Hài hòa giữa kinh tế và môi trường
Mô hình dự án điện gió ngoài khơi. Ảnh: EVN
Trong đó, tư tưởng xuyên suốt Quy hoạch là bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh với bảo tồn các giá trị tự nhiên, sinh thái, đa dạng sinh học, kỳ quan thiên nhiên, bảo vệ môi trường và phát huy các giá trị văn hóa, xã hội, phát huy truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa biển.
Quy hoạch không gian biển Quốc gia là công cụ quan trọng để cụ thể hóa “Quy hoạch tổng thể quốc gia” và tạo lập cơ sở cho quản lý các hoạt động khai thác sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn các hệ sinh thái biển một cách hiệu quả; góp phần hình thành các ngành kinh tế biển vững mạnh, tạo thêm nhiều sinh kế cho người dân; bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển.
Việc hoàn thiện Quy hoạch không gian biển hướng đến mục tiêu vào năm 2050, toàn bộ các vùng biển Việt Nam được quản lý hiệu quả và sử dụng bền vững theo không gian, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng, an ninh, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, sức chống chịu, sức tải môi trường, hệ sinh thái biển, hải đảo và hoàn thành mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia giàu, mạnh về biển.
Đồng thời, Quy hoạch sẽ cụ thể hóa các mục tiêu, nội dung và giải pháp chính của Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, phù hợp với các chủ trương, định hướng của Đảng, quy hoạch quốc gia có liên quan và Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Bên cạnh đó Quy hoạch đảm bảo việc khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên vùng bờ trong khả năng chống chịu, phục hồi của hệ sinh thái và chịu tải của môi trường để thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế biển theo hướng xanh, tuần hoàn, hiện đại, tạo động lực phát triển kinh tế đất nước, góp phần đưa nước ta trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn...
Theo Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, cơ sở thực tiễn để lập Quy hoạch này bao gồm các thông tin, dữ liệu, kết quả phân tích, đánh giá về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, tài nguyên, môi trường; nhu cầu khai thác, sử dụng tài nguyên; công tác quản lý tài nguyên, môi trường; các yếu tố tác động bao gồm biến đổi khí hậu, nước biển dâng và bối cảnh Biển Đông; kinh nghiệm quốc tế về quy hoạch, phân vùng biển và vùng bờ.
Trong đó, quy hoạch vùng bờ được xây dựng phù hợp với các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế biển, bảo vệ môi trường, các hệ sinh thái biển, hải đảo gắn với bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, hải đảo; đồng thời tham khảo hướng dẫn của Ủy ban Hải dương học Liên chính phủ (IOC/Unesco), Tổ chức các đối tác Biển Đông Á (PEMSEA) về cách tiếp cận và phương pháp lập quy hoạch, cũng như kinh nghiệm quốc tế về xây dựng và triển khai quy hoạch vùng bờ của các nước Mỹ, Anh, Đức, Đan Mạch, Na Uy, Australia, Trung Quốc và một số nước trong ASEAN.
Bên cạnh đó, Cục Biển và Hải đảo Việt Nam cũng đã tích cực cập nhật, bổ sung, chỉnh lý hồ sơ quy hoạch theo Nghị quyết số 81/2023/QH15 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050; Quyết định số 892/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 26/7/2022 phê duyệt Đề án phát triển cụm liên kết ngành kinh tế biển gắn với xây dựng các trung tâm kinh tế biển đến năm 2030.
Tiếp thu các ý kiến từ thực tế
Các ý kiến đóng góp cho Quy hoạch không gian biển đang được Cục Biển và Hải đảo Việt Nam tổng hợp từ 28 tỉnh, thành phố có biển, các bộ, ban, ngành, cũng như các chuyên gia trong nước và quốc tế.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ, Quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã bao gồm các mục tiêu, nhiệm vụ được gắn liền với Quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch tổng thể khai thác sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tỉnh Nghệ An tập trung nguồn lực đẩy nhanh tốc độ xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh mạnh về kinh tế biển của vùng Bắc Trung Bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, có khả năng chống chịu cao với thiên tai, dịch bệnh và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, nước biển dâng; từng bước ngăn chặn, đẩy lùi xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; hình thành văn hóa biển, phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển...
Hà Tĩnh là một trong hai tỉnh đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Để triển khai Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Nghị quyết số 48/NQ-CP ngày 3/4/2023 của Chính phủ, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương ven biển xây dựng Kế hoạch thực hiện Nghị quyết này với các mục tiêu cụ thể.
Theo đó, đến năm 2030, Hà Tĩnh đặt mục tiêu tài nguyên biển và hải đảo được khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả để phát triển nhanh và bền vững các ngành kinh tế biển và khu vực ven biển, nhất là các lĩnh vực kinh tế biển chủ lực theo thứ tự ưu tiên: Du lịch và dịch vụ biển; kinh tế hàng hải; khai thác tài nguyên khoáng sản biển; nuôi trồng và khai thác hải sản; công nghiệp ven biển; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới; nâng cao đời sống và sinh kế cộng đồng. Các đô thị ven biển thu gom và xử lý đạt quy chuẩn môi trường 100% chất thải nguy hại, chất thải rắn sinh hoạt; 100% khu kinh tế và khu đô thị ven biển được quy hoạch, xây dựng theo hướng bền vững, sinh thái, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu; phục hồi diện tích rừng ngập mặn ven biển tối thiểu bằng mức năm 2000.
Đối với mục tiêu đến năm 2050, Hà Tĩnh đặt mục tiêu tài nguyên biển và hải đảo được khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả trên nền tảng tăng trưởng xanh, đa dạng sinh học biển được bảo tồn, môi trường biển và các hải đảo trong lành, xã hội hài hòa với thiên nhiên.
Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của Tổ chức phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) cho biết, sử dụng bền vững biển và đại dương sẽ là chìa khóa cho một tương lai thịnh vượng và bền vững cho người dân Việt Nam. Việt Nam cần tăng cường nỗ lực chuyển đổi hướng tới một nền kinh tế biển bền vững; đặc biệt thông qua việc đẩy nhanh Quy hoạch không gian biển. Quy hoạch này là cần thiết để phát triển tiềm năng rất lớn về điện gió ngoài khơi của Việt Nam, khi được hiện thực hóa có thể đáp ứng các mục tiêu năng lượng đầy tham vọng trong Quy hoạch Điện 8 và đạt được mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26.