Bỏng là tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ ở độ tuổi từ 3-5 tuổi. Lứa tuổi này trẻ rất hiếu động, tò mò khám phá thế giới, nhưng chưa hiểu hết về sự nguy hiểm của các hành động của mình. Bỏng không chỉ gây đau đớn, để lại di chứng về chức năng và thẩm mỹ của cơ thể mà còn có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
Tai nạn thương tâm
Ngày 11/10, Bệnh viện Nhi trung ương cho biết, thời gian gần đây, đơn vị Bỏng, Khoa Chỉnh hình – Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận điều trị nhiều trường hợp trẻ bị bỏng và di chứng bỏng nặng nề.
Trường hợp đầu tiên là bé trai N.T(11 tuổi, ở Hà Nội). Khoảng 11 giờ ngày 5/9/021, trẻ được gia đình phát hiện bị điện giật ngoài sân trong tình trạng tím tái, ngừng thở và được gia đình sơ cứu tại chỗ bằng cách ép tim, sau 35 phút ép tim trẻ thở lại và được chuyển đến cơ sở y tế…
Do tình trạng chuyển biến nặng, 13 giờ 53 phút ngày 5/9, trẻ được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng thở máy, suy đa tạng, hôn mê sau ngừng tuần hoàn, bỏng điện độ IV-V vùng cổ tay phải, cổ tay trái và vùng ngực. Ngay lập tức trẻ được hồi sức tích cực và phẫu thuật cấp cứu để giải phóng chèn ép khoang cẳng tay phải do hoại tử bỏng khô chèn ép.
Sau 1 tuần điều trị, trẻ thoát thở máy tuy nhiên tình trạng suy thận cấp vẫn nặng nên được chuyển đến điều trị tại khoa Thận và Lọc máu. Khi tình trạng suy thận được cải thiện, ngày 13/9, trẻ được chuyển đến đơn vị Bỏng – Khoa Chỉnh hình. Tại đây, trẻ được phẫu thuật cắt lọc hoại tử, chuyển vạt da, ghép da che phủ diện bỏng hoại tử da, gân cơ, xương. Trẻ cũng được lập kế hoạch kiểm tra vết thương hàng ngày và sử dụng các liệu pháp tư vấn tâm lý giúp trẻ giảm đau. Các bác sĩ cũng hướng dẫn gia đình tập phục hồi chức năng cho trẻ. Ngoài ra trẻ được tư vấn chế độ ăn giúp trẻ nâng cao thể trạng, hồi phục nhanh. Hiện tình trạng sức khỏe của trẻ ổn định, có thể ra viện trong một vài ngày tới.
Một trường hợp thương tâm khác là bé gái 2 tháng tuổi ở Hà Nội, bị bỏng do người nhà lấy nhầm lọ Acid trichloracetic 80% (là một chất tương tự axit axetic, được sử dụng cho điều trị mụn cóc, mụn cơm, mắt cá chân) để cho trẻ uống, thay vì lấy lọ thuốc Aquadetrim (Vitamin D3) trẻ đang dùng hàng ngày (do hình dáng và màu sắc của hai lọ giống nhau).
Sau khi nhỏ thuốc vào miệng, trẻ khóc thét, hoảng loạn, lúc đó gia đình mới phát hiện ra sự nhầm lẫn. Trẻ đã được gia đình sơ cứu tại nhà bằng cách rửa khoang miệng bằng nước và đưa đến đơn vị Bỏng – Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương.
Tại đây trẻ được chẩn đoán bỏng axit độ III khoang miệng, tổn thương phổi và theo dõi bỏng thực quản. Sau 10 ngày được điều trị tích cực bằng các thuốc đặc hiệu, sức khỏe của bệnh nhi ổn định và được ra viện. Tuy nhiên, các bác sĩ cho biết trẻ vẫn cần được theo dõi tình trạng ăn uống và hô hấp để quản lý di chứng tổn thương phổi và thực quản sau bỏng.
Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Phùng Công Sáng, Phụ trách đơn vị Bỏng – Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: Bỏng là tổn thương cấp tính của cơ thể gây nên bởi nhiệt, hóa chất, dòng điện, bức xạ. Da trẻ em mỏng và liên kết giữa các lớp lỏng lẻo hơn người lớn, nên bỏng thường nặng và sâu. Với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, hệ miễn dịch còn yếu nên nguy cơ nhiễm trùng vùng bỏng cao, nguy cơ shock bỏng cũng cao hơn (dù diện tích bỏng không lớn 3% – 5%).
Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây bỏng cho trẻ em, trong đó có sự bất cẩn của người lớn trong việc chăm sóc trẻ. Bỏng chủ yếu là ở vùng cơ quan vận động (bàn tay, bàn chân), do nước sôi hoặc cháo. Bỏng bàn tay, chân hầu như không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng lại để lại hậu quả về chức năng và thẩm mỹ theo suốt cuộc đời của trẻ (nếu điều trị di chứng thì cũng lâu và tốn kém).
Đối với bỏng điện: thường nặng gây ra vết bỏng sâu tới cơ xương, đặc biệt với điện cao thế hoặc điện sinh hoạt (thời gian tiếp xúc dài). Mức độ nặng của vết bỏng tùy thuộc vào cường độ dòng điện, thời gian tiếp xúc với điện. Bỏng điện có tỉ lệ tử vong cao, để lại nhiều di chứng như rối loạn nhịp tim, tổn thương cơ tim, hoại tử da, gân, cơ, di chứng ở não, gây mất hoặc giảm chức năng của cơ quan bị bỏng, ảnh hưởng đến thẩm mĩ. Trẻ có thể phải phẫu thuật tạo hình nhiều lần và phải tập phục hồi chức năng tốt thì mới có thể phục hồi.
