Hướng dẫn người bệnh chụp X-quang phổi. Ảnh tư liệu: Nguyễn Lành/TTXVN
Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng; Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn; đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, tổ chức đoàn thể, các đối tác trong nước và quốc tế, cùng toàn thể cán bộ đang làm công tác chống lao cả nước, tham dự buổi lễ.
Năm 2022, cả nước phát hiện 103.120 bệnh nhân (chiếm 60% số bệnh nhân) lao ước tính trong cộng đồng, tăng gần 31% so với năm 2021 và tăng 1,8% so với năm 2020. COVID-19 và lao đều là hai căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan qua không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhưng bệnh lao vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Bệnh lao là kẻ giết người thầm lặng.
Không ai bị mắc lao mà tử vong ngay, bệnh thường kéo dài âm thầm và phát hiện muộn. Người bệnh từ khi phát bệnh đến khi tử vong đã lây sang rất nhiều người khác. Vì vậy, phát hiện sớm, chủ động truy vết không những cứu sống cho người bệnh mà còn giảm nhanh nguồn lây lan cho cộng đồng và giảm nhanh dịch tễ bệnh lao.
Tại buổi lễ, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế nêu rõ: Mặc dù đạt được nhiều thành tựu trong công tác chống lao, Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao với 169.000 người mắc bệnh lao và 12.000 người tử vong do lao năm 2021 (theo báo cáo Global Tuberculosis Report 2022 - WHO), xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới và đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng. Số lượng và tỷ lệ tử vong do lao trong 2 năm 2020 - 2021 tăng trở lại so với giai đoạn trước đây.
Trong số những người mắc lao, có khoảng 95% là bệnh nhân lao thường và 5% bệnh nhân lao kháng thuốc. 63% trong số những bệnh nhân lao thường, 98% trong số những bệnh nhân lao kháng thuốc đối mặt với những chi phí thảm họa - nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hàng năm của cả hộ gia đình.
Bên cạnh đó, có tới 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động. Vì vậy, lao đang thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung.
“Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững. Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là tránh đi cái chết không đáng có của hơn 12.000 người trong một năm hiện nay và hàng trăm ngàn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao” - Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nêu rõ.
Xác định chấm dứt bệnh lao là việc làm có ý nghĩa to lớn cần quyết tâm thực hiện. Tuy nhiên, từ hiện tại đến đích cuối cùng để chấm dứt bệnh lao còn rất xa và nhiều khó khăn thách thức, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị Chương trình Phòng, chống lao Quốc gia tiếp tục tăng cường vận động để nhận được sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị hỗ trợ công tác phòng, chống lao.
Bên cạnh đó, huy động sự hưởng ứng của cả cộng đồng với công tác phòng, chống lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các dịch vụ y tế; mở rộng mạng lưới phòng, chống lao; vận động đầu tư đa nguồn cho công tác phòng, chống lao bao gồm ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương, tài trợ quốc tế, bảo hiểm y tế, xã hội hóa...
Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong công tác phòng, chống lao. Bà khẳng định: “Việt Nam đã thực hiện một loạt chính sách quan trọng để đạt được tiến bộ trong công tác phòng, chống lao bao gồm: Đảm bảo nguồn tài chính bền vững cho điều trị thông qua việc chuyển đổi thuốc chống lao hàng 1 được chi trả bằng bảo hiểm y tế; thí điểm, nhân rộng phát hiện ca bệnh chủ động, áp dụng công nghệ hiện đại hơn để xét nghiệm lao. Việt Nam tiếp tục cam kết mạnh mẽ trong triển khai các nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa học vào thực tiễn…”.
Tiến sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, chủ đề của Ngày Thế giới phòng, chống lao năm nay trên toàn cầu là “Yes! We can end TB” (Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao), mang đến niềm tin mạnh mẽ chấm dứt bệnh lao là hoàn toàn có thể, cũng như định hướng triển khai các giải pháp tổng thể để đẩy mạnh cuộc chiến chống bệnh lao.
“Trên cơ sở đó, chủ đề Ngày Thế giới phòng chống lao của nước ta năm nay được xác định là “Việt Nam chiến thắng bệnh lao”, thể hiện quyết tâm cao của cả mọi tầng lớp nhân dân vì một Việt Nam không còn bệnh lao”, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương thông tin.
Cũng không nằm ngoài bối cảnh chung trên thế giới, 2 năm diễn ra dịch COVID-19, công tác phòng, chống lao tại Việt Nam chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Số bệnh nhân lao phát hiện năm 2021 giảm 22% so với năm 2020 và giảm 24,5% so với năm 2019, đưa Việt Nam trở thành là một trong những quốc gia có mức độ giảm phát hiện bệnh lao cao nhất toàn cầu do ảnh hưởng của đại dịch. Số lượng và tỷ lệ tử vong do lao ở Việt Nam được ước tính là 12.000 người, tăng 35,8% với năm 2020. Chúng ta đang phải đối mặt nguy cơ bệnh lao bùng phát trong cộng đồng.
“Đây là một trong những nguyên nhân Chương trình chống lao phải đánh giá lại các mục tiêu của chương trình, thực hiện cập nhật Kế hoạch chiến lược phòng chống lao Quốc gia, và đề xuất điều chỉnh lộ trình chấm dứt bệnh lao vào năm 2035”, Tiến sĩ Đinh Văn Lượng nhấn mạnh.
Năm 2022, cả nước phát hiện 103.120 bệnh nhân; chiếm 60% số bệnh nhân lao ước tính trong cộng đồng. Tuy nhiên vẫn còn 40% số bệnh nhân chưa được phát hiện. Để đảm bảo tất cả các nhóm dễ bị tổn thương, nguy cơ cao, cộng đồng nói chung đều có thể tiếp cận được các dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh lao có chất lượng, Chương trình chống lao Quốc gia cần sự ủng hộ của lãnh đạo các cấp, các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội.
Việc này để góp phần đảm bảo nguồn tài chính bền vững, triển khai đồng bộ các can thiệp cải tiến, đưa đến chất lượng chẩn đoán và điều trị thân thiện, nhanh chóng, ưu tiên phát hiện bệnh lao bằng việc kết hợp nhiều biện pháp, bao gồm thụ động, chủ động, tích cực, phối hợp y tế công - tư, mở rộng tiếp cận chẩn đoán lao ở các cơ sở đa khoa, chuyên khoa ngoài hệ thống Chương trình chống lao..., Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương Đinh Văn Lượng đề nghị.