Phục hồi chức năng - Lĩnh vực không thể thiếu của hệ thống y tế

Cần có giải pháp sáng tạo, phù hợp

Tại hội nghị, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh, quan điểm chỉ đạo tại Quyết định số 569/QĐ-TTg được xác định rõ ràng: Phục hồi chức năng là một trong các lĩnh vực không thể thiếu của hệ thống y tế hoàn chỉnh; là dịch vụ y tế dành cho người khuyết tật và bất kỳ người dân nào có vấn đề sức khỏe, bị khiếm khuyết hoặc chấn thương cấp tính hoặc mãn tính, khiến hoạt động chức năng bị hạn chế, đảm bảo được tiếp cận dịch vụ phục hồi chức năng có chất lượng, toàn diện, liên tục và công bằng để nâng cao sức khỏe, góp phần phát triển xã hội bền vững.

Vì vậy, mạng lưới phục hồi chức năng cần duy trì, phát triển phù hợp với quy hoạch hệ thống y tế, điều kiện kinh tế, xã hội, tiến tới ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới. Đồng thời, dịch vụ phục hồi chức năng phát triển trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở nuôi dưỡng, điều dưỡng thương binh, người có công với cách mạng và phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng…

Để triển khai hiệu quả Quyết định số 569/QĐ-TTg, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Thuấn đề nghị các bộ, ban, ngành, địa phương, các cơ quan Trung ương và địa phương, các tổ chức có liên quan nghiên cứu, bám sát quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung nhiệm vụ, giải pháp và tổ chức thực hiện, nhiệm vụ cụ thể của các bộ, ngành địa phương, cơ quan đơn vị mình để xây dựng Kế hoạch thực hiện Chương trình phù hợp.

Các đơn vị bố trí đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, thực hiện lồng ghép Chương trình này với các chương trình, nhiệm vụ, đề án, dự án khác để triển khai thực hiện tại địa phương.

UBND các cấp cần xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng; tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức và cá nhân tổ chức hoặc tham gia thực hiện hoạt động phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng; tổ chức, theo dõi, kiểm tra, giám sát thực hiện chương trình. Định kỳ hằng năm, gửi báo cáo theo hướng dẫn về tình hình, kết quả thực hiện Chương trình về Bộ Y tế để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Các cơ quan, đơn vị chuyên môn, viện nghiên cứu, trường đại học, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc các bộ, ngành Trung ương và địa phương cần nghiên cứu kỹ, chủ động, có giải pháp sáng tạo, phù hợp và các đề án dự án cụ thể về đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực để thực hiện và hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu của chương trình đề ra...

Lĩnh vực không thể thiếu của hệ thống y tế hoàn chỉnh

Việt Nam là một trong những quốc gia có nhu cầu phục hồi chức năng lớn, tỷ lệ người khuyết tật cao, trên 7% dân số từ 2 tuổi trở lên là người khuyết tật. Hiện khoảng 4 triệu người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học; dân số già hóa, tỷ lệ người cao tuổi Việt Nam hiện nay là 11,9%.

Mô hình bệnh tật thay đổi như chấn thương không chủ định, bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh tâm thần, đại dịch COVID-19… làm gia tăng số người cần phục hồi chức năng.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh, phục hồi chức năng là một trong các lĩnh vực không thể thiếu của hệ thống y tế hoàn chỉnh.

Phục hồi chức năng là dịch vụ y tế dành cho người khuyết tật và bất kỳ người dân nào có vấn đề sức khỏe, bị khiếm khuyết hoặc chấn thương cấp tính hoặc mạn tính, khiến hoạt động chức năng bị hạn chế, bảo đảm người khuyết tật và người có nhu cầu phục hồi chức năng được tiếp cận dịch vụ phục hồi chức năng có chất lượng, toàn diện, liên tục, công bằng để nâng cao sức khỏe và phát triển xã hội bền vững.

Tổ chức mạng lưới phục hồi chức năng củng cố và phát triển từ Trung ương đến địa phương, hai bệnh viện/trung tâm phục hồi chức năng tuyến Trung ương; 38 bệnh viện phục hồi chức năng tuyến tỉnh và 25 bệnh viện phục hồi chức năng thuộc các bộ, ngành, trong đó bệnh viện thuộc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chiếm phần lớn; 550 khoa phục hồi chức năng thuộc bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tuyến Trung ương, tỉnh, huyện.

Cả nước có trên 9.000/11.000 xã phân công cán bộ theo dõi công tác phục hồi chức năng. Khoảng 25% số xã cung cấp dịch vụ phục hồi chức năng tại xã và phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê, năng lực chuyên môn kỹ thuật ngày càng phát triển và nâng cao. Dịch vụ phục hồi chức năng được cung cấp ở tất cả các tuyến chăm sóc sức khỏe. Hiện tại, Bộ Y tế và Sở Y tế đã cấp chứng chỉ hành nghề phục hồi chức năng cho 2.431 người, trong số đó có 1.721 kỹ thuật viên. Khoảng 7.200 người được đào tạo về phục hồi chức năng.

Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh thẳng thắn chỉ rõ, ngành Phục hồi cũng gặp nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất đa số còn chật hẹp, thiếu các trang thiết bị hiện đại. Nhiều cơ sở phục hồi chức năng chưa tiếp cận với người khuyết tật, chưa có lối đi cho người đi xe lăn, chưa có phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu.

Nhân lực phục hồi chức năng còn thấp so với thế giới, có 0,25 cán bộ phục hồi chức năng/10.000 dân, trong khi Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo là 0,5-1 cán bộ phục hồi chức năng/10.000 dân.

Hiện nay, 10 địa phương đã sáp nhập Bệnh viện Phục hồi chức năng vào Bệnh viện Y học cổ truyền làm giảm số lượng Bệnh viện Phục hồi chức năng; thiếu sự phối hợp, liên kết trong hoạt động chuyên môn; thiếu sự kiểm soát chất lượng của các cơ quan quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn đối với cơ sở phục hồi chức năng thuộc các bộ, ngành khác quản lý.

Cùng đó, các kỹ thuật can thiệp bằng dụng cụ phục hồi chức năng chưa được bảo hiểm y tế hỗ trợ, là gánh nặng với người khuyết tật và gia đình...

Để từng bước tháo gỡ những khó khăn của hệ thống phục hồi chức năng và để tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 39-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người khuyết tật; thực hiện Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Người khuyết tật và Kế hoạch thực hiện Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 569/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phát triển hệ thống Phục hồi chức năng giai đoạn 2023 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.