Theo thống kê, tỷ lệ người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên chiếm 10,5% dân số, dự báo đạt 20% vào năm 2038. Già hóa dân số đặt ra nhiều thách thức và cơ hội cho phát triển kinh tế - xã hội. “Luật Người cao tuổi đã tạo khuôn khổ pháp lý bảo đảm quyền và lợi ích của người cao tuổi và là cơ sở để hình thành chính sách và giải pháp đón đầu với một xã hội già hóa trong tương lai”, ông Nguyễn Trọng Đàm, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) cho biết.
Khám chữa bệnh cho người cao tuổi. Ảnh: Phương Vy - TTXVN |
Các bộ, ngành, tổ chức xã hội, địa phương đã áp dụng nhiều biện pháp tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội để đáp ứng tốt hơn các quyền của người cao tuổi. Sau hơn 5 năm, nhận thức về quyền của người cao tuổi và các quy định của Luật Người cao tuổi được chuyển biến mạnh mẽ. Theo kết quả khảo sát có tới 78% người cao tuổi và 72% đại diện các hộ gia đình có người cao tuổi biết về Luật Người cao tuổi và các quyền của người cao tuổi. Nhờ vậy, quyền của người cao tuổi được đảm bảo tương đối tốt. Hơn 90% người cao tuổi được đảm bảo nhu cầu về ăn mặc, ở; 87,6% được đảm bảo nhu cầu chăm sóc sức khỏe.
Trợ cấp xã hội là một trong các giải pháp bảo đảm đời sống vật chất cho người cao tuổi, đặc biệt là người cao tuổi nghèo. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành LĐTBXH và Hội người cao tuổi, hiện có 1,5 triệu người cao tuổi được nhận trợ cấp xã hội. Chính sách này đã có tác động tích cực cả về mặt vật chất, tinh thần. Theo khảo sát, có 29,4% số người cao tuổi đánh giá trợ cấp xã hội ít có giá trị về vật chất nhưng có giá trị về tinh thần; 27% người cao tuổi đánh giá vừa có giá trị vật chất, vừa có giá trị tinh thần.
Cùng với việc đảm bảo vật chất, công tác mừng thọ, chúc thọ người cao tuổi cũng được quan tâm. “Đây là sự động viên về mặt tinh thần, rất có ý nghĩa với người cao tuổi. Trung bình mỗi năm, các hội người cao tuổi địa phương đã tổ chức chúc thọ, mừng thọ cho hơn 1,1 triệu người cao tuổi, thăm hỏi động viên hơn 900.000 người cao tuổi khi ốm đau, tặng quà trong dịp lễ, Tết cổ truyền; đặc biệt đối với hộ nghèo, người cao tuổi cô đơn không nơi nương tựa”, ông Đàm Hữu Đắc, Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam cho biết.
Chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi cũng được các cấp, các ngành quan tâm. Hầu hết người cao tuổi thuộc diện lương hưu, chính sách người có công, chính sách bảo trợ xã hội, người cao tuổi thuộc hộ nghèo đều được cấp thẻ bảo hiểm y tế, được miễn viện phí, được khám chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí theo quy định. Nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe như mắt sáng cho người cao tuổi, khám chữa bệnh miễn phí được Hội người cao tuổi và các địa phương thực hiện thường xuyên.
Ưu tiên nguồn lực thực hiện
Ông Đàm Hữu Đắc cho biết: “Qua tiếp xúc với các chi hội người cao tuổi, vấn đề được quan tâm là quy định 80 tuổi mới được hưởng trợ cấp xã hội (270.000 đồng/tháng). Dù số tiền không nhiều nhưng người cao tuổi cảm thấy được an ủi, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước. Do đó, nhiều người đề nghị hạ mức tuổi hưởng trợ cấp xuống 75 tuổi”.
Bên cạnh đó, khi triển khai thực hiện luật vẫn còn những hạn chế. Nhiều nơi coi đó là nhiệm vụ riêng của ngành LĐTBXH. Chế độ miễn giảm phí giao thông, du lịch, tham quan, các công trình xây dựng phục vụ cho người cao tuổi chưa thực hiện kịp thời. “Hiện hầu hết người cao tuổi chưa được hưởng chính sách giảm giá vé, giá dịch vụ khi tham gia hoạt động giao thông công cộng. Chỉ có từ 7 - 30% người cao tuổi được khảo sát đã nhận được chế độ miễn giảm giá vé.
Hoạt động khám chữa bệnh ban đầu cho người cao tuổi ở cơ sở gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ người cao tuổi đến khám, chữa bệnh được lập hồ sơ quản lý sức khỏe tại tuyến cơ sở còn thấp. “Nhiều bệnh viện tuyến huyện chưa tổ chức được khoa lão khoa. Trạm y tế xã phường là nơi khám chữa bệnh ban đầu cho người cao tuổi nhưng tỷ lệ người cao tuổi có thẻ BHYT đăng ký khám chữa bệnh ở đây còn thấp, là rào cản chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi”, ông Đàm Hữu Đắc cho biết.
Do đó, Bộ LĐTBXH và Hội Người cao tuổi Việt Nam đề nghị tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật liên quan đến thực hiện Luật Người cao tuổi, trong đó tập trung nâng cao khả năng tiếp cận của người cao tuổi đến các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, nhà ở, nước sạch, các dịch vụ văn hóa, vui chơi, tham gia giao thông...; tăng cường chính sách huy động cộng đồng tham gia chăm sóc và phát huy vai trò của người cao tuổi.
“Các cấp ủy, chính quyền địa phương cần xác định rõ ràng trách nhiệm trong việc thực hiện, chính sách, pháp luật đối với người cao tuổi; nhân rộng các mô hình can thiệp, nhân rộng các mô hình, kinh nghiệm tốt ở địa phương cơ sở như CLB liên thế hệ tự giúp nhau. Đồng thời, các cấp bộ, ngành, địa phương cần bảo đảm nguồn lực cho thực hiện luật, các hoạt động về người cao tuổi...”, ông Đàm Hữu Đắc nhấn mạnh.