Sáng 24/1, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã tổ chức phiên họp giải trình “Thực trạng, giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường bất động sản góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội”.
Đồng chí Nguyễn Thị Kim Ngân, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội dự và phát biểu chỉ đạo. Giải trình tại phiên họp là Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cùng đại diện lãnh đạo các bộ, ngành có liên quan và đại diện một số địa phương trong cả nước.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng trả lời câu hỏi của các đại biểu. Ảnh: Nguyễn Dân - TTXVN |
Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho biết, phiên giải trình này nhằm đánh giá đầy đủ thực trạng và nguyên nhân khó khăn của thị trường bất động sản và đề xuất các giải pháp, chính sách hỗ trợ thị trường theo Nghị quyết 02 của Chính phủ vừa ban hành. Bộ Xây dựng, các bộ ngành địa phương tổ chức triển khai đưa Nghị quyết vào cuộc sống sẽ mang lại hiệu quả thiết thực cho thị trường bất động sản và tác động tốt đến kinh tế vĩ mô, đến tăng trưởng, an sinh xã hội.
Tồn kho lớn hơn nhiều số liệu báo cáo
Báo cáo của Bộ Xây dựng tại phiên giải trình cho thấy từ đầu năm đến nay, thị trường bất động sản tiếp tục gặp khó khăn, giá cả bất động sản nhà ở sụt giảm ở tất cả các phân khúc thị trường. Số lượng giao dịch không nhiều, một số dự án không có giao dịch.
Theo tổng hợp báo cáo chưa đầy đủ của 50 địa phương, tình hình tồn kho nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê, đất nền cụ thể là: Về nhà ở, tồn kho 42.230 căn nhà (gồm 26.444 căn hộ và 15.786 căn nhà thấp tầng); văn phòng cho thuê tồn kho 92.800 m2 sàn; trung tâm thương mại tồn kho 98.407 m2 sàn; đất nền nhà ở tồn kho 7.922.485 m2; đất thương mại khác tồn kho 1.951.033 m2. Ước tính giá trị tổng lượng vốn tồn kho khoảng 111.963 tỷ đồng.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết, số liệu trên chưa phản ánh được tình hình thực tế vì còn nhiều dự án tồn kho nhưng chưa báo cáo và do đặc điểm của tồn kho bất động sản khác với tồn kho của các sản phẩm công nghiệp khác, nhiều nhà chung cư đang xây dựng dở dang, đã huy động vốn một phần, nhiều dự án đã giải phóng mặt bằng, đã đầu tư kinh phí xây dựng hạ tầng nhưng phải dừng do không có thị trường... Vì vậy, số vốn tồn đọng trong bất động sản còn lớn hơn nhiều so với số liệu đã báo cáo, Bộ trưởng khẳng định.
Công tác quản lý nhà nước chưa đáp ứng được yêu cầu
Theo Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, thị trường bất động sản gặp khó khăn do nhiều nguyên nhân. Trong đó, nguyên nhân chủ quan do thị trường bất động sản phát triển thiếu quy hoạch, chưa có kế hoạch và điều tra nhu cầu của thị trường. Đầu tư bất động sản theo phong trào, tâm lý “đám đông”, dẫn đến cung vượt quá cầu có khả năng thanh toán của thị trường.
Một nguyên nhân quan trọng được Bộ trưởng đề cập tới đó là công tác quản lý nhà nước chưa đáp ứng được yêu cầu, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến thị trường bất động sản chưa đồng bộ, Nhà nước chưa thể hiện được vai trò chủ động tham gia thị trường với tư cách chủ sở hữu đất đai và nhiều bất động sản, đồng thời chưa phát huy được vai trò định hướng, điều tiết vĩ mô và kiểm soát hoạt động của thị trường bất động sản, đặc biệt ở cấp địa phương.
Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Khá về trách nhiệm của Bộ Xây dựng cũng như những giải pháp sẽ thực hiện góp phần tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng cho biết, thị trường đang trầm lắng do quá trình phát triển đô thị chưa được kiểm soát chặt chẽ, thiếu quy hoạch, kế hoạch. Nguyên nhân này thuộc về công tác quản lý nhà nước từ Trung ương tới địa phương. Thực tế là các doanh nghiệp thường “lách luật” để làm dự án nhanh nhất nên thường không đúng quy hoạch. Bộ trưởng cũng thẳng thắn thừa nhận Bộ Xây dựng với trách nhiệm là cơ quan được giao nhiệm vụ quản lý nhưng chưa kịp thời bổ sung, tổng kết để xây dựng những văn bản quy phạm pháp luật trình các cơ quan có thẩm quyền khắc phục những bất cập. Bộ trưởng cũng nêu ra những trách nhiệm cụ thể của các địa phương trong quá trình phê duyệt và kiểm tra trong quá trình thực hiện các dự án...
