Đi đến cả trăm xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa của tỉnh Lai Châu, nhưng chưa bao giờ chúng tôi lại cảm thấy ái ngại trước cái khó, cái khổ như ở xã Tà Hừa, huyện Than Uyên (Lai Châu) hiện nay: Hơn một năm nay cả xã này đang phải làm việc trong... gầm sàn nhà.
Chuyện chỉ có ở Lai Châu
Ở nhiều bản đồng bào dân tộc thiểu số của Lai Châu, như dân tộc Thái, gầm nhà sàn chỉ để nuôi, nhốt gà, lợn, để xe máy, công cụ sản xuất, gỗ, củi... Nhưng ở xã Tà Hừa cái khoảng không gian này nay lại đang phát huy tác dụng “bất đắc dĩ” dùng làm trụ sở xã và dùng để khám chữa bệnh ban đầu cho người dân. Một cán bộ huyện Than Uyên cho biết: "Chuyện này chắc chỉ có ở Lai Châu". Quả thật lúc đầu mới nghe tin, chúng tôi còn bán tín, bán nghi nên đã vào tận nơi để mục sở thị.
Khám chữa bệnh trong gầm sàn tại Trạm y tế Tà Hừa. |
Ngày 23/9, trong chuyến công tác chúng tôi được cán bộ huyện Than Uyên dẫn đường, nếu không chắc phải mất rất nhiều thời gian để tìm "trụ sở" xã Tà Hừa bởi "trụ sở" không có biển hiệu nơi cổng ra vào, mà nó chỉ là gầm sàn của một gia đình trong bản, phía trên sàn cắm cờ Tổ quốc như nhiều hộ dân khác. Xung quanh “trụ sở” được quây bạt. Trong "trụ sở", được trang trí giống như phòng họp, mà cũng giống như cả phòng truyền thống. Tài liệu, hồ sơ giấy tờ được treo rất nhiều trên các sà nhà ngay cạnh bàn làm việc của từng thành viên Đảng ủy - HĐND và UBND xã... Xã Tà Hừa tiếp khách các cấp cũng dưới gầm sàn.
Góc làm việc của đồng chí Bí thư xã Tà Hừa.
|
Bảng hiệu, công văn, giấy tờ treo lủng lẳng trên sà nhà.
|
Bưu điện cũng “ké” nơi trụ “sở xã”. |
Lãnh đạo UBND xã Tà Hừa, cho biết: Từ tháng 6/2012, thực hiện chương trình di dân tái định cư thủy điện Bản Chát, “trụ sở” xã cũng bị ảnh hưởng vùng ngập lòng hồ và phải chuyển địa điểm nhưng do chưa có vốn đầu tư xây dựng “trụ sở”, huyện Than Uyên chỉ đạo UBND xã làm nhà tạm để làm việc. Xã Tà Hừa đã bàn bạc thống nhất quyết định thuê tạm hai gầm sàn nhà ở bản Khì để làm việc. Trong đó, một gầm sàn là nơi làm việc của Ban thường vụ, Ban chấp hành Đảng ủy, lãnh đạo HĐND, UBND và các ngành thuộc khối UBND xã, Văn phòng xã. Một gầm sàn là nơi làm việc của 5 đoàn thể xã, công an và xã đội trưởng.
Trong quá trình làm việc tại đây, xã Tà Hừa gặp nhiều bất tiện như không đảm bảo về vấn đề tiếp công dân, họp Ban thường vụ, bảo vệ tài sản của xã. Điện lưới chưa có nên xã phải dùng máy nổ phát điện, nhiều khi phải dùng cả nến để thắp sáng. Việc đánh văn bản trên máy tính nhiều khi phải mang ra tận huyện mới làm được...
Trạm y tế trong gầm sàn
Trạm y tế xã làm việc trong gầm sàn nên công tác khám chữa bệnh ban đầu cho người dân nơi đây gặp nhiều bất ổn. Anh Lò Văn Tuấn, Trạm trưởng Trạm y tế xã Tà Hừa ái ngại cho biết: "Nếu cứ kéo dài tình trạng này thì rất nguy hiểm". Công tác vô khuẩn thì không bao giờ đảm bảo. "Trụ sở" tạm không có phòng chức năng, trang thiết bị chất đống trong gầm sàn nhà, xung quanh "trụ sở" trạm được vây lưới thép và quây bạt. Chỗ khám phụ khoa được quây cẩn thận, kín đáo nhất bằng... bạt. Không có chỗ tiêu hủy bông băng, không có điện, nước... Tất cả đều nhờ một gia đình ở bản Cáp Na 1 (xã Tà Hừa). Song do phong tục tập quán người dân nơi đây, gia đình cho mượn tạm gầm sàn nhà cũng không muốn có ai đẻ ở nhà mình nên Trạm cũng rất ái ngại với những ca đẻ, bị thương "máu me be bét" dây ra... Có lẽ cũng chính vì điều kiện hết sức bí bách này mà hơn một năm nay, Trạm không có bệnh nhân nội trú và cũng không có một ca nào sinh đẻ tại "trụ sở trạm". Và đương nhiên việc 7 cán bộ của Trạm này khi trực đêm cũng trực ở dưới gầm sàn nhà.
