Sáng 21/10, tại Nhà Quốc hội, Quốc hội khóa XV khai mạc trọng thể Kỳ họp thứ 8. Tại Kỳ họp, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã báo cáo trước Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025. Trong đó, Thủ tướng đánh giá, trong 9 tháng đầu năm 2024, công tác an sinh xã hội được đảm bảo.
Quyền lợi người tham gia BHXH, BHYT được bảo đảm
Với phương châm: “Mở rộng độ bao phủ BHXH, BHYT, BHTN vừa là nhiệm vụ chính trị của Ngành, vừa là trách nhiệm với Nhân dân”, toàn ngành BHXH Việt Nam đã không ngừng nỗ lực, chủ động, đổi mới trong tham mưu, xây dựng, hoàn thiện các quy định, chính sách, pháp luật liên quan; chỉ đạo điều hành và triển khai, thực hiện linh hoạt các nhiệm vụ, giải pháp để từng bước hiện thực hoá mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân.
Giao dịch tại bộ phận một cửa BHXH Cầu Giấy, Hà Nội. Ảnh: XC
Theo đó, diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN ở nước ta ngày càng được mở rộng, số người tham gia năm sau luôn cao hơn năm trước. Trong đó, số người tham gia BHXH, BHTN cơ bản hoàn thành theo lộ trình đề ra tại các Nghị quyết, văn bản của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ; số người tham gia BHYT tiếp tục tiệm cận mục tiêu BHYT toàn dân; số thu tăng trưởng bền vững, số tiền chậm đóng đã giảm dần qua các năm (đặc biệt, số tiền chậm đóng cuối năm 2023 đã giảm sâu nhất từ năm 2016 trở lại đây, giảm từ 6% (năm 2016) xuống còn 2,69%).
Về tỷ lệ người tham gia BHXH, BHYT, BHTN, đến hết năm 2023, ngành BHXH Việt Nam đã đạt và vượt các chỉ tiêu được giao tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 06/01/2023 của Chính phủ, cụ thể: Cả nước có khoảng 18,42 triệu người tham gia BHXH, đạt 39,25% lực lượng lao động trong độ tuổi; 14,8 triệu người tham gia BHTN, đạt 31,52% lực lượng lao động (LLLĐ) trong độ tuổi; diện bao phủ BHYT tiếp tục phát triển bền vững, với gần 93,63 triệu người tham gia đạt tỷ lệ 93,35% (vượt 0,15% so với Nghị quyết 01/NQ-CP của Chính phủ) tiệm cận mục tiêu BHYT toàn dân.
Trong 9 tháng năm 2024, số người tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đều tăng so với cùng kỳ năm 2023, lần lượt đạt: trên 19,02 triệu người (tăng 9,9%); 93,45 triệu người (tăng 2,18%); 15,31 triệu người (tăng 8,02%).
Số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN đều có sự tăng trưởng, phát triển so với cùng kỳ năm trước trong bối cảnh nền KTXH chịu “tác động kép” từ những yếu tố bất lợi bên ngoài và thách thức bên trong. Đây là minh chứng rõ nét cho những nỗ lực và sự quyết tâm của ngành BHXH Việt Nam trong công tác phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Với quyết tâm cao, nỗ lực lớn của toàn ngành BHXH Việt Nam từ trung ương tới địa phương, dự kiến các chỉ tiêu về độ bao phủ cả năm 2024 sẽ vượt so với Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ giao.
Tất cả những nhiệm vụ mà ngành BHXH Việt Nam thực hiện đều hướng tới một mục tiêu chung nhất, đó là đảm bảo tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Theo đó, song song với việc ban hành đầy đủ các quy trình nghiệp vụ, BHXH Việt Nam đã đẩy mạnh phân cấp và cải cách hành chính trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHTN; đồng thời luôn theo sát và chỉ đạo BHXH địa phương trong việc giải quyết kịp thời, đúng quy định tới từng người tham gia và thụ hưởng các chế độ.
Chỉ tính trong 9 tháng năm 2024, ngành BHXH Việt Nam đã giải quyết 67.657 người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng, tăng 3,52% so với cùng kỳ năm 2023; 990.975 người hưởng các chế độ một lần (trong đó số người hưởng BHXH một lần, giảm 0,66% so với cùng kỳ năm 2023); 6,2 triệu lượt người hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, phục hồi sức khỏe; tiếp nhận 719.348 người hưởng chế độ BHTN.
