Khó truy niên hạn xe “hết đát”
Dọc các phố Đê La Thành, Trần Nhật Duật, Minh Khai, chợ hoa quả Long Biên... xe máy “hết đát” vô tư chạy không hiếm. Nhiều xe với bộ khung sắt trơ trụi, không hệ thống còi, đèn, nẹt pô ầm ĩ, nhả khói đen xì... vẫn được tận dụng để chở hàng.
Xe máy “quá đát” chở sắt dài gây mất an toàn giao thông trong phố cổ Hà Nội. |
Anh Hoàng Tiến ở Hưng Yên, chủ chiếc cup 82 cũ nát, dùng để thồ hoa quả mỗi sáng sớm từ huyện Văn Giang (Hưng Yên) ra chợ Long Biên cho hay, anh đã có thâm niên chở hoa quả ở chợ Long Biên hàng chục năm. Bản thân anh cũng không biết “con ngựa sắt” thường ngày gắn bó với mình đã trải qua bao nhiêu đời chủ, chỉ biết anh mua nó của một người bạn ở phố Hàng Khoai từ năm 1999. Hiện tại, chiếc xe mặc dù đã tàn tạ, nhưng vẫn là “cần câu cơm” của gia đình.
“Xe này không có giấy tờ, không có biển kiểm soát. Đôi khi ra đường, cảnh sát giao thông có kiểm tra, nhưng chỉ nhắc nhở bởi dân lao động nghèo tính công làm lãi, chở hàng thuê thì lấy đâu tiền mà nộp phạt...”, anh Tiến chia sẻ.
Theo thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) Hà Nội, đến ngày 31/12/2016, Hà Nội có 5.255.245 xe máy (có khoảng 4.000 xe máy có dung tích xylanh từ 175 cm3 trở lên, 10.686 xe máy điện, 30 xe mô tô 3 bánh được cấp đăng ký và 4.367 xe mô tô 3, 4 bánh tự chế không được cấp đăng ký). Trong số này, có gần 50% số lượng xe máy đã sử dụng lâu năm, thậm chí từ những năm 90 của thế kỷ trước vẫn đang lưu hành.
Vấn đề đặt ra đối với lộ trình xử lý xe máy quá niên hạn sử dụng, không đủ tiêu chuẩn kỹ thuật, khí thải, tiến đến tịch thu xe “quá đát” của thành phố là phải xác định được niên hạn sử dụng của xe, nhưng không dễ. Theo đại diện Đội CSGT số 1 (Phòng CSGT Hà Nội), các trường hợp xe máy “quá đát” khi bị bắt giữ, chủ xe đều không có giấy tờ, nên rất khó xác minh được niên hạn sử dụng. Nhiều lái xe thậm chí bỏ xe, chấp nhận bị tịch thu, không chịu nộp phạt...
Theo ông Bùi Danh Liên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, tại Quyết định 16/2015/QĐ - TTg ngày 22/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định đến ngày 1/1/2018 phải thu hồi toàn bộ phương tiện xe máy cũ đã hết niên hạn sử dụng. Tuy nhiên hiện nay, chưa có văn bản nào quy định về niên hạn sử dụng đối với xe mô tô, xe gắn máy để thực hiện.
Sớm thực hiện lộ trình kiểm tra khí thải
Kết quả nghiên cứu mới đây của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia cho thấy có mối liên hệ giữa số vụ tai nạn và tuổi đời của xe máy. Đối với xe máy mới từ 1 - 5 năm, có mức độ tai nạn ít nghiêm trọng hơn so với xe máy sử dụng trên 10 năm. Đặc biệt, xe máy đang sử dụng tham gia giao thông là nguồn thải ra phần lớn các chất gây ô nhiễm, nhưng chưa được kiểm soát khí thải.
Những chiếc xe cũ nát cần phải bị tịch thu nếu lưu thông trên đường. |
Thừa nhận việc triển khai kiểm tra khí thải xe máy là vấn đề xã hội nhạy cảm, phức tạp, không dễ và ngành Giao thông Hà Nội cũng đã chỉ ra nguyên nhân chính là do xe máy liên quan đến đa số người dân, đặc biệt là người lao động có thu nhập thấp vẫn phải sử dụng xe máy cũ, song thành phố cũng phải đưa ra lộ trình để sớm kiểm soát xe máy quá niên hạn trước khi quá muộn.
Hà Nội đã đưa ra một loạt các cơ chế chính sách như: Không phân biệt xe có biển số đăng ký tham gia giao thông để đảm bảo công bằng; thu phí môi trường thông qua dán tem môi trường các mức xanh, vàng, đỏ đối với mô tô, xe gắn máy; thu hồi, kiên quyết loại bỏ xe máy không đủ điều kiện an toàn kỹ thuật tham gia giao thông đối với phương tiện có mức phát thải môi trường vượt quá mức cho phép không có các biện pháp khắc phục...
Cụ thể, từ nay đến ngày 30/6/2018, Hà Nội sẽ điều tra, rà soát, thống kê số lượng xe máy (theo năm sản xuất); hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật đối với xe máy; hình thành bước đầu một số cơ sở kiểm định khí thải; tổ chức đào tạo cho kỹ thuật viên, nhân viên nghiệp vụ đáp ứng theo yêu cầu.
Giai đoạn từ 1/7/2018 đến 31/12/2019, thành phố tiến hành thực hiện kiểm tra khí thải đối với xe máy loại có dung tích xy lanh từ 175 cm3 trở lên tham gia giao thông trong nội đô (đây là những xe phân khối lớn, có số lượng ít, có thể triển khai ngay được tại các trung tâm đăng kiểm xe cơ giới); đồng thời thu hồi, loại bỏ đối với những phương tiện cũ nát, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải.
Giai đoạn sau năm 2020, Hà Nội tổ chức kiểm tra, đánh giá, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện; căn cứ vào điều kiện thực tế nghiên cứu, đề xuất phương án triển khai giai đoạn tiếp theo đối với xe máy, loại có dung tích xy lanh động cơ dưới 175 cm3 và xe gắn máy tham gia giao thông; phát triển hệ thống, mạng lưới các cơ sở kiểm tra khí thải...
Về vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Trí, Cục phó Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, lộ trình xử lý xe quá niên hạn sử dụng sẽ thực hiện trước ở các đô thị lớn. Các đô thị loại 1, loại 2 nên có lộ trình quy định để đảm bảo không ảnh hưởng đến việc tham gia giao thông hay là việc đi lại của người dân. Lộ trình áp dụng nếu có đặt vấn đề thì phải xem xét đến tuổi đời xe máy với những xe trên 15 năm hoặc trên 20 năm để có những lộ trình khác nhau.
Hiện nay, Cục Đăng kiểm Việt Nam đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo quy định kiểm soát khí thải xe máy, trong đó có đề xuất sẽ kiểm soát chất lượng xe thông qua kiểm soát khí thải. Trên cơ sở đó, sẽ tiến tới kiểm tra niên hạn xe nếu điều kiện xã hội khả thi về kinh tế và hạ tầng, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.