Ngành y nỗ lực hướng đến nền y tế thông minh - Bài 1: Thuận lợi cho bác sĩ, tiện ích cho người dân

Chuẩn hoá dữ liệu, hồ sơ sức khoẻ điện tử 

Mắc bệnh về xương khớp, huyết áp và rối loạn tiền đình, hơn 3 năm nay, mỗi tháng, bà Nguyễn Thị Nga (56 tuổi, ở phường Linh Trung, thành phố Thủ Đức) đều tới Bệnh viện thành phố Thủ Đức để khám và lấy thuốc định kỳ.

Trước đây, khi đi khám bệnh, bà thường phải đi từ 5 giờ sáng đến bệnh viện chờ lấy số. Tuy nhiên, kể từ khi biết bệnh viện có thể đặt lịch hẹn khám thì bà không phải mất thời gian chờ đợi khi đi khám.

“Khoảng một năm trở lại đây, mỗi lần đi khám bệnh trên toa thuốc của bệnh viện có một mã QR, tôi chỉ cần quét mã QR trên toa thuốc và đặt lịch trên đó như giờ khám, khoa muốn khám”, bà Nga cho biết.

Nếu như trước đây khi đưa con đi khám bệnh tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (huyện Bình Chánh), phụ huynh phải mang rất nhiều giấy tờ như sổ khám bệnh cho trẻ, các giấy xét nghiệm cũ…Tuy nhiên, kể từ khi bệnh viện ứng dụng hồ sơ sức khoẻ điện tử trong việc theo dõi sức khoẻ toàn diện trẻ em thì tất cả đều được thu gọn trong một ứng dụng hồ sơ sức khoẻ điện tử trên điện thoại thông minh.

Chị Bích Liễu (ở huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh) cho biết, mỗi lần con ốm, chị thường đưa con đến khám bệnh tại bệnh viện Nhi đồng Thành phố (huyện Bình Chánh). Gần đây chị không phải mang theo hẹn khám, sổ khám bệnh.

“Bệnh viện có ứng dụng riêng, phụ huynh chỉ cần tải về, điền thông tin đặt lịch hẹn khám qua đó nên không phải tốn thời gian chờ lâu và đóng tiền viện phí. Đặc biệt, trên ứng dụng này tôi còn xem các toa thuốc, xét nghiệm của con mình kể cả có lịch tiêm chủng cho bé nên rất thuận tiện”, chị Liễu chia sẻ.

Bác sĩ Chuyên khoa 2 Dương Minh Trí, Trưởng khoa khám bệnh, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cho biết: Với việc số hoá hồ sơ sức khoẻ các bác sĩ sẽ thuận lợi hơn trong việc đánh giá, theo dõi, đánh giá quá trình điều trị của bệnh nhi; dễ dàng truy cập vào lịch sử bệnh án từ đó đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, việc chia sẻ thông tin giữa các chuyên khoa cũng trở nên nhanh chóng và chính xác hơn. Đặc biệt, trong trường hợp khẩn cấp thông tin về tiền sử dị ứng thuốc được truy cập nhanh chóng giúp các bác sĩ truy cập kịp thời, chính xác, bổ ích trong cấp cứu.

Bên cạnh đó, các bệnh viện cũng áp dụng nhiều tiện ích số hóa để tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh, bao gồm hệ thống đặt lịch khám trực tuyến, ki-ốt tra cứu thông tin bệnh nhân, ki-ốt đăng ký khám bệnh thông minh và thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, Sổ sức khỏe điện tử đã được tích hợp trên ứng dụng VNeID, giúp kết nối dữ liệu với 100% cơ sở khám chữa bệnh, liên thông với Cổng tiếp nhận dữ liệu giám định BHYT. Hiện đã có gần 1,2 triệu sổ sức khỏe điện tử được kích hoạt, giúp người dân dễ dàng tra cứu thông tin khám chữa bệnh của mình.

