Chuẩn bị các điều kiện triển khai có hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường
Trọng tâm trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường năm 2021 là xây dựng Nghị định và Thông tư hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 để đưa luật vào cuộc sống vào đầu năm 2022. Tổng cục đã tập trung cao độ mọi nguồn lực để nỗ lực xây dựng, trình ban hành các văn bản quy định chi tiết Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 bảo đảm có hiệu lực đồng thời với hiệu lực thi hành của luật.
Phân loại rác tái chế tại điểm đổi rác phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội). Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN
Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài, xác định đây là nhiệm vụ khó khăn, thách thức do Luật Bảo vệ môi trường 2020 có nhiều cơ chế, chính sách mới có tính chất đột phá, lĩnh vực môi trường có tác động mọi mặt đến đời sống xã hội, được người dân và dư luận hết sức quan tâm. Tổng cục Môi trường đã chú trọng việc nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm của quốc tế, tham vấn ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, đặc biệt là việc tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của các đối tượng chịu tác động là người dân và doanh nghiệp. Tổng cục đã tham mưu lãnh đạo bộ, mời đại diện các hiệp hội lớn tham gia trực tiếp vào ban soạn thảo, tổ biên tập dự thảo Nghị định và Thông tư quy định chi tiết thi hành luật.
Đặc biệt, các hội thảo trực tuyến đã được tổ chức để lắng nghe đầy đủ ý kiến của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Bộ trưởng chủ trì; phối hợp với Phòng Công nghiệp Việt Nam tổ chức hội thảo trực tuyến tham vấn ý kiến của các hiệp hội, doanh nghiệp để tham vấn thêm ý kiến đối với các nội dung đang được nhiều doanh nghiệp quan tâm; tham mưu để Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường trực tiếp làm việc với các hiệp hội, bộ, ngành để thống nhất dự thảo Nghị định trước khi trình Chính phủ xem xét, phê duyệt.
Tổng cục đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường 2020. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường 2020 của bộ; tập trung xây dựng, hoàn thiện và trình Chính phủ hồ sơ ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường; hoàn thiện dự thảo Thông tư quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Ngày 10/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Tổng cục đã thành lập Tổ tuyên truyền các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; trong đó tập trung tuyên truyền về Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn được ban hành trong năm 2021. Bên cạnh đó, 6 tháng đầu năm 2021, các tỉnh,thành phố trực thuộc Trung ương đã tập trung ban hành Kế hoạch phổ biến, tuyên truyền Luật Bảo vệ môi trường.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Hưng Thịnh cho biết, gồm 16 Chương, 171 Điều, lần đầu tiên, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thiết kế khung chính sách hướng đến việc hình thành đạo luật về bảo vệ môi trường có tính tổng thể, toàn diện và hài hòa với hệ thống pháp luật về kinh tế-xã hội, tiếp cận hài hòa với luật quốc tế, sửa đổi nhiều nội dung về quản lý chất lượng môi trường phù hợp với tình hình thực tiễn, hướng tới bảo vệ sức khỏe người dân.
Những điểm mới từ lần sửa đổi này kỳ vọng tạo bước đột phá cho công tác quản lý, bảo vệ môi trường. Luật đi vào cuộc sống sẽ tạo sự thay đổi lớn trong nhận thức, ứng xử của người dân, điều chỉnh hành vi theo hướng có lợi cho môi trường.
Xử lý các vấn đề nóng, bức xúc về môi trường
Trong năm 2021, Tổng cục Môi trường đã tích cực, chủ động, khẩn trương phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương thực hiện các hoạt động kiểm tra, khắc phục, xử lý kịp thời các điểm nóng về môi trường, tạo được sự đồng thuận và ủng hộ của cộng đồng, dư luận.
Theo đó, Tổng cục trực tiếp tổ chức đoàn kiểm tra, xác minh hoặc phối hợp với cơ quan quản lý môi trường tại địa phương xử lý 23 thông tin phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường, kịp thời thông tin kết quả giải quyết cho người dân và các cơ quan báo chí. Năm 2021 đã tiếp nhận 450 vụ việc phản ánh qua đường dây nóng, 100% thông tin, vụ việc đều được chuyển đến đường dây nóng của địa phương để xác minh và xử lý theo thẩm quyền.
