7 giờ chiều (giờ Moskva) trên bầu trời sân bay Domodedovo trong vắt, những cánh rừng hiện ra dưới nắng lá còn xanh, Moskva chưa vào mùa thu vàng. Tôi đã mơ được lạc vào mùa thu vàng của Levitan nhưng có lẽ đã đến sớm mấy ngày. Bù lại, ngay khi vừa về khách sạn President (Tổng thống) bên bờ sông Moskva đối diện với Điện Kremlin, kề bên khu vực tượng đài Pyotr Đại đế, chúng tôi đã được mãn nhãn với một đêm pháo hoa chào mừng kỷ niệm 868 năm ngày thành phố Moskva được thành lập. Moskva hiện ra huy hoàng, lộng lẫy trong ánh pháo hoa muôn hồng, ngàn tía rạo rực bầu trời. Gần 9 thế kỷ lịch sử, Moskva là niềm tự hào của nhân dân Nga, là giá trị vô song của nhân loại về kiến trúc, văn hóa, nghệ thuật... Đến Moskva là lạc vào một thế giới của cung điện, đền đài, viện bảo tàng, các “lâu đài” khoa học; và trên hết là sự gần gũi, giản dị và nhân hậu của người Nga; sự nồng ấm và tin cậy của đồng nghiệp; đó là một giá trị nhân văn mà không phải ở thủ đô của nước nào cũng có.
Dưới chân trường thành Điện Kremlin. |
Một ngày sau khi tới Moskva chúng tôi có cuộc gặp với các đồng nghiệp của TASS trong không khí thắm tình bè bạn, đồng nghiệp. Sergei, một người mà như đồng nghiệp của anh nói đùa rằng “kiếp trước” là người Việt Nam, bảo tôi: Dù mọi chuyện có thay đổi thế nào thì trong lòng chúng tôi đối với các bạn Việt Nam so với 35 năm trước không có gì thay đổi. Tôi nói: Chúng tôi đến đây được các bạn đón tiếp chu đáo thế này rất không yên lòng, khi mà nhân dân Nga, nước Nga đang bị nhiều nước phương Tây cấm vận; đời sống nhân dân còn khó khăn; các anh hãy làm mọi cách để giảm bớt các chi phí vì chúng tôi trong chuyến đi này.
- Không có vấn đề gì, nước Nga kiên cường và luôn hùng mạnh; qua năm nay nước Nga sẽ qua khó khăn. Sự tự tin của Sergei, một nhà báo Nga, đã làm tôi nhớ lại cuộc can thiệp vũ trang của 14 nước đế quốc cùng với những đạo quân phản loạn của bọn bạch vệ sau Cách mạng tháng Mười với nước Nga Xô viết năm 1918 nhưng vẫn không làm nước Nga nao núng; thì nay, trong sự hội nhập sâu rộng của nền kinh tế toàn cầu, việc bao vây, cấm vận không có ai thắng mà chỉ là cùng thua mà thôi; và rằng, sớm muộn gì thì sự giao lưu hợp tác kinh tế quốc tế cũng sẽ thông thương.
Dòng người xếp hàng vào viếng Lăng Lenin. |
Chúng tôi được các bạn đưa vào nơi được gọi là “bộ não” của TASS và giới thiệu qui mô của TASS sau khi đã qua cổng kiểm tra an ninh nghiêm ngặt. TASS là một trong 4 hãng thông tấn lớn nhất trên thế giới có truyền thống lịch sử 111 năm. Tiền thân TASS là Hãng thông tấn Điện tín St. Petersburg (SPTA), ra đời tháng 9/1904, theo sắc lệnh của Sa hoàng Nicholai Đệ nhị. Trải qua bao biến cố lịch sử; do đó, TASS còn là nơi ghi chép lịch sử; là một nhân chứng lịch sử và cũng góp phần làm nên lịch sử của nước Nga. Thông tin văn bản và ảnh của TASS được cung cấp cho 4.000 tờ báo, kênh truyền hình, đài phát thanh toàn Nga và hơn 1.000 cơ quan truyền thông nước ngoài.
TASS có mạng lưới phóng viên vào loại lớn nhất thế giới với 682 cơ quan thường trú trong nước và 94 cơ quan thường trú nước ngoài, khoảng 2.000 nhà báo và phóng viên ảnh. Trong khu vực đầy vẻ tôn nghiêm và tĩnh lặng của TASS là phòng họp báo rộng nhưng ấm cúng; đủ để cho đông người tham gia và cũng tạo ra không khí đối thoại cởi mở, thẳng thắn trong các cuộc họp báo. Nhìn vào phòng họp báo này bất chợt tôi nhớ lại tác phẩm nổi tiếng của Liên Xô trước đây “TASS được quyền tuyên bố”. Đúng, chính từ phòng họp báo này, nhiều tuyên bố gây chấn động thế giới của Liên Xô trước kia và nước Nga ngày nay đã được TASS phát ra. Có lẽ “uy lực” của những tuyên bố như của TASS không phải hãng thông tấn nào cũng có.