Là một trong ba bệnh viện đầu tiên tại TP Hồ Chí Minh triển khai thí điểm hồ sơ sức khoẻ điện tử, ông Trần Văn Sóng, Giám đốc Bệnh viện Nhân Dân 115 cho biết, bệnh viện triển khai sổ sức khỏe điện tử trên tinh thần "khó ở đâu gỡ ở đó". Lúc mới triển khai, tỉ lệ người bệnh đăng ký khám bằng CCCD còn thấp, nay đã đạt trên 91%, Bệnh viện cũng chuyển thành công 100% dữ liệu lên cổng Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Để giúp bệnh nhân ứng dụng sổ sức khỏe điện tử thuận tiện, đăng ký khám nhanh chóng bằng CCCD, mã định danh, bệnh viện đã huy động nguồn lực để hỗ trợ tại các khu vực đăng ký khám. Bệnh nhân lớn tuổi hay người dân chưa quen sử dụng VNeID luôn có đội ngũ tư vấn, hướng dẫn.

Đánh giá lợi ích của triển khai sổ sức khoẻ điện tử, ông Trần Văn Sóng cho rằng, sổ sức khỏe điện tử giúp giảm bớt thủ tục hành chính, giảm thời gian chờ cho bệnh nhân, giúp tiết kiệm chi phí khi không phải mua sổ khám bệnh. Ngoài ra, sổ sức khỏe điện tử còn giúp nhân viên y tế tiết kiệm thời gian kiểm tra thông tin sổ sách, giúp bác sĩ có kế hoạch khám an toàn, hiệu quả.

Theo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, nhiều năm qua, hầu hết các bệnh viện trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đều nỗ lực và đang dần chuyển đổi từ hồ sơ giấy sang hồ sơ điện tử. Điều này giúp lưu trữ thông tin bệnh nhân một cách an toàn, dễ dàng truy xuất và chia sẻ giữa các cơ sở y tế. Điển hình như bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh là bệnh viện tiên phong chính thức công bố triển khai hồ sơ bệnh án điện tử không sử dụng bệnh án giấy, quản lý toàn bộ thông tin bệnh nhân, hỗ trợ bác sĩ đưa ra quyết định điều trị chính xác hơn nhờ khả năng liên thông dữ liệu, tra cứu nhanh chóng.

“Việc triển khai bệnh án điện tử tại các bệnh viện đã giúp rút ngắn thời gian khám chữa bệnh, giảm thủ tục hành chính, giúp bác sĩ có thêm thời gian tập trung vào việc điều trị cho bệnh nhân, giảm thiểu sai sót y khoa. Việc làm tiếp theo trong thời gian hiện nay chính là kết nối, liên thông dữ liệu về bệnh án điện tử giữa các cơ sở y tế với nhau, điều này sẽ hỗ trợ tích cực cho công tác điều trị và theo dõi tình trạng sức khỏe của bệnh nhân một cách toàn diện hơn, tiết kiệm hơn, giảm lãng phí chi phí điều trị”, ông Tăng Chí Thượng thông tin.

Đưa AI về tuyến dưới

Hiện nay, ứng dụng AI trong chẩn đoán và điều trị bệnh không chỉ được áp dụng tại các bệnh viện, mà còn được triển khai tại y tế cơ sở, nhất là tại các trạm y tế.

Cuối năm 2022, Trạm Y tế xã Thạnh An (huyện Cần Giờ) bắt đầu triển khai máy chụp X- quang có tích hợp AI và trở thành trạm y tế đầu tiên trên cả nước triển khai ứng dụng AI trong việc chẩn đoán và theo dõi bệnh từ xa qua công nghệ Telemedicine.

Thông qua hệ thống này, bác sĩ tại các trạm y tế có thể hội chẩn trực tiếp với các chuyên gia đầu ngành tại TP Hồ Chí Minh từ đó đưa ra các phác đồ điều trị chính xác và kịp thời. Điều này không chỉ giúp giảm tải cho các bệnh viện tuyến cuối mà còn nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân ở các khu vực xa xôi.

