Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa và đồng chí Võ Thị Ánh Xuân tại lễ truy điệu và an táng 60 liệt sỹ.
Dự Lễ truy điệu và an táng các anh hùng liệt sỹ có các đồng chí: Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Võ Thị Ánh Xuân, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước; Phạm Hoài Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cùng lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bình Định, hàng trăm cựu binh Sư đoàn 3 Sao Vàng và đông đảo người dân huyện Hoài Ân.
Tại Lễ truy điệu và an táng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Phi Long nhấn mạnh: “Đã 56 năm trôi qua, hình hài xương thịt các đồng chí đã trở thành đất đá, cỏ cây, thành những mạch nước chảy trong lòng đất mẹ, hòa vào truyền thống cội nguồn của dân tộc. Sự hy sinh của các đồng chí đã để lại độc lập, tự do cho Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân, đã để lại cho mảnh đất Hoài Ân anh dũng, kiên cường, nơi đã sản sinh ra Sư đoàn 3 anh hùng hôm nay những vườn cây trái tốt tươi, cánh đồng trĩu hạt, cho tuổi thơ xinh màu áo học trò; cho ngói đỏ mái trường và tình thương của xã hội; cho tiếng chim ca trong nắng vàng sớm mai; cho khúc nhạc công nghiệp trải dài và phát triển.
Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Phi Long bày tỏ: “Dẫu cho thời gian có trải qua 56 năm năm dài đăng đẵng nhưng việc tìm được hài cốt các đồng chí là niềm vui mừng khôn xiết, vì đó là tâm nguyện hằng ấp ủ của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bình Định, phải làm tròn trách nhiệm của mình đối với những người đã hy sinh xương máu vì độc lập dân tộc và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Kể từ hôm nay, các đồng chí sẽ được trở về với đồng đội của mình ở Nghĩa trang liệt sỹ thị trấn Tăng Bạt Hổ trong tình cảm thương yêu vô hạn của đồng chí, đồng bào. Với tất cả lòng thành kính và tri ân sâu sắc, chúng ta cùng nguyện cầu cho anh linh các đồng chí được siêu thoát nơi cõi vĩnh hằng. Tổ quốc ta, nhân dân ta mãi mãi ghi công. Tên tuổi của các anh hùng liệt sỹ đời đời bất diệt ."
Tại buổi Lễ, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa đã trao tặng 200 triệu đồng cho Huyện ủy, UBND, UBMT Tổ quốc Việt Nam huyện Hoài Ân để cùng nhân dân xây dựng bia tưởng niệm, mộ cho các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vừa được tìm thấy.
Nhân dịp này, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã đi thăm 5 gia đình liệt sỹ, có công cách mạng tại huyện Hoài Ân.
Hoài Ân là huyện trung du, miền núi của tỉnh Bình Định, vùng căn cứ địa cách mạng, là chiến trường trọng điểm của Quân khu 5 trong kháng chiến chống Mỹ, là nơi tập trung đánh phá của kẻ thù, vì đây là vùng trọng yếu tiếp giáp giữa Quân khu 1 và Quân khu 2 ngụy. Con đường số 1 qua Tam quan, vượt đèo Bình Đê ra Quảng Ngãi là đoạn đường dễ bị cắt đứt nhất ở miền Trung. Bình Định còn là nơi đứng chân, hậu cứ của Sư đoàn 3, Sư đoàn Sao Vàng anh hùng.
Xác định được địa bàn chiến lược quan trọng của Bình Định nên cuối năm 1965, địch đã tập trung hơn 20.000 quân Mỹ và chư hầu với 500 máy bay phản lực các loại hàng chục tiểu đoàn thiết giáp, pháo binh nhằm thực hiện mục đích "tìm diệt" và "bình định”. Sau thất bại cuộc phản công chiến lược mùa khô lần thứ nhất (1966-1967), quân Mỹ chủ trương xây dựng các cứ điểm để đứng chân dài ngày như Gò Loi, Chóp Chài, trận địa pháo Xuân Sơn... để đẩy mạnh "tìm diệt" và làm chỗ dựa cho quân ngụy và quân chư hầu tiến hành "bình định".
