Theo Quyết định số 3655/QĐ-BGTVT ngày 27/12/2017 của Bộ Giao thông Vận tải, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có 69 dự án cảng biển được quy hoạch với tổng diện tích 2.528 ha bao gồm 48 dự án đang hoạt động chiếm 69,6%, tương đương diện tích 1.006 ha, công suất thực tế 141,5 triệu tấn/năm, 16.158 m cầu cảng.
Cảng SSIT (nằm trong cụm cảng Cái Mép-Thị Vải thuộc thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu). Ảnh: Đoàn Mạnh Dương/TTXVN
Trong số này có 42 dự án đã chính thức hoạt động, 4 dự án đang hoạt động tạm và 2 dự án đã hoàn thành giai đoạn 1 chưa xây dựng giai đoạn 2. Riêng khu vực Cái Mép - Thị Vải quy hoạch 35 dự án, 22 dự án đang khai thác với công suất 117,8 triệu tấn/năm với gần 10 km cầu cảng.
Tổng khối lượng hàng hóa xếp dỡ qua cảng biển (bằng tàu biển và sà lan) năm 2020 đạt 107,6 triệu tấn. Khối lượng hàng hóa xếp dỡ qua cảng biển bằng tàu biển đạt 76 triệu tấn, tăng 4%; trong đó, hàng container xếp dỡ qua cảng bằng tàu biển đạt 32,2 triệu tấn tăng 10% (tương ứng 4,3 triệu TEU tăng 20%). Khối lượng hàng rời đạt 33,6 triệu tấn tăng 7% và khối lượng hàng lỏng đạt 10,2 triệu tấn (giảm 17%).
Ngoài 42 dự án hoạt động chính thức, hiện nay trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang còn 20 dự án gồm: 2 dự án đã hoàn thành giai đoạn 1, chưa xây dựng giai đoạn 2; 10 dự án chậm tiến độ so với giấy chứng nhận đầu tư và 8 dự án quy hoạch.
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc chậm triển khai các dự án trên; trong đó chủ yếu liên quan đến thủ tục đất đai, giải phóng mặt bằng hoặc do nhà đầu tư không đủ năng lực triển khai.
Ông Lương Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, thời gian qua, UBND tỉnh đã tạo điều kiện thuận lợi, tháo gỡ khó khăn để các nhà đầu tư triển khai dự án cảng biển. Những dự án trên đã được UBND tỉnh cho phép giãn tiến độ thực hiện nhưng các nhà đầu tư vẫn không có thiện chí thực hiện. Hiện 10 dự án chưa thực hiện chiếm quỹ đất rất lớn, tới 640 ha.
Đối với các dự án chậm triển khai do nguyên nhân khách quan từ việc không giải quyết được tranh chấp đất đai với các hộ dân, đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND thị xã Phú Mỹ có đề xuất cụ thể hướng giải quyết thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng để tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện đúng tiến độ.
Đối với các dự án được xem xét giãn tiến độ thực hiện, Sở Giao thông Vận tải đề nghị tỉnh có ý kiến cụ thể đối với thời điểm dự án được bắt đầu chấp thuận giãn tiến độ để cơ quan chức năng có cơ sở đôn đốc triển khai sau khi được chấp thuận chủ trương giãn tiến độ. Nếu việc triển khai tiếp tục không đúng thời gian, Sở Giao thông Vận tải sẽ tham mưu UBND tỉnh thu hồi dự án.
Thời gian tới, tỉnh cần chỉ đạo các sở, ngành liên quan phối hợp rà soát những dự án đã có thanh tra, kiểm tra để xác định cụ thể trách nhiệm nhà đầu tư trong việc triển khai dự án và xử lý theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Đất đai cũng như các Nghị định liên quan; kiên quyết không tiếp tục giãn tiến độ mà cần thu hồi dứt điểm các dự án trên, tạo điều kiện cho nhà đầu tư có năng lực vào thực hiện.
Cũng theo Sở Giao thông Vận tải, trước đây, trong quá trình quy hoạch đầu tư hệ thống cảng biển Thị Vải - Cái Mép chưa tính đến khu vực dịch vụ hậu cần để hỗ trợ hệ thống cảng biển nhưng tỉnh đã kịp thời chỉ đạo quy hoạch phát triển khu Trung tâm logistics Cái Mép hạ có tổng diện tích khoảng 1.760 ha bao gồm cả hệ thống cảng biển nước sâu và khu dịch vụ hậu cản cảng; cho phép chuyển đổi công năng một số cảng chuyên dùng như: Nhà máy đóng tàu Vinalines, Nhà máy đóng tàu An Phú, Căn cứ dịch vụ dầu khí thành các cảng tổng hợp, cảng container để nâng cao hiệu quả khai thác cảng.
Bên cạnh đó, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã cho phép các khu chức năng liền kề sau hệ thống cảng và các khu đất dọc theo các sông rạch đầu tư hệ thống kho bãi, cảng bến thủy nội địa để hỗ trợ hệ thống cảng biển. Về lâu dài, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang tiếp tục nghiên cứu chuyển đổi một số khu đất do quân đội quản lý (khu Lam Sơn) thành các khu vực để hỗ trợ phát triển hệ thống cảng biển về lâu dài.
Cùng với việc thúc đẩy hoàn thành thủ tục các dự án đầu tư Trung tâm logistics Cái Mép hạ, Sở Giao thông Vận tải tiếp tục rà soát dự án cảng biển, cảng thủy nội địa và kho bãi để thúc đẩy tiến độ đầu tư, sớm đưa các dự án vào khai thác.
Đối với Trung tâm logistics Cái Mép hạ, Sở Giao thông Vận tải kiến nghị UBND tỉnh bố trí cuộc họp để thông qua quy trình, tiêu chí khung và phương pháp lựa chọn nhà đầu tư dự án; thực hiện các thủ tục bổ sung quy hoạch sử dụng đất và chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định; xác định giá đền bù giải phóng mặt bằng, trồng rừng thay thế làm căn cứ lập hồ sơ lựa chọn nhà đầu tư theo quy định.