Bác sĩ Luân Thanh Trường, Trưởng Trạm Y tế xã đảo Thạnh An cho biết, sau hai năm triển khai đến nay đã có hơn 400 trường hợp được chụp X-quang phát hiện sớm các tổn thương để kịp thời điều trị. Nhiều người dân sống trên xã đảo hay đi làm ăn xa về khi đến trạm y tế thăm khám và được chụp X- quang không khỏi bất ngờ vì xã đảo được trang bị hệ thống máy chụp hiện đại như vậy.

Có những trường hợp người bệnh bị tổn thương rất nhỏ, khó nhận biết, thế nhưng hệ thống máy đều phát hiện được, kết quả chụp hình ảnh rõ nét khi chuyển hình ảnh lên tuyến trên các bác sĩ rất ngạc nhiên.

“Đây được coi như là món quà vô giá với bà con trên xã đảo, nhất là với người nghèo họ không có điều kiện di chuyển đến các bệnh viện trong trung tâm thành phố để thăm khám sớm. Có máy họ sớm được phát hiện bệnh, có phương án điều trị kịp thời, tăng hiệu quả điều trị cho bà con”, bác sĩ Trường chia sẻ.

Ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, dấy ấn đầu tiên về ứng dụng AI tại TP Hồ Chí Minh không thể không nhắc đến chính là sự kiện triển khai máy chụp X-quang phổi có tích hợp AI tại Trạm y tế xã đảo Thạnh An. Việc ứng dụng AI vào máy chụp X-quang lập tức tầm soát một cách dễ dàng đối với 95 biểu hiện bất thường trong người bệnh khi người dân đến trạm y tế xã khám bệnh… Đồng thời máy sẽ truyền tải hình ảnh và kết quả đến các bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh của các bệnh viện tuyến cuối khi bác sĩ trạm y tế cần tư vấn. Như vậy, người dân không phải di chuyển xa vẫn được các bác sĩ có chuyên môn kết hợp với AI chẩn bệnh với độ chính xác cao.

Không chỉ riêng hệ thống chụp X-quang ngực, hệ thống soi cổ tử cung có AI (trí tuệ nhân tạo) cũng được bác sĩ Bệnh viện Hùng Vương mang đến trạm y tế xã đảo Thạnh An để tầm soát ung thư cổ tử cung cho phụ nữ sinh sống tại đây. Kỹ thuật này có tên là CerviCare AI, được thực hiện nhờ hệ thống TeleCervicography. CerviCare AI được đào tạo trên một tập dữ liệu lớn gồm hơn 100.000 hình ảnh cổ tử cung, bao gồm cả hình ảnh bình thường và hình ảnh bất thường và theo kết quả thử nghiệm lâm sàng của Cơ quan kiểm nghiệm thuốc và thực phẩm Hàn Quốc (KFDA), CerviCare AI có thể phát hiện chính xác ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm với độ chính xác lên đến 98%.

Kỹ thuật soi cổ tử cung có tích hợp AI giúp tầm soát ung thư cổ tử cung do một công ty khởi nghiệp sáng tạo tại Hàn Quốc tạo ra. Hiện nay, ngoài Hàn Quốc, một số nước đã bắt đầu phê duyệt cho phép sử dụng ứng dụng này tại các cơ sở khám, chữa bệnh (như Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan).