Đồi Xuân Sơn cách thị trấn Bồng Sơn 22km về phía Tây Nam, cao 198 mét, phía đông bắc giáp núi Gò Công, 3 hướng còn lại giáp sông Nước Lương và sông Kim Sơn. Trên đỉnh đồi quân Mỹ bố trí một trận địa pháo 12 khẩu 105 mm và 155 mm, lực lượng có 2 đại đội pháo binh và 2 đại đội bộ binh, quân số khoảng 650 tên Mỹ (thuộc Sư đoàn Kỵ binh bay số 1) và được sự yểm trợ trực tiếp của 2 căn cứ pháo binh Tân Thạnh và Kim Sơn, vì vậy các chỉ huy Mỹ cho rằng Xuân Sơn sẽ "miễn dịch" với bất kỳ cuộc tấn công nào của đối phương.
Đêm 26, rạng sáng 27/12/1966, Trung đoàn 22 thuộc Sư đoàn 3 Sao Vàng cùng với quân, dân huyện Hoài Ân tổ chức tập kích cứ điểm Đồi Xuân Sơn. Đây là trận đánh có ý nghĩa quan trọng nhằm kéo quân Mỹ ra để tiêu diệt, hỗ trợ cho phong trào đấu tranh của quần chúng nổi dậy, chống địch càn quét gom dân, lập "ấp chiến lược, phá âm mưu "bình định" của Mỹ, ngụy. Đúng 00 giờ ngày 26/12/1966 ta nổ súng tấn công, từng chùm đạn cối 82mm, ĐKZ 75 trùm lửa lên đầu giặc, các chiến sỹ xung kích của Trung đoàn 22 chia làm 6 mũi ào lên như 6 mũi dao nhọn cắm vào đội hình của địch, sau chừng 5 phút bị choáng váng trước đòn tiến công bất ngờ của ta, các hỏa điểm địch đã ngóc dậy và bắn như vãi đạn vào đội hình xung kích. Cũng ngay trong đêm đó, chúng cấp tốc điều Lữ đoàn 3, Sư đoàn 25 "Tia chớp nhiệt đới" Mỹ phối hợp với Sư đoàn không vận số 1 đi giải tỏa. Suốt trong 5 ngày đêm đạn pháo, rốc két và bom đánh nát các khu rừng còn sót lại, những trận đánh vô cùng khốc liệt lại diễn ra.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa và đồng chí Võ Thị Ánh Xuân tại lễ truy điệu và an táng 60 liệt sỹ.
Tháng 1/2022, thông qua cung cấp thông tin của một cựu chiến binh ở phường Hoài Thanh Tây (thị xã Hoài Nhơn) và từ thông tin của một cựu binh Mỹ, từ ngày 10 - 11/3/2022, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Định đã huy động lực lượng, phương tiện cơ giới tổ chức khảo sát, thăm dò tại vị trí khoanh vùng ở thực địa. Sau 2 ngày khảo sát, đến 16 giờ 30 phút ngày 11/3/2022, Đội công tác quy tập đã phát hiện hố chôn tập thể các liệt sỹ. Qua các nhân chứng, qua các mẫu xương và nhận dạng rất nhiều di vật được tìm thấy đã xác định đây chính là hài cốt của các liệt sỹ hy sinh trong trận tập kích cứ điểm Xuân Sơn đêm 26 /12/1966. Do nhiều yếu tố lịch sử chiến tranh, đến nay bước đầu mới chỉ xác định được danh tính 60 liệt sỹ hy sinh vào cuối tháng 12 năm 1966 tại đồi Xuân Sơn, xã Ân Hữu, trong đó 51 đồng chí là cán bộ, chiến sỹ của Trung đoàn 22, Sư đoàn 3 Sao Vàng và quân, dân, chính đảng địa phương.
