Tại hội thảo khoa học đa dạng hóa nguồn lực cải cách tiền lương cán bộ công chức viên chức (CBCCVC) giai đoạn 2011-2020 do Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài Chính - BTC) tổ chức tại Hà Nội ngày 10/2, nhiều đại biểu đều cho rằng, vấn đề cải cách tiền lương cán bộ công chức trong thời gian tới còn quá nhiều rào cản.
“Gọt chân cho vừa giầy” Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Viện trưởng Viện khoa học Lao động và Xã hội, nút thắt khó gỡ nhất trong chính sách cải cách tiền lương hiện nay là tiền lương nhà nước quy định trả cho CBCCVC mặc dù còn rất thấp, nhưng khoản chi này luôn chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi NSNN. Vì vậy, để vừa bảo đảm mục tiêu giảm dần bội chi NSNN xuống mức hợp lý vừa giúp CBCCVC sống được bằng lương thì các ngành chức năng vẫn buộc phải "Gọt chân cho vừa giầy".
Việc thực hiện chủ trương xã hội hóa các hoạt động sự nghiệp công còn chậm và đạt kết quả thấp nhất trong y tế, giáo dục-đào tạo, là khó khăn cho cải cách tiền lương và tạo nguồn để trả lương cho CBCC. Đây cũng chính là một cản trở lớn cho việc cải cách tiền lương do chưa tách bạch rõ ràng chính sách tiền lương đối với công chức khu vực hành chính Nhà nước và viên chức khu vực sự nghiệp công cộng dịch vụ.
Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng cho rằng, chúng ta đã duy trì quá lâu một chính sách tiền lương thấp đối với CBCC. Hiện nay, tiền lương tối thiểu mới chỉ đáp ứng được 65-70% nhu cầu mức sống tối thiểu. Quan hệ lương tối thiểu-trung bình-tối đa cũng chưa hợp lý nên chưa khuyến khích, cải thiện đời sống của CBCCVC. Trong khi đó, thu nhập ngoài lương lại rất cao (phụ thuộc vào vị trí, lĩnh vực quản lý, vùng miền….), không minh bạch, rõ ràng. Phần thu nhập ngoài lương này, không ai có thể thống kê, đánh giá, định lượng được, chủ yếu là do tham nhũng, tiêu cực trong thi hành công vụ.
|
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet. |
Nếu so với năm 2002 (mức lương tối thiểu là 210.000 đồng/tháng) thì đến nay, tiền lương danh nghĩa tăng 295,2%, chỉ số giá cả hàng hóa tiêu dùng tăng 147,2%. Tiền lương thực tế tăng sau 9 năm là 59,9%. Mức điều chỉnh tiền lương thực tế bình quân hàng năm giai đoạn từ năm 2003-2011 chỉ bằng 1/2 đến 1/4 mức điều chỉnh bình quân hàng năm giai đoạn từ 1993-2002, trong khi tổng quỹ tiền lương và trợ cấp tăng thêm bình quân gần 2 lần/năm.
Ngoài ra, các đại biểu cũng đề cập tình trạng hiện nay, một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức năng lực, điều kiện không đáp ứng yêu cầu công tác, cũng không có động lực làm việc.
Để CBCCVC sống được bằng lương Trước thực trạng trên, nhiều đại biểu kiến nghị rằng, cải cách tiền lương trong thời gian tới phải đảm bảo được tính cạnh tranh, giúp CBCCVC sống được bằng lương.
Theo chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh, ở nhiều quốc gia trên thế giới, tiền lương là nguồn thu nhập chủ yếu của công chức và tối thiểu chiếm đến 90%. Ở Việt Nam hiện nay, khoản thu nhập từ lương chiếm từ 30-100% tùy thuộc vào vị trí công tác của CBCCVC. Vì vậy, hệ thống tiền lương cần được thiết kế sao cho đủ để bản thân mỗi công chức và gia đình của họ có thể sống được bằng lương, thậm chí có tích lũy. Nếu đạt được mục tiêu này thì công chức mới có thể tận tụy với công việc của họ và dành 100% thời gian, công sức để hoàn thành nhiệm vụ được giao, từ đó mới không tham nhũng và nhận hối lộ.
Ông Ánh cũng cho biết, tại Hội nghị BCHTW Đảng lần thứ 7, Khóa VIII (năm 1999), một số vấn đề về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tiền lương đã có những thay đổi mạnh mẽ. Theo đó, tư duy về tiền lương công chức đã được thực hiện theo những định hướng cơ bản. Bên cạnh việc giảm biên chế hành chính tại các cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể, doanh nghiệp Nhà nước (giảm khoảng 15%), cơ chế thí điểm việc khoán biên chế và khoán chi phí hành chính ổn định trong một số năm đã được triển khai. Theo đó, Nhà nước cũng giảm bớt công chức tại các đơn vị: sự nghiệp, kinh tế, dịch vụ công trên cơ sở thí điểm xã hội hóa một số lĩnh vực: dịch vụ, y tế, giáo dục, khoa học công nghệ và hoạt động văn hóa thể thao. Việc thực hiện bù trượt giá vào lương đã được triển khai nhằm giúp CBCC đối phó với lạm phát tăng cao. Nhiều khoản phụ cấp như: hỗ trợ tiền nhà, phương tiện làm việc, phục vụ xe đưa đón cũng được thực hiện nhằm giúp CBCC giảm bớt khó khăn về kinh tế. Bên cạnh đó, việc công khai khoản thu nhập ngoài lương còn làm hạn chế tình trạng tham nhũng, lãng phí.
Theo một số đại biểu, tiền lương trả theo thị trường là một trong những biện pháp chính để thu hút và giữ nhân tài. Tiền lương khu vực Nhà nước thấp sẽ dẫn tới nhiều tiêu cực như hiệu quả hoạt động kém, tham nhũng, lãng phí…. Như vậy, sẽ không thu hút được nhân tài về làm việc tại các cơ quan Nhà nước cũng như không phát huy năng lực sáng tạo của CBCC. Hiện nay, ở Việt Nam , chế độ nâng lương chủ yếu vẫn tính theo thâm niên nên chưa khuyến khích được người lao động. Vì vậy, cần dựa trên mức độ hoàn thành công việc để quyết định mức tăng lương phù hợp cho từng CBCC.
Theo dự toán chi ngân sách của BTC năm 2012, Nhà nước sẽ dành một khoản chi đáng kể phục vụ công tác cải cách tiền lương và thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Với những định hướng mà Chính phủ, BTC đã đưa ra trong năm nay, tiền lương của CBCC dự kiến sẽ có những thay đổi phù hợp với thực tế.
Hải Yến