Ông Đào Trung Chính, Cục trưởng Cục Quy hoạch và Phát triển tài nguyên đất, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Phó Tổ trưởng Tổ Biên tập Luật Đất đai (sửa đổi). Ảnh: TTXVN.
Thưa ông, sau hơn 2 tháng lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), qua theo dõi, tổng hợp đợt lấy ý kiến này, ông có nhận xét gì?
Việc lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) là đợt sinh hoạt chính trị, xã hội hết sức sâu rộng, thu hút được sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp nhân dân, nhân sĩ, trí thức, người Việt Nam định cư ở nước ngoài (có sự tham gia trực tiếp của Bộ Ngoại giao thông qua cơ quan đại diện, Đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài), các tổ chức, doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam.
Công tác tuyên truyền, phổ biến của các cơ quan truyền thông được thực hiện thường xuyên, liên tục, rộng khắp trong cả nước đến từng thôn, xóm, khu phố và người dân… Nhiều báo, đài, tạp chí đã mở chuyên mục để cho người dân góp ý kiến về các nội dung của dự thảo Luật.
Nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm mang tính chuyên môn sâu, theo chuyên đề đã được các bộ, ngành, địa phương, cơ quan tổ chức công phu thể hiện tính chủ động và sự quan tâm sâu sắc của toàn dân đến dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Bên cạnh đó, nhiều cá nhân cũng dành tâm huyết để nghiên cứu, góp ý trực tiếp, cụ thể, chi tiết đối với dự thảo Luật.
Tính đến hết ngày 15/3/2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã nhận được 7.979 lượt ý kiến góp ý trực tiếp trên website: luatdatdai.monre.gov.vn và 75 ý kiến góp ý bằng văn bản gửi trực tiếp (trong đó có 22 ý kiến là của tổ chức và 53 ý kiến của cá nhân).
Chúng tôi hết sức trân trọng sự quan tâm này của các tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).
Qua tổng hợp ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, nhiều ý kiến tán thành với các nội dung cơ bản của dự thảo Luật, đánh giá dự thảo đã có nhiều đổi mới, đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân, phát huy được nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quản lý đất đai chặt chẽ, sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả.
Phần lớn các ý kiến quan tâm đến 12 nội dung là về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi đất, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; cơ chế, chính sách tài chính đất đai, giá đất; đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận và các thủ tục hành chính, dữ liệu, thông tin đất đai; thương mại hóa quyền thuê đất hàng năm và lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất; chế độ, quản lý sử dụng các loại đất; đất công ích, đất có công trình ngầm và quyền sử dụng khoảng không gian trên mặt đất; vai trò của Mặt trận và thành viên của Mặt trận; vai trò của Ủy ban nhân dân cấp xã; phát triển quỹ đất; phân cấp, giám sát, kiểm soát quyền lực; hộ gia đình sử dụng đất; việc xử lý các Luật có mâu thuẫn, chồng chéo với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).
Thưa ông, chính sách tài chính đất đai, giá đất là vấn đề được nhiều người dân quan tâm. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng quy định về giá đất còn chung chung, khó hiểu, gây nhiều khó khăn cho địa phương trong việc định giá đất. Hội đồng định giá đất cũng được nhận định là nặng tính hành chính. Ban soạn thảo cân nhắc những góp ý này như thế nào?
Về vấn đề tài chính đất đai, thể chế hóa Nghị quyết 18-NQ/TW, dự thảo luật đã có những quy định mang tính cách mạng như bỏ khung giá đất, quy định điều tiết nguồn thu từ đất, quy định rõ các trường hợp áp dụng bảng giá đất, giá đất cụ thể, quy định về hội đồng thẩm định giá đất, quy định chi tiết về tư vấn xác định giá đất.
Đây là vấn đề nhận được sự quan tâm rất lớn trong quá trình lấy ý kiến vừa qua. Ví dụ, việc xây dựng bảng giá đất hằng năm được nhiều ý kiến tán thành nhưng cũng có một số ý kiến đề nghị cân nhắc về chu kỳ ban hành bảng giá đất 5 năm để đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và tránh gây áp lực lên hệ thống cơ quan nhà nước. Có ý kiến đề nghị ban hành bảng giá theo chu kỳ ngắn hạn hơn, 2 - 3 năm một lần và điều chỉnh khi có mức độ biến động nhất định.
Một số ý kiến khác quan tâm đến sự thống nhất của các luật liên quan như Luật Thuế, Luật Ngân sách nhà nước với Luật Đất đai để đảm bảo cơ chế tài chính thông suốt. Cũng có nhiều ý kiến mang tính kỹ thuật cao, góp ý sâu cho các phương pháp định giá đất và trường hợp áp dụng các phương pháp định giá đất.
Về nguyên tắc định giá đất sát thị trường, đây là vấn đề khá mới ở Việt Nam, nhất là trong điều kiện cơ sở dữ liệu về giá đất còn mỏng. Tiếp thu các ý kiến góp ý, Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập sẽ cân nhắc, xem xét quy định cụ thể hơn trong dự thảo Luật để các địa phương thuận lợi triển khai. Ví dụ cần làm rõ mức độ phù hợp của bảng giá đất và giá đất cụ thể với giá thị trường đến đâu; cách thức thu thập như thế nào; thông tin thu thập trong điều kiện hoàn cảnh nào...
