Trong hai ngày 21 -22/8/2024, Công ty TNHH Pfizer (Việt Nam) đồng hành cùng Hội Y học Dự phòng Việt Nam tổ chức Chuỗi hội nghị khoa học “Gánh nặng bệnh tật của phế cầu trên người trưởng thành – Vai trò của vaccine phế cầu cộng hợp”, nhằm cập nhật những kiến thức mới đến đội ngũ cán bộ y tế.
Toàn cảnh hội nghị “Gánh nặng bệnh tật của phế cầu trên người trưởng thành – Vai trò của vắc-xin phế cầu cộng hợp”.
Chuỗi hội nghị có sự tham dự của hai chuyên gia đầu ngành về các bệnh truyền nhiễm và y tế công cộng trên thế giới: BS Eva Polverino, Trưởng Đơn vị Nghiên cứu về Nhiễm trùng Hô hấp tại Khoa Bệnh Hô hấp, Bệnh viện Vall d’Hebron ở Barcelona (Tây Ban Nha), PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Trưởng Khoa Y tế Công cộng tại Trường Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh.
Bên cạnh đó, chuỗi hội nghị cũng đã thu hút hơn 1.000 bác sĩ và nhiều chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực dự phòng và hô hấp trên cả nước tham dự như: PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc - Chủ tịch Liên Chi hội Hô hấp TP Hồ Chí Minh; GS.TS.BS Phan Trọng Lân - Chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam.
Các báo cáo trong hội nghị xoay quanh vấn đề về gánh nặng bệnh tật do phế cầu khuẩn ở người lớn và dịch tễ học các chủng phế cầu khuẩn gây bệnh trên thế giới, cũng như Việt Nam; đặc biệt đề cập đến sự nguy hiểm của bệnh lý do phế cầu trên người cao tuổi và người đang mắc các bệnh mạn tính.
Ngoài ra, các báo cáo đã cung cấp nhiều thông tin liên quan đến khó khăn trong công tác điều trị các bệnh lý do phế cầu khuẩn do tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng, dẫn đến việc tăng chi phí và thời gian điều trị. Qua đó, tầm quan trọng của việc tiêm phòng và vai trò của vaccine phế cầu cộng hợp đối với bệnh nhân nói riêng, cũng như cộng đồng nói chung, được nhấn mạnh.
Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là nguyên nhân thường gặp gây ra các bệnh viêm phổi cộng đồng (CAP), viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm tủy xương, viêm khớp nhiễm trùng và nhiễm khuẩn huyết trên toàn thế giới. Người lớn tuổi, trẻ em và người suy giảm miễn dịch là những đối tượng dễ mắc các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra. Ngoài ra, người lớn tuổi thường mắc các bệnh mạn tính, chẳng hạn như đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và bệnh tim mạn tính, sẽ càng có nguy cơ mắc thêm bệnh phế cầu khuẩn cao hơn.
Không những làm tỉ lệ nhiễm trùng cao, phế cầu khuẩn còn gây tử vong do mắc các bệnh liên quan, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân trẻ em và người cao tuổi.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính mỗi năm trên thế giới có 1,6 triệu người chết do bệnh phế cầu khuẩn, trong đó có đến 600.000 đến 800.000 người lớn chủ yếu do viêm phổi, viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Hơn 90% số ca tử vong này xảy ra ở các nước đang phát triển. Nhưng ngay cả ở các quốc gia phát triển, bệnh phế cầu khuẩn xâm lấn cũng gây tỉ lệ tử vong cao – trung bình 10-20% ở người lớn bị viêm phổi do phế cầu khuẩn, và tỉ lệ này còn cao hơn nhiều ở những người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tỉ lệ mắc bệnh và tử vong sẽ tăng đáng kể theo độ tuổi và tình trạng miễn dịch của bệnh nhân. Đơn cử như các bệnh nhân bệnh tim mạch mạn tính có nguy cơ mắc các bệnh phế cầu khuẩn xâm lấn (IPD) cao gấp 3-7 lần so với người khỏe mạnh; bệnh nhân đái tháo đường sẽ có nguy cơ mắc IPD cao gấp 2-5 lần; bệnh phổi mạn tính có nguy cơ mắc IPD cao gấp 5-17 lần; ung thư có nguy cơ mắc IPD cao gấp 23-38 lần… Điều đó có nghĩa là các bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi do phế cầu khuẩn và ngược lại viêm phổi do phế cầu khuẩn có thể làm nặng thêm các tình trạng bệnh nền vốn có.
Tỉ lệ mắc bệnh viêm phổi cộng đồng (CAP) tăng theo tuổi và tình trạng miễn dịch của bệnh nhân, tỉ lệ tử vong của viêm phổi xâm lấn do phế cầu thay đổi từ 6% đến 20%.
Tình trạng kháng kháng sinh của phế cầu khuẩn cũng là một vấn đề toàn cầu. Tỉ lệ kháng macrolide và penicillin đang gia tăng, dẫn đến thất bại điều trị và tăng chi phí y tế. Một số nghiên cứu cho thấy tỉ lệ tử vong cao hơn ở những bệnh nhân nhiễm phế cầu khuẩn kháng penicillin.
Bên cạnh đó, gánh nặng tài chính do chi phí nhập viện và điều trị các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra là không hề nhỏ. Đơn cử như để điều trị viêm phổi, mỗi năm châu Âu tốn hơn 10 tỉ euro, trong đó chi phí điều trị bệnh nhân nhập viện do viêm phổi cộng đồng ở Đức là khoảng 1.333 USD mỗi trường hợp. Một nghiên cứu vào năm 2004 tại Mỹ ước tính bệnh phế cầu khuẩn gây ra 4 triệu ca bệnh, 22.000 ca tử vong, 445.000 ca nhập viện, 774.000 lượt khám cấp cứu, 5 triệu lượt khám ngoại trú và 4,1 triệu đơn thuốc kháng sinh ngoại trú.
Không những thế, gánh nặng kinh tế do bệnh phế cầu khuẩn gây ra ở người lớn trên 50 tuổi mỗi năm là khoảng 3,7 tỉ USD chi phí điều trị trực tiếp và 1,8 tỉ USD chi phí gián tiếp. Trong đó, viêm phổi chiếm 22% số ca bệnh nhưng chiếm tới 72% chi phí chữa trị. Đáng chú ý, bệnh nhân từ 65 tuổi trở lên chiếm phần lớn chi phí (1,8 tỷ USD hàng năm).
Theo thống kê riêng tại Việt Nam, chi phí điều trị trung bình cho mỗi bệnh nhân viêm phổi cộng đồng dao động trung bình từ 15-23 triệu đồng (tương đương từ 600 -1.000 USD) và thời gian nằm viện trung bình là từ 6-13 ngày. Vì vậy, dự phòng kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và tác hại của bệnh do phế cầu mang lại.
Tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung, việc già hóa dân số và gia tăng các bệnh mạn tính sẽ dẫn đến tỉ lệ nhiễm phế cầu khuẩn và chi phí điều trị tăng cao. Vì thế, phòng ngừa nhiễm phế cầu khuẩn chủ động bằng vaccine có thể được xem là một chiến lược hiệu quả giúp giảm gánh nặng bệnh tật, kháng kháng sinh và chi phí y tế trên bình diện vĩ mô.