Hoàn thiện hệ thống pháp luật
Đề cập tới giải pháp khắc phục tình trạng phát triển thiếu quy hoạch, kế hoạch trong thời gian qua, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng cho biết, Bộ đã tập trung tìm nguyên nhân và đổi mới quan điểm tiếp cận trong việc xây dựng pháp luật. Trong năm 2013, Bộ tập trung vào chất lượng văn bản quy phạm pháp luật. Hiện, Bộ đã xây dựng Nghị định số 11 về quản lý đầu tư phát triển đô thị theo hướng tăng cường quản lý thống nhất từ Trung ương đến địa phương.
Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng đồng tình với nhận xét của TS Cao Sỹ Kiêm đánh giá thị trường bất động sản liên quan tới nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Không chỉ là ngành xây dựng, vật liệu xây dựng, điện, thép, nội thất..., bất động sản còn liên quan tới thị trường tài chính tiền tệ, đặc biệt liên quan tới công tác quản lý nhà nước. Bộ Xây dựng đã đề ra nhiều giải pháp để từng bước tháo gỡ những khó khăn hiện nay; về lâu dài để đạt được mục tiêu cân đối cung cầu thì thị trường hoạt động phải phù hợp khả năng thanh toán, sự phát triển của nền kinh tế.
Bộ trưởng cho biết một điểm mới là Bộ tập trung tháo gỡ khó khăn trong phát triển nhà ở xã hội bằng các giải pháp, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia. Giải pháp này trước mắt giải quyết được hàng tồn kho, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Bộ trưởng nhận định với những giải pháp đưa ra, phân khúc nhà ở xã hội sẽ ấm lên trong thời gian tới.
Trên cơ sở đồng tình với đại biểu Quốc hội Trần Du Lịch về những bất cập trong thể chế đối với quản lý thị trường bất động sản, Bộ trưởng lấy dẫn chứng như Luật Nhà ở không đề cập tới vấn đề trách nhiệm của Nhà nước trong việc kiểm soát phát triển bất động sản, nhà ở theo quy hoạch kế hoạch; còn thiếu những chế tài trong kiểm soát phát hiện... Tuy nhiên, đại biểu Trần Du Lịch chưa hài lòng với trả lời của Bộ trưởng, đại biểu ví von “sự không gặp nhau giữa cung và cầu về nhà ở như chiếc máy bay mà đa số chỉ có ghế hạng nhất thì sao bán vé được” và tiếp tục đề nghị cần làm rõ quan điểm nhà nước về vấn đề này.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề cập tới một nguyên nhân đó là sự chậm trễ, bất cập trong việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật, làm phát sinh những khó khăn mà chúng ta đang phải tập trung tháo gỡ.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá: Qua phiên giải trình đã giúp nhìn thấy rõ những nguyên nhân chủ quan và khách quan gây nên những khó khăn của thị trường bất động sản. Trong những nguyên nhân chủ quan bộc lộ rất nhiều vấn đề từ chính sách pháp luật, đến tổ chức thực thi pháp luật. Qua ý kiến của các đại biểu cần làm rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan hữu quan để có những giải pháp khắc phục đồng bộ trong thời gian tới. Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá, hiện nay đã có các công cụ chính sách pháp luật nhưng quan trọng là sử dụng công cụ thế nào với quy mô, liều lượng và thời gian ra sao, trong đó xác định vai trò và sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và thị trường là điều cần tiếp tục đánh giá để triển khai đồng bộ. Sau phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị: Cùng với việc thực hiện các giải pháp tổng thể tháo gỡ cho thị trường bất động sản cần chú ý đến phân khúc nhà ở giá thấp, nhà ở xã hội, nhà ở sinh viên, công nhân... Cùng với tháo gỡ khó khăn trước mắt cần đề ra lộ trình lâu dài tái cấu trúc cả về quy mô thị trường, hệ thống doanh nghiệp bất động sản và các hệ thống tài chính liên quan...
Quỳnh Hoa