Thật khó nhận biết đây là trụ sở trạm y tế Tà Hừa.
|
Kết nạp đảng trong gầm sàn. |
Ông Hà Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Than Uyên cho rằng, đối với một bộ máy hành chính thì điều kiện để hoạt động cần nhất là con người, thứ hai là cơ sở vật chất. Điều kiện cơ sở vật chất tạm như ở xã Tà Hừa hiện nay không tạo được tâm lý tốt cho đội ngũ cán bộ yên tâm công tác trên địa bàn, người dân cũng rất lo. Không chỉ xã Tà Hừa, xã Pha Mu của huyện Than Uyên cũng đang cùng chung tình cảnh cả bộ máy của xã làm việc trong gầm nhà sàn, khám chữa bệnh cũng trong gầm nhà sàn.
Một góc văn phòng xã Tà Hừa dưới gầm nhà sàn. |
Hiện nay, trên các vùng, điểm tái định cư thủy điện Huổi Quảng, Bản Chát ở huyện Than Uyên còn đến 60% công trình trường học chưa được xây dựng hoặc đã xây rồi nhưng chưa có nguồn thanh toán. Nguyên nhân là trong quá trình thực hiện các dự án di dân tái định cư thủy điện Huổi Quảng, Bản Chát, thời gian kéo dài, do lạm phát, trượt giá, phát sinh nguồn vốn vượt khỏi quy hoạch tổng thể nên những công trình thi công chậm, ảnh hưởng đến hoạt động của các địa phương.
Một phòng học tạm ở xã Tà Hừa. |
Cho đến nay huyện Than Uyên đang nợ các dự án thành phần khoảng 70 tỷ đồng. Điều này khiến cho nhiều doanh nghiệp thi công các dự án thành phần lâm vào nguy cơ phá sản... Trước mắt, huyện Than Uyên đã động viên các xã gặp nhiều thiếu thốn nhất là về cơ sở hạ tầng chia sẻ khó khăn với các cấp, các ngành, đồng thời trích nguồn ngân sách nhà nước, chỉ đạo, hỗ trợ các xã này làm nhà tạm làm việc, làm trường lớp tạm để dạy học, ông Hà Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Than Uyên cho biết thêm.
Thủy điện Bản Chát đã phát điện từ lâu mà cơ sở hạ tầng thiết yếu nhiều xã ảnh hưởng vùng lòng hồ chưa được đầu tư gì. |
Cũng do thiếu vốn để thực hiện chương trình tái định cư thủy điện Huổi Quảng, Bản Chát, gần đây đã xuất hiện hiện tượng nhiều người dân kéo lên Ban quản lý dự án huyện Than Uyên để hỏi chính sách, khiếu nại. Và đã xảy ra hiện tượng lãnh đạo huyện, Ban quản lý dự án của huyện Than Uyên, huyện Tân Uyên xuống cơ sở bị một số người dân tái định cư quá khích, bức xúc bắt, nhốt vào nhà trường, nhà văn hóa xã.
Ông Vũ Văn Tiệm, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Khởi Nguyên, phường Tân Phong, thị xã Lai Châu (tỉnh Lai Châu), là một trong số những đơn vị đã và đang tham gia xây dựng nhiều công trình của dự án di dân tái định cư thủy điện Huổi Quảng, Bản Chát, cho biết: Hiện nay hai Ban quản lý dự án Than Uyên và Tân Uyên đang nợ Công ty khoảng 30 tỷ đồng. Nếu đến quý IV/2013 các ban không giải ngân, trả cho Công ty thì Công ty sẽ bị phá sản bởi hiện tại Công ty đang phải đi vay lãi ngày để về thi công công trình.
Bài và ảnh: Nguyễn Công Hải