Phân định rõ hơn thẩm quyền và trách nhiệm của từng chủ thể giám sát

Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn về tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho biết: Dự thảo Luật đã được sửa đổi toàn diện, bố cục gồm 5 chương với 44 điều, giảm 47 điều so với Luật hiện hành (trong đó đã bỏ 55 điều, kế thừa và sửa đổi 36 điều của Luật hiện hành và bổ sung 8 điều mới).

Căn cứ nội dung, chính sách và số lượng điều luật được lược bỏ, sửa đổi, bổ sung mới, Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh phạm vi sửa đổi toàn diện và đổi tên là Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi).

Về các hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND, trên cơ sở phân định rõ hơn thẩm quyền và trách nhiệm của từng chủ thể giám sát; đồng thời thực hiện chủ trương tăng cường phân công, phân cấp trong hoạt động giám sát, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung một số hoạt động giám sát của Quốc và HĐND.

Theo đó, sửa đổi quy định về giám sát chuyên đề của Quốc hội, HĐND theo hướng: Quốc hội, HĐND không trực tiếp tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề. Hằng năm, Quốc hội quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội giúp Quốc hội tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả giám sát để Quốc hội xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết về giám sát chuyên đề. HĐND quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho Thường trực HĐND, Ban của HĐND giúp HĐND tổ chức giám sát và báo cáo kết quả để HĐND xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết giám sát chuyên đề.

Bên cạnh đó, bổ sung hoạt động xem xét báo cáo giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND. Ngoài việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND trực tiếp tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề thì căn cứ chương trình giám sát hằng năm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể giao Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Thường trực HĐND giao Ban của HĐND giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND tổ chức giám sát chuyên đề, báo cáo kết quả để Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND xem xét và ra nghị quyết, kết luận giám sát…

Đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật; đánh giá cao việc chuyển từ sửa đổi, bổ sung một số điều thành sửa đổi toàn diện.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, đây là bước tiến quan trọng để thể chế hóa chủ trương của Đảng, nhất là Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Theo Chủ tịch Quốc hội, cần nhấn mạnh mục tiêu của giám sát là góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. 

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phân định rõ thẩm quyền giữa giám sát của Quốc hội với HĐND; giám sát của HĐND cấp tỉnh với HĐND cấp xã; phân công, phân cấp giữa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban Quốc hội; giữa HĐND, Thường trực HĐND, các ban của HĐND làm sao bảo đảm nguyên tắc giám sát là chỉ ra điểm mạnh để phát huy và chỉ ra hạn chế để kịp thời khắc phục; giám sát trên tinh thần không làm khó khăn cho bộ ngành, địa phương.

"Luật chỉ quy định những chính sách lớn, những nội dung có tính nguyên tắc, ổn định, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; lược bỏ quy định cụ thể, trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động giám sát; cơ chế phân công tổ chức thực hiện và một số nội dung khác", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh. 

Chủ tịch Quốc hội thống nhất quy định về hoạt động giám sát cơ quan tổ chức, cá nhân phải tuân thủ trình tự, thủ tục, tiếp thu ý kiến của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của cơ quan, tổ chức cá nhân có liên quan góp ý vào dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết theo quy định của luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các luật có liên quan, là một hoạt động giám sát mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban. Dự thảo Luật cần xây dựng trên tinh thần hết sức gắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, tránh rườm rà không cần thiết và chồng chéo với nhau.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị, về phạm vi điều chỉnh, phạm vi sửa đổi, cần rà soát kỹ để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ quan điểm đổi mới hoạt động giám sát gắn với đổi mới xây dựng pháp luật, tăng cường phân cấp phân quyền, nghiên cứu bổ sung các quy định cần thiết nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát. Rà soát kỹ khái niệm giám sát của Quốc hội và HĐND để bảo đảm rõ về nội hàm, thống nhất về tính chất và mục tiêu của hoạt động giám sát, giải quyết hài hòa quan hệ giữa mục tiêu và nguyên tắc...

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trên cơ sở ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát hoàn thiện báo cáo tiếp thu, giải trình và có định hướng để đưa ra Phiên họp của đại biểu hoạt động chuyên trách thảo luận. Trong quá trình đó, gửi xin ý kiến của tất cả các cơ quan hữu quan theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật…