Mới đây, bác sĩ Michael de Ridder, 54 tuổi, sống tại Béclin (Đức) đã công bố một cuốn sách mô tả sự ra đời, việc phân phối và những "thành tích" đầy tai tiếng của hêrôin. De Ridder là người đầu tiên được phép lục tìm tài liệu trong kho hồ sơ lưu trữ của tập đoàn dược phẩm Bayer ở Leverkusen, Đức. Trước đây, tập đoàn này luôn từ chối cho người ngoài xem những hồ sơ loại này, vì không muốn nhắc tới quá khứ là nơi đầu tiên pha chế ra hêrôin, loại ma túy tai tiếng nhất trong thế kỷ 20.
Kỳ I: Sự thăng tiến của hêrôin
|
Nhà hóa học Felix Hoffmann, cha đẻ của hêrôin và aspirin. |
Theo điều tra của de Ridder, ngày 21/8/1897, trong phòng thí nghiệm của mình, Felix Hoffmann, một nhà hóa học của tập đoàn Bayer, đã pha chất diacetylmorphin với một số chất khác làm thuốc giảm đau thay cho thuốc morphin gây nghiện. Sau khi tiến hành thí nghiệm với cá, chuột lang và mèo không thấy chúng làm sao, các nhà khoa học liền tiến hành thí nghiệm với các nhân viên nhà máy và con cái họ. Không thấy ai bị chết, cũng không thấy ai bị nghiện, chỉ chưa đầy một năm sau, không cần qua thử nghiệm đại trà, loại thuốc mới này được tung ra thị trường.
Cho rằng việc tìm ra loại thuốc mới này là một điều kỳ diệu, một hành động anh hùng, nên các ông chủ của Bayer đã đặt tên cho loại thuốc mới là "hêrôin", xuất phát từ chữ tiếng Đức "heroisch" có nghĩa là "anh hùng". Giờ đây, khi nhìn lại, những thập kỷ sau đó đã trở thành một chương kỳ lạ nhất trong lịch sử ngành dược phẩm. Từ khi đăng ký thương hiệu cho tới những năm 1930, Bayer đã bán loại hêrôin tinh khiết đi khắp thế giới. Ở khắp nơi, hêrôin được tán tụng là một loại thuốc mạnh, đa tác dụng và được bán cho hàng triệu người.
Trong thời kỳ này, Đức đã trở thành nhà sản xuất hêrôin lớn nhất thế giới. Những vị giám đốc Bayer thời kỳ đó tự hào coi hêrôin là mặt hàng kinh doanh tuyệt vời. Đa số các bác sĩ cũng ca ngợi đây là loại dược phẩm an toàn và quý giá, có "công hiệu kỳ lạ" trong điều trị ho, giảm đau và nhiều loại bệnh khác. Trẻ em, phụ nữ trong thời kỳ mang thai, người già, người ốm yếu đều sử dụng hêrôin. Hêrôin được bán và sử dụng dưới dạng thuốc bột, thuốc pha chế, dạng nước. Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt thì có băng tampons tẩm hêrôin. Hêrôin được bán và sử dụng khắp nơi, nhưng hầu như không ai bị nghiện, không có tội phạm buôn bán hêrôin, bởi vì hêrôin của Bayer được bán công khai ở hiệu thuốc, trong những chai thuốc rất "lịch sự" chứa tới 25 gam - một khối lượng mà ngày nay có thể gây ra cái chết của hàng chục con nghiện.
|
Phòng thí nghiệm của hãng Bayer khoảng năm 1900. |
Vì sao vậy, chẳng lẽ hãng Bayer và các bác sĩ ở nước Đức khi đó lại thực sự coi hêrôin là vô hại tới mức họ có thể vô tư cho trẻ sơ sinh sử dụng làm thuốc ho? Phải chăng các nhà lãnh đạo Bayer biết được tác hại của hêrôin nhưng vì lợi nhuận sẵn sàng bỏ qua tất cả? Hay là bác sĩ ngày xưa có lý? Phải chăng nên coi hêrôin là thuốc hơn là ma túy?
Khi hêrôin được tung ra thị trường, chẳng có gì là bất thường cả, ngoài thành công cực kỳ lớn: Sau chưa đầy một năm, Bayer đã bán được hêrôin tại hơn 20 quốc gia, trước hết là ở Mỹ. Ngay từ năm 1902, lợi nhuận do bán hêrôin đã chiếm tới 5% lợi nhuận trong lĩnh vực dược phẩm của hãng và doanh số bán tăng vù vù, từ 45 kg năm 1898 lên tới 783 kg vào 10 năm sau đó. Vì Bayer không nhận được bằng phát minh sáng chế hêrôin, do chất này đã được nêu ra trong các tài liệu khoa học, nên chẳng bao lâu sau, các hãng khác cũng nhảy vào cạnh tranh là Sandoz, Hoffmann La Roche, Boehringer, Gehe, Knoll và Merck.
|
Trong thời kỳ đầu, hêrôin được đựng trong chai, bán ở hiệu thuốc như một loại "tiên dược". |
Ngành kinh doanh hêrôin thành công, một phần cũng vì là Bayer rất "rắn". Carl Duisberg, người được ủy quyền đại diện cho Bayer khi đó, đòi cấp dưới phải thẳng tay trừng trị những người khẳng định rằng hêrôin là không an toàn. Một số ít bác sĩ ngay từ đầu đã kiên định ý kiến rằng hêrôin có độc tính và có khả năng gây nghiện. Duisberg tuyên bố với các nhà nghiên cứu của hãng: "Chúng ta không thể chấp nhận việc trên thế giới có ý kiến cho rằng chúng ta không thận trọng khi phát hành những loại thuốc không được thử nghiệm kỹ lưỡng".
Thay vì nghiên cứu một cách kỹ lưỡng, Bayer "trống giong cờ mở" để tuyên truyền cho hêrôin. Bộ máy tuyên truyền được tổ chức chặt chẽ của Bayer đã tiến hành những biện pháp tiếp thị xông xáo. Họ gửi những gói hêrôin dùng thử tới các bác sĩ ở khắp nơi trên thế giới, kể cả ở Trung Quốc, dù không được yêu cầu. Họ giao cho những bác sĩ sẵn sàng chiều lòng họ việc nghiên cứu những chủ đề liên quan có lợi cho Bayer. Trong phần thông tin trên "Báo bác sĩ Đức", họ yêu cầu các bác sĩ sử dụng hêrôin "được công nhận là ưu việt" để điều trị căn bệnh nghiện morphin rất phổ biến khi đó, bởi vì hêrôin có xuất xứ từ morphin nhưng không gây nghiện!
Chiến dịch tuyên truyền của Bayer đã thành công lớn. Các bác sĩ liên tục kê đơn hêrôin như chính họ bị nghiện vậy. Một bác sĩ còn đánh giá trong một tạp chí chuyên ngành rằng, giá trị của hêrôin tăng lên vì hêrôin "hoàn toàn không có độc tính". Một người khác thì tung hô hêrôin là "thuốc an toàn nhất, tuyệt vời nhất trong các loại thuốc ho".
Vũ Long(Tổng hợp theo báo chí Đức)