Tây Bắc nổi tiếng là xứ sở của hoa đào, trong đó khu vực núi cao Sa Pa, Bát Xát thuộc tỉnh Lào Cai có nhiều cây đào đã vài chục năm tuổi, cổ kính rêu phong, mỗi mùa xuân hoa nở đẹp say lòng người. Mấy năm nay, thú chơi đào của người dân thành phố chuyển sang loại đào cổ, đào mốc và đào rừng. Giáp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014, thành phố Lào Cai sôi động hơn bởi những chuyến xe chở đào lại rộn ràng xuống phố…Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN |
Ngày 22 tháng Chạp, khu vực chợ hoa xuân bên bờ sông Hồng kéo dài suốt từ phường Cốc Lếu xuống tận phường Kim Tân tấp nập người qua lại. Năm nay, chợ hoa nở sớm hơn mọi năm và các loài hoa, cây cảnh tụ hội về đây cũng phong phú hơn. Chợ hoa xuân rực rỡ với màu đỏ của hoa đào, màu vàng của mai, của quất, màu tim tím hoa ly và muôn màu hoa khác. Ở khu vực bán đào, loại bích đào trồng trong vườn cảnh được uốn tỉa công phu, tuy nở hoa rực rỡ nhưng lại không được nhiều người quan tâm so với những gốc đào cổ thụ và đào mốc tự nhiên mang về từ rừng.
Anh Ngọc, chủ hàng đào mốc ngay cổng chợ hoa đang tất bật cởi dây thừng cẩn trọng chuyển từng cành đào từ trên ô tô xuống bãi, cho biết: Năm nay khu vực núi cao Sa Pa, Bát Xát có tuyết rơi, mấy đợt sương muối và rét đậm, rét hại kéo dài nên đào cũng bị ảnh hưởng nhiều.
Những cây đào già trên núi bị sương muối và tuyết nên nụ cứ khô lại, chưa bung ra được. Năm nay thời tiết khắc nghiệt, nên kiếm được gốc đào đẹp cũng vất vả lắm. Mình phải lặn lội leo dốc nửa ngày lên núi cao các xã Tả Giàng Phình (Sa Pa), rồi Pa Cheo, Trung Lèng Hồ (Bát Xát) mới tìm được khoảng 50 cành đào mốc, thuê người dân vác xuống núi rồi chở về thành phố. Đào mốc ở xã Ý Tý (Bát Xát) đẹp nổi tiếng nhưng năm nay lại ít hoa và không đẹp bằng đào bên xã Pa Cheo, Trung Lèng Hồ. Giá mỗi cành đào mốc hiện nay thấp nhất cũng trên 1 triệu đồng. Những cành đẹp giá lên tới 4-5 triệu đồng. Đào cổ nguyên gốc giá vài chục triệu đồng…
Anh Ngọc dẫn tôi đi xem đào và giải thích thêm: Những cây đào nào mọc ở vùng núi cao giá lạnh, trong rừng già, rừng sâu quanh năm ẩm ướt vì có sương bao phủ qua hàng chục năm mới rêu mốc như thế. Đào chịu rét, ngấm sương núi nên cành gầy guộc, nhưng nụ thì to như hạt ngô, khi nở màu phớt hồng. Người chơi đào thích đào mốc vì dáng cổ kính rêu phong tự nhiên, đặc biệt là khi trang trí giàn đèn nháy, những đám rêu và địa y trên cành đào bắt ánh sáng đẹp như san hô…
Ngoài Chợ hoa xuân, ngay khu vực ngã 6 đầu đường Trần Hưng Đạo, gần Tết lại mọc lên một chợ hoa đào. Đây là khu chợ tự do, chủ yếu là của những người dân tộc Mông, Dao từ trên vùng cao Sa Pa chở đào bằng xe máy xuống bán cho dân phố chơi Tết. Đào do người dân bản địa trồng lâu năm trong vườn nhà hoặc lên rừng lấy xuống, nên hầu hết là đào già, đào mốc. Tôi ngắm một cành đào gốc xù xì, trên thân và cành bám đầy địa y, rêu mốc, búi rêu tròn xoe, to như quả bóng bàn rất đẹp. Trên vài cành đào còn có loại cây tầm gửi mọc bám vào, ra lá màu vàng rất lạ mắt, nhưng chưa thấy hoa nở.
