Kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1315/QĐ-TTg nêu rõ từ ngày 1/1/2010, các hành vi hút thuốc lá tại nơi công cộng sẽ bị xử phạt, đến nay hầu như chưa có một trường hợp nào bị xử phạt vì hành vi này.
Mới chỉ hô hào
Tình trạng hút thuốc lá vẫn diễn ra phổ biến-Ảnh CTV
Trong khoảng thời gian bắt đầu áp dụng quyết định về xử phạt các hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, trong tất cả các cơ quan, ban, ngành, nơi công cộng đều có áp phích, tờ rơi và treo những băng rôn, khẩu hiệu về phòng chống hút thuốc lá nơi công cộng để nhắc nhở người dân chấp hành quyết định trên. Qua thực tế cho thấy, hiện nay tại những khu vực như: Bệnh viện, bến xe, nhà ga… tình trạng hút thuốc lá vẫn diễn ra phổ biến và các hình thức hô hào như trên dường như không còn xuất hiện.
Anh Hoàng Phú đang chờ đón xe tại Bến xe Miền Đông cho biết: Tôi không thấy biển cấm hút thuốc lá thì làm sao mà phạt tôi được. Với lại tôi cũng chưa nghe đến việc xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng. Ngồi chờ xe lâu quá nên phải hút thuốc thôi, nếu không cho hút ở đây thì tôi ra ngoài cổng hút.
Ngoài ra, quyết định này cũng nêu rõ việc cấm bán thuốc lá, thuốc lào cho trẻ em dưới 18 tuổi nhưng đến nay vẫn không có sở, ban, ngành nào giám sát, thực thi quyết định này. Bên cạnh đó, tình trạng quảng cáo, khuyến mại, tài trợ, của các công ty thuốc lá vẫn còn biến tướng dưới nhiều hình thức tinh vi hơn như: Trưng bày, màu sắc nhãn hiệu thuốc lá, tổ chức xe lưu động với trang phục màu sắc của các hãng thuốc lá đi tiếp thị…. Việc thuốc lá nhập lậu, bán thuốc lá cho trẻ em, quản lý bán lẻ và bán buôn thuốc lá còn tồn tại dưới những hình thức khác nhau.
Theo bác sỹ Trương Trọng Hoàng, Chủ nhiệm Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá TP Hồ Chí Minh, việc trẻ em dưới 18 tuổi mua thuốc lá dễ dàng vì có luật nhưng không có thông tư hướng dẫn cụ thể. Do đó, sở, ban, ngành rất khó can thiệp, quản lý, giám sát, thanh tra các điểm bán thuốc lá lẻ tràn lan như hiện nay. Mặt khác, việc xử phạt hành vi hút thuốc tại các khu vực cấm còn chưa cụ thể dẫn đến những khó khăn trong việc triển khai và kinh phí đầu tư cho triển khai diện rộng còn hạn chế.
"Trời kêu ai nấy dạ"
Hút thuốc lá là nguyên nhân của 25 căn bệnh: Ung thư phổi, vòm họng và nhiều cơ quan khác; các bệnh về tim mạch, hô hấp…, người không hút thuốc lá khi hít phải khói thuốc lá của người khác cũng bị ảnh hưởng và cũng có nguy cơ mắc các bệnh giống như người hút thuốc lá. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính hiện nay mỗi năm có khoảng 5 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Nếu việc hút thuốc lá không giảm thì đến năm 2030 con số này sẽ là 10 triệu người mỗi năm và khoảng 70% số ca tử vong sẽ rơi vào các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam, một trong những quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới (56,1% ở nam giới và 1,8% ở nữ giới). Trong đó, khu vực TP.HCM vẫn còn cao, 53% ở nam giới và 2% ở nữ giới, đối tượng trẻ thanh thiếu niên có chiều hướng gia tăng. Một trong những nguyên nhân khiến cho tình trạng này gia tăng là do ý thức của người dân và giá thuốc lá của Việt Nam còn rẻ so với giá thuốc lá của thế giới. Ví dụ như Hàn Quốc đánh thuế trên bao thuốc lá lẻ là 76%, Xinhgapo 64%, Thái Lan 63% nhưng Việt Nam chỉ 45%. Vì vậy, người dân có thể dễ dàng mua các loại thuốc lá phù hợp với túi tiền.
Một sinh viên nữ, Trường Cao đẳng Kinh tế đối ngoại mặt tỉnh bơ cho biết: “Cũng biết hút thuốc lá có hại cho sức khỏe nhưng hút rồi thì khó bỏ. Nhiều khi hút thuốc cũng giảm bớt được căng thẳng. Ôi! Sống chết có số, trời kêu ai nấy dạ thôi".
Bên cạnh đó, trên thị trường đang xuất hiện một loại thuốc lá gọi là "thuốc lá điện tử". Nhìn bên ngoài, điếu thuốc này không khác điếu thuốc thật từ kích thước, hình dáng đến màu sắc và đầu lọc được tách rời. Đây chính là bộ phận chứa các hoá chất nicotine, mùi thơm, khói… tạo cho người hút có cảm giác như thuốc thật. Tuy nhiên theo nghiên cứu khoa học, "thuốc lá điện tử" không có lợi cho sức khoẻ, có khả năng gây nghiện như thuốc lá thông thường và cũng có chứa các chất gây ung thư. Theo bác sỹ Hoàng: "Thuốc lá điện tử là sản phẩm nhập lậu, do đó dù trong quy định về cấm hút thuốc không nêu rõ, nhưng các đối tượng tàng trữ, vận chuyển mặt hàng này nếu bị phát hiện vẫn sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật".
Để giảm thiểu người hút thuốc lá và những tác hại của thuốc lá gây ra cho sức khỏe của cộng động, cần phải có nhiều giải pháp can thiệp tích cực trong đó có các hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe về tác hại thuốc lá bằng các hình thức đa dạng với sự tham gia của nhiều ban, ngành, đoàn thể trong toàn thành phố và phải có qui định xử phạt cụ thể, có tính khả thi.
Đ.Phương - H.Tuyết