Đối với bỏng hóa chất, là trình trạng bỏng xảy ra khi tiếp xúc với các loại axit hoặc bazơ. Bỏng hóa chất có thể gây phản ứng trên da hoặc cơ thể nạn nhân, làm tổn thương các cơ quan nội tạng nếu không may nuốt phải hóa chất vào người. Bỏng hóa chất hay gặp ở các vùng thẩm mỹ như mặt, mắt, ngực, bộ phận sinh dục và để lại hậu quả nặng nề về thẩm mỹ và chức năng. Mức độ nặng phụ thuộc vào loại hóa chất, nồng độ và PH của hóa chất, số lượng và thời gian hóa chất tiếp xúc với cơ thể.
Cần làm gì khi trẻ bị bỏng?
Việc sơ cứu ban đầu tại nhà khi trẻ bị bỏng là một trong những yếu tố quan trọng để hạn chế độ sâu của bỏng, mức độ nặng toàn thân và tránh tình trạng bội nhiễm.Tuy nhiên khi sơ cứu, người giám hộ trẻ phải bình tĩnh và xử trí đúng cách. Theo bác sĩ Sáng, khi trẻ bị bỏng cần nhanh chóng cách ly trẻ khỏi nguyên nhân gây bỏng.
Đối với trẻ bị bỏng điện cần nhanh chóng tách nạn nhân với nguồn điện (ngắt cầu dao, dùng gậy gỗ gạt dòng điện cao) và đưa người bệnh đến nơi thoáng mát. Nếu trẻ bị ngã, cần có phương án chống đỡ phía dưới để tránh tình trạng chấn thương nặng thêm. Gia đình cần tiến hành đánh giá hô hấp tuần hoàn, ý thức trẻ và tìm xem các chấn thương khác nếu có ngã kèm theo, để tìm cách sơ cứu cho đúng, tránh làm tổn thương cột sống cổ hoặc các chi (nếu có) bị nặng thêm. Nếu trẻ ngừng tuần hoàn thì tiến hành ép tim ngoài lồng ngực đúng cách đồng thời gọi y tế hỗ trợ. Gia đình chỉ nên di chuyển người bệnh đến cơ sở y tế khi trẻ đã được sơ cấp cứu ban đầu.
Đối với trẻ bị bỏng hóa chất, cần rửa ngay vùng bị bỏng, rửa liên tục bằng nước sạch càng nhiều càng tốt. Tốt nhất là rửa dưới vòi nước chảy, nếu không các tổ chức ở vùng bỏng sẽ bị tổn thương nặng hơn. Nếu bỏng mắt do hóa chất cần được rửa mắt bằng cách ngụp mặt vào chậu nước và chớp mắt liên tục cho hoá chất trôi ra hết.
Phải nhanh chóng tháo bỏ ngay quần áo bị dính hóa chất. Khi tháo phải lưu ý bảo vệ tay của người làm động tác đó (không dùng tay trần để tháo). Không cởi quần áo người bị bỏng rất dễ gây lột da, tốt nhất là nên xé bỏ quần áo dính hoá chất. Nếu vết bỏng chảy nhiều máu, sau khi rửa sạch dưới vòi nước nên băng vết bỏng lại. Lưu ý không băng chặt và phải dùng bông, gạc sạch. Sau khi sơ cứu xong, cần chuyển ngay nạn nhân tới trung tâm y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Đối với trẻ bỏng do nước sôi, bỏng hơi, cháo, ngay khi trẻ bị bỏng cần ngâm bộ phận bị bỏng (tay, chân) vào trong nước sạch, mát (từ 16 đến 20 độ C, tốt nhất trong 30 phút đầu sau khi bị bỏng). Nếu trẻ bị bỏng vùng mặt thì dùng khăn ướt mềm đắp vào mặt, nếu diện bỏng rộng thì cần chú ý giữ ấm cho trẻ ở những phần không bị bỏng. Việc này có tác dụng giảm độ sâu của bỏng và làm giảm cảm giác đau đớn cho trẻ, sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế có điều trị bỏng để được điều trị kịp thời.
Chủ động phòng tránh tai nạn bỏng cho trẻ
Để phòng tránh tai nạn bỏng hiệu quả và hạn chế những rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra, bác sĩ khuyến cáo:
Cha mẹ không nên cho trẻ chơi đùa ở nơi đang nấu ăn hoặc các nơi gần nguồn điện, dây dẫn điện, ổ cắm điện…
Thức ăn, thức uống nóng, các vật dễ cháy nổ như xăng, dầu, cồn, diêm quẹt… phải để nơi an toàn và trẻ không thể với tới được.
Không nên đựng hóa chất trong vỏ chai đựng nước uống như như Lavie, trà C2…, nhằm tránh các nhầm lẫn có thể xảy ra.
Không để chung thuốc uống với những thuốc khử khuẩn, dùng ngoài.
Khi trông trẻ, người lớn cần có sự giám sát chặt chẽ, thường xuyên.
Đối với những trẻ đã nhận thức được, cha mẹ cần trang bị cho các em những kiến thức, kỹ năng cơ bản để tự bảo vệ bản thân. Ngoài ra, các bậc phụ huynh và người chăm sóc trẻ cũng nên học kỹ thuật sơ cứu với một số tai nạn thương tích thường gặp để có thể sơ cứu ban đầu đúng cách trong những trường hợp không may mắc phải, nhằm hạn chế tổn thương cho trẻ.