Danh sách 60 liệt sỹ hy sinh tại Đồi Xuân Sơn (huyện Hoài Ân) năm 1966 vừa được làm lễ truy điệu, an táng tại Nghĩa trang Liệt sỹ huyện Hoài Ân:
TT Họ và tên Năm sinh Quê quán:
1. Liệt sỹ Đỗ Huy Lệ, sinh năm 1940, xã Quỳnh Sơn, Yên Dũng, Bắc Giang
2. Liệt sỹ Nguyễn Xuân Tương, sinh năm 1941, xã Tân Ước, Thanh Oai, Hà Nội
3. Liệt sỹ Lê Đức Ninh, sinh năm 1932, Thụy Văn, Thụy Anh, Thái Bình
4. Liệt sỹ Nguyễn Văn Xuân sinh năm 1943, Phú Phương, Quốc Oai, Hà Nội
5. Liệt sỹ Nguyễn Đức Toán, sinh năm 1945, Quỳnh Khê, Quỳnh Côi, Thái Bình
6. Liệt sỹ Lương Văn Khâu, sinh năm 1943, Phúc Sen, Quảng Hòa, Cao Bằng
7. Liệt sỹ Dương Thượng Huần, sinh năm 1944, Kim Anh, Kim Thành, Hải Dương
8. Liệt sỹ Nguyễn Văn Chuân, sinh năm 1943, Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Nội
9. Liệt sỹ Lê Hữu ích, sinh năm 1943, Văn Lung, TX Phú Thọ, Phú Thọ
10. Liệt sỹ Nguyễn Văn Trọng, sinh năm 1943, Ngũ Kiên, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc
11. Liệt sỹ Phạm Văn Toản, sinh năm 1930, Quảng Thắng, Thanh Hóa, Thanh Hóa
12. Liệt sỹ Đỗ Ngọc Đương, sinh năm 1941, Thiệu Tân, Thiệu Hóa, Thanh Hóa
13. Liệt sỹ Nguyễn Văn Quyền, sinh năm 1944, Quỳnh Lưu, Nho Quan, Ninh Bình
14. Liệt sỹ Trịnh Văn Toản, sinh năm 1946, Đoàn Kết, Thanh Miện, Hải Dương
15. Liệt sỹ Vũ Viết Bân, sinh năm 1945, Hải Thịnh, Hải Hậu, Nam Định
16. Liệt sỹ Hoàng Văn Nhất, sinh năm 1946, Thượng Hòa, Nho Quan, Ninh Bình
17. Liệt sỹ Nguyễn Văn Liên, sinh năm 1940, Ninh Vân, Gia Khánh, Ninh Bình
18. Liệt sỹ Lương Văn Nho, sinh năm 1942, Quỳnh Lưu, Nho Quan, Ninh Bình
19. Liệt sỹ Trương Mạnh Hùng, sinh năm 1945, Văn Phương, Nho Quan, Ninh Bình
20. Liệt sỹ Phạm Văn Điểu, sinh năm 1934, Điện Hồng, Điện Bàn, Quảng Nam
21. Liệt sỹ Ngô Văn Đạo, sinh năm 1940, An Khánh, Hoài Đức, Hà Nội
22. Liệt sỹ Nguyễn Quang Khải, sinh năm 1942, Cam Giá, Thái Nguyên
23. Liệt sỹ Nguyễn Văn Sinh, sinh năm 1945, Quyết Tiến, Phú Bình, Thái Nguyên
24. Liệt sỹ Đặng Văn Thế, sinh năm 1943, An Ấp, Quỳnh Phụ, Thái Bình
25. Liệt sỹ Bùi Văn Quý, sinh năm 1942, Nghĩa Hưng, Gia Lộc, Hải Dương
26. Liệt sỹ Trương Văn Mộc, sinh năm 1937 Nam Tiến, Nam Trực, Nam Định
27. Liệt sỹ Phạm Đức Liên, sinh năm 1939, Nam Hưng, Tiên Lãng, Hải Phòng
28. Liệt sỹ Đỗ Văn Lý, sinh năm 1939, Nam Bình, Ninh Bình, Ninh Bình
29. Liệt sỹ Vũ Văn Lạc, sinh năm 1938, Yên Thắng, Yên Mô, Ninh Bình