Bên cạnh đó, ngành BHXH Việt Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả quỹ BHYT, đảm bảo chi đúng, chi đủ. Đặc biệt, đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động nghiệp vụ về BHYT để phát hiện, nhận diện sớm các dấu hiệu lạm dụng, các chi phí gia tăng bất thường, từ đó phối hợp với các cơ sở y tế kiểm tra, điều chỉnh, góp phần ngăn ngừa tình trạng trục lợi, lạm dụng quỹ BHYT. Nhiều khó khăn, vướng mắc trong khám chữa bệnh (KCB) và thanh toán chi phí KCB BHYT thuộc thẩm quyền của ngành đã được giải quyết, góp phần tạo thuận lợi cho các cơ sở KCB BHYT hoạt động và đảm bảo quyền lợi tối đa cho người tham gia BHYT theo quy định. Lũy kế 9 tháng năm 2024: ước cả nước có trên 134,8 triệu lượt người KCB BHYT (tăng trên 7,4 triệu lượt so với cùng kỳ năm 2023) với tổng số chi KCB BHYT là trên 102.054 tỷ đồng (tăng 13.693 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2023).
Trong mọi hoàn cảnh, ngay cả những lúc khó khăn khi nhiều địa phương chịu thiệt hại nặng nề do bão số 3 (Yagi) gây ra, toàn ngành BHXH Việt Nam đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, nỗ lực cao để kịp thời tháo gỡ và thực hiện nhiều giải pháp thiết thực đảm bảo quyền lợi BHXH, BHYT, BHTN cho người tham gia bị ảnh hưởng bởi thiên tai với phương châm “Nhanh nhất, thuận tiện nhất và cải cách nhất” như: Khẩn trương tổ chức chi trả để người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH được kịp thời ngay cả dưới tác động của bão lũ, chi trả tại nhà đối với người hưởng ở một số địa bàn chịu ảnh hưởng nặng nề của bão lũ để nhanh chóng nhận chế độ duy trì cuộc sống; phân công cán bộ thường trực tại các cơ sở KCB, kịp thời giải quyết ngay các vướng mắc về thủ tục KCB BHYT (như mất thẻ BHYT; không có giấy chuyển viện…) để đảm bảo tất cả người bệnh BHYT được KCB ngay, kịp thời; phối hợp với ngành Y tế, các cơ sở KCB đảm bảo thuốc, thiết bị y tế phục vụ người bệnh, tổ chức KCB BHYT, cấp thuốc cho các trường hợp do điều kiện không thể đến được cơ sở KCB; tạm ứng đầy đủ, kịp thời kinh phí KCB BHYT cho các cơ sở KCB, đảm bảo công tác KCB BHYT được thông suốt…
Đặc biệt, bên cạnh việc giải quyết sớm nhất, nhanh nhất các chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN cho người tham gia bị ảnh hưởng bởi thiên tai, BHXH Việt Nam còn chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức trao tặng sổ BHXH, thẻ BHYT cho người có hoàn cảnh khó khăn bị thiệt hại do cơn bão số 3 tại 26 tỉnh, thành phố (trong đó, tổ chức các đoàn công tác do lãnh đạo ngành trực tiếp xuống trao tặng sổ BHXH, thẻ BHYT tại 7 tỉnh có thiệt hại lớn). Số sổ, thẻ được trao tặng trong dịp này là hơn 1.200 sổ BHXH, khoảng 9.260 thẻ BHYT, tương ứng với tổng số tiền gần 16 tỷ đồng.
Với mục tiêu hỗ trợ các doanh nghiệp nhanh chóng khôi phục sản xuất, kinh doanh sau bão lũ, BHXH Việt Nam đã ban hành Báo cáo số 3314/BC-BHXH ngày 24/9/2024 gửi Chính phủ, trong đó đề xuất chính sách hỗ trợ: Trong thời gian từ tháng 10/2024 đến tháng 3/2025 (6 tháng), tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất (sửa đổi, bổ sung chính sách tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất) với đối tượng người sử dụng lao động là doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, tổ chức, cá nhân kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực du lịch trên địa bàn bị ảnh hưởng bão lũ vừa qua, đang tham gia BHXH bắt buộc. Nếu đề xuất được thông qua, dự báo sẽ có khoảng 3,3 nghìn doanh nghiệp, đơn vị với khoảng 93.000 lao động đủ điều kiện tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất trong thời hạn 6 tháng.