Bên cạnh phòng họp báo mới thực sự là “bộ óc” của TASS, nơi những phóng viên, biên tập viên đang tập trung cao độ cho công việc. Họ dường như không thấy sự có mặt của chúng tôi. Để giữ sự im lặng mê say đó, chúng tôi phải “căng tai” ra nghe bạn giới thiệu về khu vực quan trọng nhất này. Các bộ phận tác nghiệp được phân chia theo các khu vực trong và ngoài nước, tùy theo tính chất đặc biệt của tình hình. Chẳng hạn, phía góc phòng là một biên tập viên đang nghe điện thoại trực tiếp để ghi lại sự kiện từ Văn phòng Tổng thống; hay kia là bộ phận xử lý thông tin từ Ukraine. Những thông tin gửi về đây sẽ được các biên tập viên đánh giá và chuyển cho các bộ phận chuyên môn biên tập; họ không có nhiệm vụ biên tập mà phân loại và đánh giá mức độ “nóng” của thông tin; để từ đó đưa ra các yêu cầu theo đuổi sự kiện với phóng viên tại hiện trường. Để làm được công việc này, TASS đã đào tạo và chọn trong số những phóng viên giỏi, dày dạn kinh nghiệm nhất; không có ai trong số họ chưa qua công việc thực tế và ít kinh nghiệm cũng như tri thức.
Moskva trong những ngày đầu tháng 10 vẫn chưa xuất hiện bầu trời đặc trưng của mùa thu nước Nga; thời tiết vẫn sáng mưa chiều nắng bất thường với những cơn gió lạnh bất chợt. Một buổi sáng mưa to và gió lạnh; theo đề nghị của chúng tôi, bạn tổ chức đi viếng lăng Lenin. Qua 2 lần kiểm tra an ninh, dòng người vào viếng Lenin ngày càng nối dài; mặc cho mưa càng lúc càng nặng hạt.
Tôi hỏi Olga, một cán bộ của TASS đi cùng chúng tôi: Bạn có hay vào viếng Lenin không?
- Khi nào có đoàn Việt Nam sang thì tôi lại đi cùng. Hầu hết các đoàn Việt Nam sang đều có yêu cầu đi viếng Lăng Lenin - Olga nói.
Đường dẫn vào lăng Lenin dưới chân tường thành Điện Kremlin là nơi yên nghỉ của các vị lãnh tụ của Cách mạng tháng Mười, các nhà lãnh đạo của Liên bang Xô Viết, nhiều danh nhân của Nga và thế giới. Trên bia mộ hay trên các tấm bia gắn trên tường thành Điện Kremlin là những tên tuổi nổi tiếng toàn thế giới và rất gần gũi với nhân dân Việt Nam. Hoa hồng tươi thắm trên các ngôi mộ. Ngay gần cửa vào lăng Lenin là mộ Stalin với tượng bán thân cũng rải đầy hoa. Đang mải mê đi dọc bức tường thành đã đi vào lịch sử nhân loại chúng tôi bất chợt gặp 3 người lính gác lăng thay ca.
Vẫn uy nghiêm như bao năm xưa dù trước cửa lăng không còn hai người lính gác; nhưng trong phòng quàn thi hài Lenin vẫn là những người lính Nga nghiêm trang và tôn kính vị lãnh tụ của Cách mạng tháng Mười. Có một sử gia nào đó đã rất biện chứng khi nói rằng, Lenin đã làm nên lịch sử và Người mãi mãi là một phần của lịch sử nước Nga cũng như lịch sử nhân loại. Chỉ khi đến nước Nga vào viếng lăng Lenin, đi dưới chân tường thành Điện Kremlin, nhìn bia mộ các nhà lãnh đạo của Liên bang Xô-viết, các danh nhân Nga và thế giới chúng tôi mới cảm nhận được người Nga tôn trọng và giữ gìn các giá trị lịch sử như thế nào.
Duy Trinh, Trưởng cơ quan thường trú TTXVN tại Moskva bảo tôi, ở Nga bất kỳ cái gì gắn với Lenin đều to lớn, hoành tráng. Trước mắt chúng tôi là tượng đài Lenin uy nghi, hoành tráng trên đại lộ rực rỡ cờ hoa nhân ngày kỷ niệm 868 năm thành lập Moskva. Đại lộ Lenin, gần như chạy theo cùng hướng với sông Moskva, nơi tập trung nhiều cơ quan Nhà nước, có lẽ là con đường to đẹp và lộng lẫy bậc nhất của thủ đô Moskva. Chiều hôm đó, nắng bỗng hoe vàng như mùa thu Hà Nội, Duy Trinh đưa chúng tôi đi trên đại lộ Lenin để đi thăm một số nơi của Moskva. Từ trên đại lộ Lenin chúng tôi được ngắm nhìn biết bao công trình vĩ đại đã đi vào sử sách: Tượng đài Gagarin giang tay như đang muốn bay lên ôm lấy bầu trời, Viện Hàn lâm khoa học, xa kia là Đại học tổng hợp Lomonosov (MGU) - những cơ sở khoa học - giáo dục đã đào tạo cho Việt Nam rất nhiều nhà khoa học, nhà lãnh đạo cấp cao; kia nữa là sân vận động Olympic 1980 với biểu tượng chú gấu Misa không thể nào quên; và đây, điểm đến trong trái tim mỗi người Việt Nam khi tới Moskva: Tượng đài Hồ Chí Minh.
XEM PHẦN CUỐI TẠI ĐÂY