. Tuyến đường hiện trạng kết nối đường Trần Quốc Nghiễn vào cảng Cái Xà Cong chỉ là tuyến đường giao thông nông thôn có chiều dài tuyến khoảng 860m, bề rộng mặt đường khoảng 7m, kết cấu bê tông xi măng, không đảm bảo đồng bộ.
Đại diện phường Hà Phong, chia sẻ: "Mặc dù chỉ là cảng cá nhỏ, nhưng ba mặt đều có những dãy núi che chắn, nên sau những trận cuồng phong của cơn bão số 3 (Yagi), toàn bộ tàu thuyền neo đậu ở khu vực này đảm bảo an toàn. Với lợi thế tuyệt đối về vị trí neo đậu tránh trú bão và tính cấp thiết của việc phải sớm xây dựng một cảng cá đa chức năng, phường rất mong tỉnh và thành phố sớm đầu tư dự án để hiện thực hóa nhu cầu của người dân".