Việc giải quyết đầy đủ, kịp thời, đúng quy định các chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN ngay cả trong những bối cảnh khó khăn phát sinh, đã góp phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe, ổn định cuộc sống của người dân, NLĐ; qua đó củng cố vững chắc niềm tin của các tầng lớp Nhân dân vào chính sách ASXH của Đảng, Nhà nước và công tác tổ chức, thực hiện chính sách BHXH, BHYT của toàn ngành BHXH Việt Nam.
Minh bạch hoá thông tin về BHXH, BHYT
Xác định công tác truyền thông chính sách BHXH, BHYT là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành, BHXH Việt Nam đã triển khai truyền thông sâu rộng, đảm bảo tính kịp thời, đổi mới, phù hợp với từng vùng, miền; kết hợp truyền thông trực tiếp với trực tuyến; chú trọng phát huy ưu thế của truyền thông hiện đại, đa phương tiện, trên môi trường internet để người dân có thể tiếp cận mọi thông tin về BHXH, BHYT ở mọi lúc, mọi nơi.
Đến nay, hầu hết cấp ủy đảng, chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương đã vào cuộc chỉ đạo công tác truyền thông chính sách BHXH, BHYT; cán bộ, đảng viên, Nhân dân ngày càng nhận thức đầy đủ, sâu sắc về sự cần thiết, vai trò, ý nghĩa, lợi ích của chính sách BHXH, BHYT để tự giác tham gia BHXH, BHYT, BHTN như một nhu cầu thiết yếu; ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật BHXH, BHYT của các DN đã được nâng cao… góp phần tạo sự đồng thuận trong việc xây dựng, hoàn thiện và thực thi chính sách BHXH, BHYT, BHTN.
Công tác truyền thông tạo kênh hữu hiệu để tiếp nhận các thông tin phản hồi của các chủ thể tham gia BHXH, BHYT, BHTN về chính sách, các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, từ đó đề xuất các giải pháp điều chỉnh, xây dựng chính sách BHXH, BHYT, BHTN ngày càng hoàn thiện. Đồng thời, qua truyền thông đã góp phần lan tỏa, truyền cảm hứng những tấm gương người tốt, việc tốt; các sáng kiến, giải pháp hay về BHXH, BHYT; vận động thu hút các tổ chức, cá nhân trao tặng sổ BHXH, thẻ BHYT cho những người yếu thế, khó khăn… để “lưới” ASXH bao phủ tới từng người dân theo đúng tinh thần các Nghị quyết của Đảng.
Người dân được thụ hưởng nhiều lợi ích từ chuyển đổi số BHXH, BHYT
Cùng với cả hệ thống chính trị, toàn ngành BHXH Việt Nam đã nỗ lực, cố gắng, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, mang lại những thay đổi đột phá, góp phần kiến tạo và xây dựng ngành BHXH Việt Nam số theo đúng định hướng về Chính phủ số của Đảng và Nhà nước.
Hiện nay, các dịch vụ công (DVC) thuộc thẩm quyền giải quyết của Ngành đều đủ điều kiện cung cấp ở mức độ DVC trực tuyến toàn trình (BHXH Việt Nam đã ban hành Danh mục DVC trực tuyến toàn trình với 70 DVC). Số lượng thủ tục, giấy tờ, biểu mẫu, hồ sơ, thời gian thực hiện được cắt giảm tối đa. Các TTHC đều được cung cấp trên Cổng DVC của ngành và trên Cổng DVC quốc gia theo hình thức trực tuyến. Tỷ lệ hồ sơ giao dịch trực tuyến của BHXH Việt Nam đạt trên 80% trong tổng số hồ sơ giao dịch.
Toàn quốc hiện có khoảng 621.000 tổ chức, doanh nghiệp, người sử dụng lao động đang giao dịch điện tử với cơ quan BHXH thông qua các cổng DVC; 13.000 cơ sở y tế kết nối, liên thông trực tiếp với Hệ thống Thông tin giám định BHYT của BHXH Việt Nam để thực hiện thanh toán chi phí KCB BHYT cho khoảng 170 triệu lượt người KCB BHYT một năm; 100% người dân đã có tài khoản định danh (VNeID) mức độ 2 có thể thực hiện các DVC trực tuyến của ngành BHXH Việt Nam trên Cổng DVC quốc gia và Cổng DVC BHXH.
