Kinh tế khó khăn đã khiến nhiều doanh nghiệp (DN) rơi vào cảnh phá sản, ngừng hoạt động…, vì vậy họ cũng chây ì, trốn đóng bảo hiểm cho người lao động. Đây cũng là nguyên nhân khiến Bảo hiểm xã hội (BHXH) Thành phố Hồ Chí Minh đưa đơn khởi kiện các DN nợ BHXH ra tòa để đòi lại quyền lợi cho người lao động.
Gia tăng nợ lương, nợ BHXH
Một đại diện thuộc Sở Lao động Thương binh và Xã hội TP Hồ Chí Minh cho biết, thời gian gần đây, DN nợ lương, nợ BHXH có chiều hướng gia tăng. Nếu như trước kia, tình trạng này chủ yếu xảy ra ở những DN có vốn đầu tư nước ngoài như Hàn Quốc, Đài Loan thì năm nay nhiều DN trong nước cũng nợ BHXH, nợ lương của người lao động, thậm chí chủ DN còn bỏ trốn để tránh nợ. Nhiều DN bị nhắc nhở nhiều lần vẫn không trả, đến khi bị khởi kiện ra tòa mới cam kết đóng BHXH cho người lao động. Tuy nhiên, DN vẫn cố tình kéo dài thời gian nợ trợ cấp khi ốm đau, thai sản, tử tuất... của người lao động.
Việc doanh nghiệp trốn đóng BHXH gây ảnh hưởng tới các chế độ ốm đau, thai sản… của người lao động (ảnh chụp tại BHXH TP.HCM). |
Ông Cao Văn Sang, Giám đốc BHXH TP Hồ Chí Minh cho biết, trong năm 2013, BHXH TP đã nộp đơn khởi kiện 1.228 đơn vị sử dụng lao động, với tổng nợ hơn 334 tỷ đồng tiền BHXH, tăng gấp đôi số vụ kiện năm 2012 và chiếm khoảng 2/3 số vụ khởi kiện của cả nước. Theo ông Sang, sở dĩ tỉ lệ nợ đọng BHXH cao trong các đơn vị, DN trên địa bàn TP là do thời gian qua các DN sản xuất kinh doanh gặp khó khăn. Phần lớn số thu BHXH là từ khối DN, có trên 50.000 DN tham gia BHXH, nên khi DN gặp khó khăn thì ảnh hưởng rất lớn đến số thu. Ngoài ra, còn có nợ “ảo” do tình trạng DN không còn tồn tại nhưng chưa thể đưa ra khỏi danh sách nợ vì chưa xác minh được tình trạng của DN. Ngoài những trường hợp gặp khó khăn nêu trên thì vẫn còn một số DN mặc dù ăn lên làm ra nhưng vẫn cố tình chây ì, không nộp BHXH theo quy định, gây thiệt thòi cho quyền lợi người lao động nhất là khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp... Nhiều trường hợp do DN không chốt sổ BHXH nên người lao động không được hưởng các chế độ trợ cấp thất nghiệp khi nghỉ việc.
Nếu theo quy định tại Nghị định 95/2013 của Thủ tướng Chính phủ về xử lý hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, với hành vi chậm đóng BHXH sẽ bị phạt 75 triệu đồng. Dù mức phạt này đã tăng hơn gấp đôi so với mức cũ, song mức phạt này vẫn không đủ sức răn đe, nhất là với những DN mà số nợ lên tới vài chục tỷ đồng.
Tiếp tục khởi kiện
Để chấn chỉnh tình trạng trên, ông Cao Văn Sang cho hay, trong thời gian tới, BHXH TP Hồ Chí Minh sẽ thực hiện chốt sổ đối với những DN nợ BHXH dưới 3 tháng, yêu cầu DN làm cam kết trả nợ nhằm giải quyết bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Với trường hợp DN đang nợ BHXH mà có người lao động nghỉ hưu hoặc hưởng chế độ tử tuất thì được phép đóng BHXH riêng cho các đối tượng này để giúp họ được chốt sổ. Nếu DN nào nợ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế thì ưu tiên đóng bảo hiểm y tế trước. Về lâu dài, BHXH TP cũng sẽ kiên quyết khởi kiện ra tòa những DN cố tình chây ì, nợ BHXH kéo dài.
Đồng tình quan điểm trên, một đại diện thuộc Sở lao động thương binh và xã hội TP Hồ Chí Minh cho biết, Sở cũng đã có thống kê số người lao động bị nợ lương, nợ BHXH để có hỗ trợ. Ngoài ra, Sở cũng phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra tài sản của DN có chủ bỏ trốn để thanh lý tài sản, lấy tiền trả lương, đóng BHXH cho người lao động. Mặt khác, cũng kiến nghị với thành phố cho tạm ứng ngân sách để giải quyết khó khăn cho người lao động khi mất việc, bị nợ lương, nợ BHXH… Về lâu dài, sẽ tiếp tục phối hợp với liên đoàn lao động thành phố, BHXH TP hoàn thiện hồ sơ khởi kiện những DN nợ BHXH, nợ lương.
Đại diện Ban quản lý khu công nghiệp - khu chế xuất (KCN - KCX TP) cũng cho biết, KCN-KCX TP Hồ Chí Minh hiện có 3 DN nợ BHXH khó giải quyết. Mặc dù các DN đã bị khởi kiện, có bản án, có quyết định thi hành án nhưng DN vẫn kéo dài, chây ì mấy năm chưa thanh toán cho người lao động. Vì vậy, ngoài giải pháp khởi kiện ra tòa, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường phối hợp, cung cấp thông tin về DN nợ BHXH, nợ lương cho Ban quản lý. Từ đó, ban quản lý có thể có những rà soát, kiểm tra, nhắc nhở… phát hiện kịp thời những DN nợ BHXH khi DN còn đang hoạt động. Đồng thời, cũng để tránh trường hợp DN nợ BHXH, nợ lương rồi bỏ trốn mới đem ra giải quyết.
Bài và ảnh: Hoàng Tuyết