Với các nguồn thải lớn, Tổng cục tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm soát các dự án, nguồn thải lớn, có nguy cơ gây sự cố môi trường; tích cực, chủ động, khẩn trương phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương thực hiện các hoạt động kiểm tra, khắc phục, xử lý kịp thời các điểm nóng về môi trường, tạo được sự đồng thuận và ủng hộ của cộng đồng, dư luận; tiếp tục duy trì tốt hoạt động giám sát môi trường đối với các dự án, cơ sở sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm, sự cố ô nhiễm môi trường cao nhằm bảo đảm an toàn về môi trường trong quá trình hoạt động; làm việc trực tiếp về hiện trạng môi trường của Công ty trách nhiệm hữu hạn khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo; hướng dẫn các địa phương chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường trong mùa mưa.
Tổng cục tích cực, chủ động hướng dẫn các địa phương triển khai nhiều hoạt động đẩy nhanh tiến độ xử lý triệt để của các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả triển khai Kế hoạch xử lý ô nhiễm triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đến năm 2020 theo Quyết định số 1788/Q –TTg Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, 370/435 cơ sở có tên tại Quyết định này cơ bản hoàn thành xử lý triệt để, không còn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, chiếm tỷ lệ 85% (tăng 3% so với cuối năm 2020); 35/50 địa phương hoàn thành trên 70% việc xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, trong đó có 24/50 địa phương hoàn thành kế hoạch 100%.
Các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường được đẩy mạnh, đặc biệt thông qua các phương tiện truyền thông, trang tin điện tử, qua đó nhận thức về trách nhiệm và hành động trong bảo vệ môi trường có sự chuyển biến mạnh mẽ, thu hút được sự quan tâm của toàn xã hội. Nhiều hành vi vi phạm có ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe người dân được khắc phục và có chiều hướng giảm so với năm trước.
Lấy sức khỏe người dân làm ưu tiên hàng đầu
Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài cho biết, năm 2022, Tổng cục Môi trường xác định mục tiêu tổng quát là tập trung triển khai Luật Bảo vệ môi trường 2020 với trọng tâm là lấy bảo vệ sức khỏe người dân làm ưu tiên hàng đầu; đưa nhanh các chính sách mới của luật đi vào cuộc sống nhằm đảo ngược xu thế suy thoái, ô nhiễm môi trường thông qua việc giảm thiểu phát sinh, tăng cường phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế, tận dụng tối đa giá trị của chất thải; thúc đẩy việc thực hiện kinh tế tuần hoàn ở từng ngành, lĩnh vực và từng địa phương, cơ sở…
Để đáp ứng yêu cầu đặt ra, Tổng cục Môi trường tập trung triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm như tuyên truyền, phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường theo luật mới, đặc biệt là các quy định mới, lần đầu tiên triển khai như cơ chế cấp giấy phép môi trường thay cho các thủ tục hành chính về môi trường trước đây; các quy định mới về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn; các cơ chế về kinh tế tuần hoàn và một số công cụ kinh tế mới như trái phiếu xanh, tín dụng xanh, chi trả dịch vụ hệ sinh thái; quản lý chất các chất hữu cơ khó phân hủy.
Một số quy hoạch sẽ được xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành như Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia, Quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Một số hoạt động tiếp tục được thực hiện như kiểm soát chặt chẽ, chủ động giám sát các nguồn thải lớn (khu công nghiệp, làng nghề…), cơ sở, dự án lớn, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao thông qua tiếp tục duy trì, kiện toàn; nâng cao hiệu quả hoạt động các tổ giám sát môi trường; tăng cường quan trắc, giám sát, cảnh báo môi trường, đảm bảo các dự án vận hành, hoạt động an toàn về môi trường; ứng phó xử lý kịp thời, hiệu quả đối với các vụ việc, sự cố liên quan đến môi trường phát sinh.
Những công tác được tăng cường như thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó tập trung hoạt động thanh tra theo chuyên đề; quản lý chất thải rắn theo hướng tập trung thống nhất, trong đó tập trung tổ chức triển khai có hiệu quả Chỉ thị số 41 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ về giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn; quản lý, cải tạo và phục hồi chất lượng môi trường, trong đó tập trung triển khai Chỉ thị số 03 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí; xây dựng, hướng dẫn kế hoạch quản lý chất lượng môi trường nước mặt.
Bên cạnh đó, Tổng cục đẩy mạnh các hoạt động bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, triển khai tốt các quy định mới của pháp luật về di sản thiên nhiên; xây dựng, thực hiện các hoạt động nhằm triển khai kết quả của Hội nghị COP-26 liên quan đến phục hồi thiên nhiên, sử dụng các giải pháp từ thiên nhiên trong ứng phó với biến đổi khí hậu; kiện toàn bộ máy tổ chức, vị trí công tác; tăng cường cải cách hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong chỉ đạo, điều hành.