Còn tại Bệnh viện Nguyễn Trãi (Quân 5) ứng dụng AI phân tích dữ liệu lớn điện tâm đồ lưu động, tầm soát rung nhĩ chính xác, thân thiện người dùng, hỗ trợ y tế tuyến cơ sở, giúp phát hiện rối loạn nhịp hiệu quả. Mô hình này là một trong số ít những ứng dụng AI tim mạch tại Việt Nam trong lĩnh vực phân tích ECG để tầm soát rung nhĩ với năng lực cảnh báo cao hơn so các với các phần mềm đang sử dụng hiện tại. Mô hình AI được thiết kế theo hướng thân thiện với người dùng nên thuận lợi trong việc chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ thêm cho tuyến cơ sở phát hiện những người bệnh có rung nhĩ.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Hiền Cẩm Thu, Trưởng khoa Tim mạch 3, Bệnh viện Nguyễn Trãi cho biết, việc tầm soát rung nhĩ là một thách thức lớn, bởi một số bệnh nhân mắc bệnh không có triệu chứng, triệu chứng không rõ ràng vì vậy tại thời điểm khám khó phát hiện được bệnh. Để giải quyết những khó khăn trên, bệnh viện đã phát triển mô hình trí tuệ nhân tạo thông minh tầm soát rung nhĩ qua điện tim kết hợp với thiết bị đeo thông minh. Theo đó, với độ nhạy lên đến 100% và độ đặc hiệu 88%, mô hình này có khả năng tầm soát chính xác rung nhĩ. Cụ thể, khi có những dấu hiệu bất thường, thiết bị sẽ gửi tín hiệu về máy chủ giúp bác sĩ quản lý sẽ nhận biết được rung nhĩ để có động thái can thiệp kịp thời cho bệnh nhân.

Với hàng loạt ứng dụng AI tại các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa khác nhau cũng ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh như không chỉ cải tiến đáng kể chất lượng và tốc độ chụp mà còn giúp phát hiện các dấu hiệu bệnh sớm như: Ứng dụng AI trong lập kế hoạch xạ trị của Bệnh viện Ung bướu TP Hồ Chí Minh đã mang lại độ chính xác cao và giảm thời gian điều trị (RayStation); Bệnh viện Mắt tầm soát bệnh glôcôm bằng chụp ảnh màu gai thị với ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo (EyeDr), Bệnh viện Nhân dân 115 là đơn vị đầu tiên của cả nước ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo RAPID vào chỉ định can thiệp lấy huyết khối điều trị nhồi máu não cho người bệnh đến sau 6 giờ…

Ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh nhận định, chuyển đổi số trong y tế không chỉ là việc ứng dụng công nghệ thông tin mà còn là sự thay đổi toàn diện về cách thức quản lý, vận hành và cung cấp dịch vụ hướng đến mục tiêu chung lấy sức khoẻ của người dân làm trung tâm, không ngừng cải tiến chất lượng chăm sóc và chất lượng phục vụ đáp ứng sự hài lòng của người dân.

Chuyển đổi số đã giúp các bệnh viện đã tối ưu hóa quy trình làm việc, giảm thiểu thời gian chờ đợi, quản lý dữ liệu bệnh nhân một cách hệ thống và bảo mật, cho đến các công cụ hỗ trợ công tác quản trị bệnh viện.

Việc ứng dụng công nghệ đã hỗ trợ thầy thuốc và cả người bệnh trong chẩn đoán, điều trị thông qua các công cụ AI, dữ liệu lớn (Big Data), IoT, in 3D… Người dân có thể dễ dàng đặt lịch khám, tra cứu các thông tin về y tế từ các loại hình khám chữa bệnh, thông tin về bác sĩ, chất lượng phòng khám… cho đến tư vấn từ xa thông qua các ứng dụng di động.

Theo Lãnh đạo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, dù đã đạt nhiều thành tựu quan trọng nhưng ngành y vẫn còn phải đối mặt với một số thách thức trong quá trình xây dựng y tế thông minh. Hạ tầng công nghệ cần được đầu tư nâng cấp để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và bảo mật dữ liệu. Nhân lực y tế cần được đào tạo chuyên sâu để có thể sử dụng hiệu quả các công nghệ mới. Chính sách và cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành cũng cần hoàn thiện để thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong y tế.

Theo đó, xây dựng y tế thông minh không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Với chiến lược rõ ràng, sự quyết tâm của ngành y tế và sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, hành trình chuyển đổi số trong y tế sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, mang lại một nền y tế tiên tiến, minh bạch và hiệu quả hơn, phục vụ người dân một cách tốt nhất.