Mặt khác, BHXH Việt Nam cũng phối hợp với các Bộ, ngành triển khai 2 nhóm DVC liên thông “Đăng ký khai sinh - đăng ký thường trú - cấp thẻ BHYT cho trẻ em dưới 6 tuổi trên Cổng DVC quốc gia”; “Đăng ký khai tử - xóa đăng ký thường trú - trợ cấp mai táng phí trên Cổng DVC quốc gia”, đặc biệt hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật phục vụ việc kết nối, chia sẻ dữ liệu chứng sinh, báo tử điện tử giữa cơ sở KCB với Phần mềm DVC liên thông trong thời gian Bộ Y tế chưa hoàn thiện cơ sở dữ liệu ngành y tế.
Có thể nói, BHXH Việt Nam đã đẩy mạnh ứng dụng CNTT, chuyển đổi số, đặc biệt là thực hiện Đề án số 06 trên tất cả các lĩnh vực hoạt động của Ngành. Qua đó, đã giúp giảm thời gian, chi phí cho tổ chức, cá nhân khi giao dịch với cơ quan BHXH; các Bộ, ngành, địa phương cũng được hưởng lợi từ việc kết nối, khai thác, chia sẻ dữ liệu với CSDL quốc gia về bảo hiểm.... Với những kết quả đạt được, BHXH Việt Nam duy trì thuộc nhóm 5 Bộ, ngành dẫn đầu bảng xếp hạng chỉ số chuyển đổi số quốc gia. Đây cũng là tiền đề và động lực để ngành BHXH Việt Nam tiếp tục triển khai thành công các nhiệm vụ được giao trong thời gian tới.
Nhiều hành vi vi phạm được phát hiện và xử lý kịp thời
Nhằm chủ động phát hiện, ngăn ngừa từ sớm, từ xa, BHXH Việt Nam tiếp tục được đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra (TTKT); kết hợp thanh tra truyền thống với ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) để tăng hiệu quả, chất lượng, giảm nhân lực, thời gian TTKT. Tăng cường thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT đối với các đơn vị có dấu hiệu vi phạm, đơn vị chậm đóng với thời gian dài; kiểm tra chuyên đề, đột xuất các cơ sở KCB có tỷ lệ chi KCB BHYT cao, gia tăng chi phí bất hợp lý; kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính các hành vi vi phạm pháp luật đóng BHXH, BHYT, BHTN. Đồng thời, thực hiện tốt chế độ tiếp công dân thường xuyên, định kỳ và đột xuất; quan tâm việc tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với công dân nhằm hạn chế phát sinh khiếu nại tố cáo ngay từ cơ sở.
Kết quả, trong 9 tháng năm 2024, đã yêu cầu truy thu tiền đóng của 5.746 lao động thuộc diện phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng chưa tham gia với số tiền 25,1 tỷ đồng; yêu cầu truy thu tiền đóng của 21.376 lao động đóng thiếu thời gian, với số tiền là 59 tỷ đồng; tổng số tiền chậm đóng các đơn vị được TTKT đã nộp theo kiến nghị, sau TTKT đến ngày 30/9/2024 là 991,7 tỷ đồng; số tiền xử phạt vi phạm hành chính về đóng BHXH, BHYT, BHTN đã nộp Ngân sách Nhà nước là 15,2 tỷ đồng.
Đặc biệt, ngày 1/3/2024, cơ quan thanh tra ở BHXH Việt Nam được thành lập. Sự kiện này thể hiện sự ghi nhận của Quốc hội, Chính phủ đối với sự đóng góp của Ngành cho sự nghiệp ASXH trong suốt 29 năm qua.
Những kết quả tích cực, toàn diện đạt được trên tất cả các lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN không chỉ thể hiện sự quyết tâm của toàn hệ thống chính trị, sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự điều hành quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ mà còn là minh chứng cho những nỗ lực, trách nhiệm, tâm huyết của toàn ngành BHXH Việt Nam trong thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chính trị được giao. Những thành tích đạt được đó đã đóng góp tích cực vào công tác đảm bảo ASXH tới tất cả người dân, NLĐ, củng cố vững chắc nền ASXH của đất nước.