Làng Nha Xá, xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam vốn được biết đến với nghề dệt lụa truyền thống. Tuy nhiên, không chỉ nổi tiếng về lụa, ngôi làng này còn tự hào về những ngôi nhà cổ được xây dựng theo kiến trúc Pháp độc đáo có tuổi đời cả trăm năm.Theo những người dân trong làng kể lại, từ những năm 1920, người dân Nha Xá đã biết đem lụa của làng mình dệt ra đi bán ở khắp nơi, nhiều lái buôn tơ lụa ở Nha Xá trở nên giàu có, nhiều người đã mở được cửa hiệu tơ lụa lớn ở Quảng Nam, Đà Nẵng, Sài Gòn, thậm chí là Hong Kong, Nhật Bản…
Một ngôi nhà bị bỏ hoang đã lâu do xuống cấp nghiêm trọng.
|
Những ngôi nhà được xây dựng từ những năm 1920 – 1930.
|
Cũng trong khoảng thời gian những năm 1920-1940, khi mà cả nước chìm trong đói nghèo thì làng Nha Xá đã dần xuất hiện những ngôi nhà được xây dựng với lối kiến trúc Pháp. Đến nay, cả làng còn hơn 20 ngôi nhà cổ còn giữ được, quá nửa số đó đang xuống cấp, ngôi còn, ngôi mất. Giữa làng quê thuần Việt ấy, những ngôi nhà vững chãi, cổ kính, kiêu kỳ đã làm ngỡ ngàng bao khách phương xa.
Họa tiết, hoa văn trang trí kiểu Á Đông. |
Những ngôi nhà này gần như có cùng thiết kế. Chỉ với diện tích trên dưới 30 m2, ngôi nhà có đủ phòng khách ở trung tâm, hai bên là phòng ngủ, một phòng xép, phòng thờ, cầu thang lên gác và phòng đọc sách. Chủ nhà còn đặc biệt quan tâm đến phong thủy, sự hài hòa của ánh sáng tự nhiên, lưu lượng gió thông thoáng ở mỗi phòng để luôn bảo đảm ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè.
Bàn thờ, song sắt cửa sổ còn nguyên vẹn. |
Cầu thang gỗ dẫn lên tầng 2.
|
Cũng như nhiều ngôi làng cổ khác, sự khắc nghiệt của thời gian cộng với nhu cầu về chỗ ở của người dân đã khiến cho những ngôi nhà cổ ở đây xuống cấp, biến dạng. Việc giữ gìn, bảo tồn những ngôi nhà cổ này đang là nỗi trăn trở của nhiều người dân nơi đây. Họ vẫn bảo nhau cố gắng bằng mọi cách giữ lại ngôi nhà, bởi đó không chỉ là minh chứng cho sự phồn thịnh một thời của làng mà còn là niềm tự hào từ thành quả lao động của các tiền nhân.
Một vài chi tiết trang trí Á Đông được cài vào khá hài hòa như ba chữ nho Trung – Thiên - Địa ở phía trên, chính giữa ngôi nhà |
Nhà ông Phạm Khắc Tiệp, được xây dựng từ năm 1930, thuần kiến trúc Pháp, còn gần như nguyên vẹn. |
Trải qua gần trăm năm, cửa gỗ lim bốn cánh, chốt cửa bằng sắt, chắn song sắt cửa sổ vẫn còn nguyên vẹn. |
Ngôi nhà của bà Lê Thị Đằng dù giữ được kiến trúc, song đã được sơn lại đã phần nào làm giảm giá trị mỹ thuật. |