Thào Sủ, xã Sa Pả chở đào xuống phố bán, vừa cởi dây rỡ cành đào trên xe máy xuống, vừa nói: Những cành đào mốc mới từ trên núi xuống tuy chưa thấy hoa đâu, nhưng thời tiết dưới này ấm hơn, mấy hôm nay lại có nắng nên đào nhanh nở lắm, sẽ bung ra đúng dịp Tết. Đào này là đào phai, khi nở sẽ “nổ kép” nhiều cánh rất đẹp. Còn kia là giống đào rừng, nụ to như hạt ngô, hoa đỏ rực rỡ treo thành chùm như hoa anh đào Nhật Bản cũng được nhiều người ưa chuộng…
Tận diệt đào rừng Ngày trước, mỗi mùa xuân đến, lên vùng cao Sa Pa, Bát Xát, người ta không khó khăn gì để được tận mắt ngắm những rừng đào nở rộ bên sườn núi rất đẹp. Có những thung lũng ngập trong sắc hoa đào đẹp như trong mơ, nhưng bây giờ khung cảnh ấy chỉ còn trong ký ức. Chỉ cần mỗi tay săn đào lên rừng mang về một chuyến ô tô, là đã có tới hàng chục gốc đào bị cắt.
Với lượng đào tiêu thụ ở thành phố Lào Cai và chuyển về các tỉnh, thành dưới xuôi, mỗi dịp Tết có không biết bao nhiêu cây đào bị chặt. Và bây giờ, với mốt chơi đào mốc, đào rừng, đào nguyên gốc, thì nguồn đào trong tự nhiên ngày càng khan hiếm và những vườn đào cổ, những cây đào mốc, thậm chí là những gốc đào đã bị chặt dở còn sót lại tái sinh cũng đang đứng trước nguy cơ bị xóa sổ.
Ông Nguyễn Văn Khao, một chủ vườn đào ở Ô Quý Hồ (Sa Pa) xót xa đứng nhìn vườn đào nhà mình mới bị bọn “đào tặc” vào nhổ trộm mất mấy gốc và cưa đi hơn chục cành đào đẹp. Ông than thở rằng cả Sa Pa hiện nay có lẽ cũng chỉ còn vạt đồi nhà ông là còn những gốc đào cổ hàng chục năm tuổi, nhưng ông cũng không biết có đủ sức giữ được chúng không, vì “đạo tặc” luôn lăm le vào cưa trộm. Mấy cái Tết gần đây, ông đều phải làm lều trên núi, huy động cả vợ con lên để canh giữ vườn đào cổ…
Lên Sa Pa dịp gần Tết, tôi thấy cơ man nào là đào được người dân mang xuống ven quốc lộ 4D bày bán. Mỗi gốc đào đẹp có giá bạc triệu nên người ta bất chấp việc địa phương có cấm hay không, vẫn vào rừng lấy đào về bán. Ai bắt bẻ thì nói rằng đào nhà trồng trong vườn. Cánh lái buôn từ thành phố Lào Cai và các tỉnh, thành khác như Hà Nội, Vĩnh Phúc đánh ô tô lên mua đào của dân bản địa chở về bán cho dân chơi thành phố với giá “cắt cổ”.
Anh Quang, một người bán đào ở chợ hoa thành phố Lào Cai bảo: Mấy năm trước, lên khu vực Tả Phìn, Ô Quý Hồ, lấy được một xe đào về chẳng mất bao nhiêu thời gian, nhưng bây giờ lên tận Ô Quý Hồ, ngược lên Bản Khoang, Tả Giàng Phình mới kiếm được đào cổ, đào mốc. Mà đào năm nay khan hiếm lắm, có người Mông dẫn đường đi 3 ngày mới kiếm được hơn 20 cây đào mốc mang về thành phố bán. Cuối năm nay, Sa Pa có tuyết rơi, lại nhiều sương muối, nên đào không kịp ra nụ, vì thế tìm đào càng khó khăn hơn. Đào ít dần, nên giá đào mốc mỗi ngày một cao…
Càng gần Tết nguyên đán Giáp Ngọ, lượng đào mốc, đào rừng được chuyển xuống thành phố Lào Cai và chở về Hà Nội và các tỉnh, thành khác càng nhiều. Rừng đào trên núi lại thưa dần, vắng bóng những cây đào cổ và có thêm nhiều gốc đào “chảy máu”.
Nguyễn Thắng