30. Liệt sỹ Bùi Đăng Tiên, sinh năm 1939, Gia Sơn, Nho Quan, Ninh Bình
31. Liệt sỹ Lân Văn Khoa, sinh năm 1943, Gia Tân, Gia Viễn, Ninh Bình
32. Liệt sỹ Lê Văn Anh, sinh năm 1939, Ân Hảo, Hoài Ân, Bình Định
33. Liệt sỹ Nguyễn Thế Khóa, sinh năm 1939, Đông Thịnh, Đông Sơn, Thanh Hóa
34. Liệt sỹ Trần Chí Dũng, sinh năm 1940, Ngô Quyền, Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc
35. Liệt sỹ Đinh Thế Thềnh, sinh năm 1945, Ninh Giang, Hoa Lư, Ninh Bình
36. Liệt sỹ Phạm Quang Là, sinh năm 1940, Hoàng Văn Thụ, Thái Nguyên
37. Liệt sỹ Trần Anh Diệp, sinh năm 1940, Anh Khánh, Đại Từ, Thái Nguyên
38. Liệt sỹ Nguyễn Minh Đức, sinh năm 1940, Nga Huy, Phú Bình, Thái Nguyên
39. Liệt sỹ Trần Văn Điệp, sinh năm 1940, An Khánh, Đại Từ, Thái Nguyên
40. Liệt sỹ Nguyễn Ngọc Lưu, sinh năm 1943, Lũng Hòa, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc
41. Liệt sỹ Nguyễn Tiến Hào, sinh năm 1947, Song Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh
42. Liệt sỹ Nguyễn Tiến Dũng, sinh năm 1942, Minh Hòa, Hưng Hà, Thái Bình
43. Liệt sỹ Phạm Văn Thấu, sinh năm 1943, Nam Hoa, Nam Trực, Nam Định
44. Liệt sỹ Trần Quang Hùng, sinh năm 1941, Sơn Lôi, Bình Xuyên, Vĩnh Phúc
45. Liệt sỹ Nguyễn Xuân Minh, sinh năm 1942, Sơn Đông, Lập Thạch, Vĩnh Phúc
46. Liệt sỹ Đinh Công Bình, sinh năm 1943, Đoan Hạ, Thanh Thủy, Vĩnh Phúc
47. Liệt sỹ Đỗ Trọng Khai, sinh năm 1940, Hùng Xuyên, Đoan Hùng, Phú Thọ
48. Liệt sỹ Ninh Quang Trung, sinh năm 1939, Yên Ninh, Ý Yên, Nam Định
49. Liệt sỹ Nguyễn Huệ, sinh năm 1946, Hoài Châu Bắc, Hoài Nhơn, Bình Định
50. Liệt sỹ Vũ Văn Ty, sinh năm 1944, Gia Sinh, Gia Viễn, Ninh Bình
51. Liệt sỹ Lê Minh An, sinh năm 1938, Phước Hòa, Tuy Phước, Bình Định
52. Liệt sỹ Nguyễn Kim Lịch, sinh năm 1942, Liên Hòa, Lập Thạch, Vĩnh Phúc
53. Liệt sỹ Nguyễn Văn Hoang, sinh năm 1950, Hoài Châu, Hoài Nhơn, Bình Định
54. Liệt sỹ Trương Đình Thản, sinh năm 1939, Phước Thuận, Tuy Phước, Bình Định
55. Liệt sỹ Võ Tài, sinh năm 1948, Trần Phú, Quy Nhơn, Bình Định
56. Liệt sỹ Nguyễn Dệ, sinh năm 1948, Ân Hảo, Hoài Ân, Bình Định
57. Liệt sỹ Khổng Tử Huân, sinh năm 1934, Cát Hanh, Phù Cát, Bình Định
58. Liệt sỹ Hồ Bích, sinh năm 1924, Ân Nghĩa, Hoài Ân, Bình Định
59. Liệt sỹ Đoàn Văn Bình, sinh năm 1937, Ân Hữu, Hoài Ân, Bình Định
60. Liệt sỹ Lê Biên, sinh năm 1942, Ân Hảo Đông, Hoài Ân, Bình Định.