Lạng Sơn nổi tiếng với nhiều địa danh lịch sử, di tích cách mạng gắn liền với những lần đánh đuổi quân xâm lược trong suốt tiến trình dựng nước và giữ nước. Tiêu biểu là Khu di tích lịch sử Chi Lăng, Khu di tích lịch sử khởi nghĩa Bắc Sơn, Cụm di tích gắn với chiến thắng đường số 4... Lạng Sơn cũng có nhiều di tích văn hóa lịch sử, khảo cổ độc đáo như Khu di tích danh thắng Nhị, Tam Thanh, Thành Nhà Mạc, Núi Tô Thị; Cụm di tích khảo cổ Thẩm Khuyên, Thẩm Hai, Kéo Lèng... Đây là những điều kiện thuận lợi để khai thác, phát triển du lịch, thu hút du khách...
Việc khai thác các di tích lịch sử, văn hóa để phát triển du lịch và gắn di tích với du lịch không những đem lại nhiều lợi ích kinh tế - xã hội, giúp thúc đẩy ngành du lịch cho tỉnh, mà còn góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, văn hóa nhằm giới thiệu, truyền tải thông điệp rộng rãi đến các du khách trong, ngoài nước biết đến bề dày lịch sử hào hùng của người dân quê hương Xứ Lạng.
Phía bên trong động Tam Thanh (Lạng Sơn) hằng năm thu hút đông đảo du khách.
Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn Lưu Bá Mạc cho biết, những năm qua, Sở đã tham mưu UBND tỉnh nhiều chương trình, kế hoạch và đề án để gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị di tích; xây dựng và triển khai Đề án “Bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị hệ thống di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh giai đoạn 2021 - 2030”. Mỗi năm, Sở phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức các lớp tập huấn về công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích.
Từ năm 2017 đến nay, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đã chủ trì, phối hợp kiểm kê, tổng hợp, đánh giá, phân loại 1.117 điểm di tích. Năm 2025, ngành tiếp tục đặt mục tiêu hoàn thành công tác lập hồ sơ khoa học để trình xếp hạng 2 di tích quốc gia là đền Bắc Lệ (xã Tân Thành) và hang Ngườm Sâu (xã Bằng Mạc); trong đó hang Ngườm Sâu vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích quốc gia.
Chùa Thành (Lạng Sơn) - di tích lịch sử - văn hóa quốc gia là điểm du lịch tâm linh
thu hút đông phật tử và du khách.
Việc xếp hạng di tích không chỉ là một danh hiệu, mà còn là cơ sở để địa phương tiếp cận các nguồn lực đầu tư, từ đó tạo ra những thay đổi tích cực, giúp các địa phương khai thác, phát huy giá trị của những di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn gắn với phát triển du lịch, thu hút du khách…
Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Đăng Hoàng Thị Phương Huệ cho biết: “Xã Đồng Đăng hiện có 10 điểm di tích, trong đó có 6 di tích đã được xếp hạng. Việc xếp hạng giúp xã tiếp cận các nguồn lực từ cấp tỉnh và Trung ương để thực hiện các dự án tu bổ di tích nhằm tạo điểm nhấn phát triển du lịch địa phương".
Anh Trần Văn Hùng, du khách đến từ phường Lê Chân, Hải Phòng, bày tỏ sự bất ngờ khi trở lại Lạng Sơn sau gần 6 năm: “Tôi thật sự ấn tượng khi thấy nhiều di tích được tu bổ, tôn tạo rất khang trang. Chùa Tam Thanh có không gian được cải tạo trang nghiêm, sạch đẹp hơn nhiều so với trước đây”.
Việc xây dựng hồ sơ và xếp hạng di tích góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di tích và phát triển du lịch bền vững và đây cũng chính là “chìa khóa” để Lạng Sơn biến di sản văn hóa quý báu thành tài sản, thu hút du khách và tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội.
Từ đầu năm 2025 đến nay (8 tháng năm 2025), tỉnh Lạng Sơn đã đón 3,56 triệu lượt khách du lịch, tăng 2,4% so với cùng kỳ (2024), đạt 80,9% so với kế hoạch năm 2025. Tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt 3.831 tỷ đồng, tăng 11,7% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, có sự đóng góp từ các điểm du lịch là di tích, nhiều điểm đến di tích nổi tiếng thu hút đông du khách như: chùa Tam Thanh, đền Mẫu Đồng Đăng, đền Bắc Lệ..