Về Hội đồng định giá đất, có ý kiến cho rằng cần có sự độc lập hoàn toàn. Tuy nhiên, theo tôi, đây là hội đồng giúp việc của cơ quan ra quyết định về giá đất nên phải gắn yếu tố trách nhiệm. Vì vậy, không thể độc lập hoàn toàn mà phải có sự tham gia của các cơ quan liên quan như quy định trong dự thảo Luật.
Tuy nhiên, chúng tôi cũng tiếp thu để làm sao Hội đồng có được nhiều ý kiến chuyên môn của chuyên gia. Vì vậy, Ban soạn thảo sẽ xem xét lại quy định về thành phần hội đồng, bên cạnh sự có mặt của các cơ quan quản lý nhà nước.
Các nội dung nhận nhiều góp ý như: Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất; Thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư... cho thấy sự quan tâm đặc biệt của người dân về các vấn đề rất nóng này. Bộ sẽ có những thay đổi gì trong vấn đề này để đáp ứng mong mỏi của người dân, thưa ông?
Đây là một trong những vấn đề nhận được nhiều ý kiến góp ý và các luồng ý kiến cũng khác nhau. Những nội dung có nhiều ý kiến khác nhau, chưa đạt được sự thống nhất, cơ quan soạn thảo sẽ tập hợp, báo cáo chi tiết với Chính phủ và Quốc hội xem xét, cho ý kiến cụ thể.
Hiện nay cơ quan soạn thảo đang tổng hợp và phân loại các ý kiến để rà soát tiếp thu, giải trình các ý kiến này dựa trên quan điểm “Quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất phải được bảo đảm và phát huy”.
Đặc biệt quy định nguyên tắc lựa chọn địa điểm tái định cư thực hiện theo thứ tự ưu tiên, ưu tiên tái định cư tại chỗ, quy định điều kiện, tiêu chí về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hộ đảm bảo để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ...
Quy định điều kiện, tiêu chí về hạ tầng kỹ thuật (đường giao thông, điện, nước chiếu sáng, thông tin liên lạc), hạ tầng xã hội (chợ, y tế, giáo dục…) đảm bảo để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ theo tinh thần Nghị quyết 18.
Thưa ông, một trong những điểm mới của dự thảo Luật lần này là bỏ khung giá đất, thay vào đó là ban hành bảng giá hàng năm để đảm bảo giá đất phù hợp với giá thị trường. Rồi thành lập hội đồng thẩm định giá đất. Ý kiến người dân mà ban soạn thảo thu nhận được có đồng thuận với quy định này hay không?
Việc bỏ khung giá đất nhận được sự đồng thuận rất cao của người dân với hy vọng giá đất sẽ dần tiến đến phù hợp với thị trường. Việc xây dựng bảng giá đất hàng năm cũng được nhiều ý kiến tán thành, tuy nhiên một số ý kiến cũng đề nghị cân nhắc về chu kỳ ban hành bảng giá đất 5 năm để đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và tránh gây áp lực lên hệ thống cơ quan nhà nước.
Có ý kiến cũng đề nghị ban hành bảng giá theo chu kỳ ngắn hạn hơn 2 đến 3 năm một lần và điều chỉnh khi có mức độ biến động nhất định. Đồng thời, các ý kiến cũng mong muốn Hội đồng thẩm định giá đất bảo đảm tính chuyên môn sâu, tính độc lập, khách quan, minh bạch. Các ý kiến đều được cơ quan soạn thảo tập hợp và cân nhắc kỹ lưỡng để tiếp thu, giải trình cho phù hợp.
Có thể thấy các ý kiến nhận được rất phong phú, từ nhiều góc nhìn khác nhau, thậm chí có trường hợp mâu thuẫn. Cơ quan soạn thảo sẽ làm thế nào để tiếp thu được thoả đáng, thưa ông?
Quả thực nhiều nội dung của dự thảo Luật nhận được nhiều ý kiến góp ý với góc nhìn đa chiều, thậm chí trái ngược tạo nên thách thức rất lớn đối với cơ quan soạn thảo. Hiện nay, quá trình lấy ý kiến nhân dân vừa kết thúc.
Các ý kiến đều được phân tích kỹ lưỡng, trao đổi với các bộ ngành, cơ quan liên quan để thống nhất trong dự thảo Luật. Việc tiếp thu, giải trình ý kiến được thực hiện chi tiết từng ý kiến của cá nhân, tổ chức và được tập hợp, tổng hợp báo cáo kết quả đến Chính phủ, Quốc hội và đăng tải công khai theo quy định của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Những nội dung có nhiều ý kiến khác nhau, chưa đạt được sự thống nhất sẽ được cơ quan soạn thảo tập hợp, báo cáo chi tiết với Chính phủ và Quốc hội xem xét, cho ý kiến cụ thể.
Từ nay đến cuối tháng 4, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục tập hợp ý kiến nhân dân, tiếp thu, giải trình. Tất cả các cái này đều có văn bản, báo cáo, hồ sơ. Trên cơ sở đó sẽ xây dựng hồ sơ Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để trình Chính phủ cho ý kiến, trên cơ sở Chính phủ cho ý kiến thì trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 5 tới.
Trân trọng cảm ơn ông!