Cuộc chiến đấu anh dũng trong 81 Ngày đêm (ngày 28/6 đến ngày 16/9/1972) bảo vệ Thành cổ Quảng Trị là bản tráng ca hào hùng của quân dân Quảng Trị và cả nước trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc.
Cuộc chiến đấu anh dũng trong 81 Ngày đêm (từ ngày 28/6 đến ngày 16/9/1972) bảo vệ Thành cổ Quảng Trị là bản tráng ca hào hùng của quân dân Quảng Trị và cả nước trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc. Hàng nghìn chiến sĩ cách mạng, cán bộ và nhân dân đã anh dũng ngã xuống, hóa thân vào đất mẹ Quảng Trị để đất nước nở hoa độc lập. Hằng năm, cứ đến ngày 16/9, đông đảo du khách và người dân lại trở về Thành cổ, thắp nén tâm nhang trong ngày giỗ chung để tưởng niệm, tri ân hàng ngàn anh hùng liệt sĩ.
Tri ân các Anh hùng liệt sĩ
Cách đây 53 năm, ngày 16/9/1972 tiếng súng đã ngừng vang trên chiến trường Thành cổ Quảng Trị, khép lại 81 Ngày đêm chiến đấu kiên cường, oanh liệt của quân và dân ta. Nhiều năm qua, ngày 16/9 được chọn làm ngày giỗ chung để tưởng niệm hàng ngàn anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì Tổ quốc.
Bà Cáp Thị Thiên Trang, Trưởng Ban Quản lý Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn và Thành cổ Quảng Trị cho biết, đối với sự kiện 81 Ngày đêm khốc liệt, Ban Quản lý mong muốn chọn một ngày riêng biệt để tri ân các chiến sĩ đã hy sinh tại Thành cổ ngoài dịp 27/7. Sau nhiều lần cân nhắc, suy nghĩ, đơn vị đã chọn ngày cuối cùng của cuộc chiến là 16/9 làm ngày giỗ chung. Lễ giỗ được tổ chức trước Đài tưởng niệm ở trung tâm Khu di tích Thành cổ Quảng Trị - nơi được mô phỏng như nấm mộ chung của hàng ngàn liệt sĩ. Mâm cúng được chuẩn bị theo nghi thức truyền thống của người Việt Nam, thể hiện tấm lòng tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay. Trước đó, Ban Quản lý cũng tổ chức dâng hương tại các di tích lưu niệm sự kiện 81 Ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị.
Ban đầu, ngày giỗ chung chỉ là hoạt động nội bộ do Ban Quản lý tổ chức. Tuy nhiên theo thời gian, ngày 16/9 đã trở thành một dấu mốc tâm linh trong lòng nhân dân cả nước. Khách thập phương tìm về di tích Thành cổ Quảng Trị để dâng hoa, dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ.
Chị Hoàng Thị Hồng (phường Tây Hồ, thành phố Hà Nội) xúc động chia sẻ: “Ngày 16/9 không chỉ là dấu mốc lịch sử trong cuộc chiến 81 Ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị mà còn là ngày giỗ chung của hàng ngàn anh hùng liệt sĩ đã hy sinh và mãi nằm lại nơi này. Đứng ở nơi linh thiêng này, tôi thấy biết ơn với thế hệ cha anh đã ngã xuống cho chúng tôi được sống trong hòa bình”.
Đông đảo người dân và du khách đến dâng hương tại Thành cổ Quảng Trị.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua nhưng ký ức về “mùa hè đỏ lửa” năm 1972 vẫn vẹn nguyên trong tâm khảm của quân và dân Quảng Trị cùng đồng bào, chiến sĩ cả nước. Chiến công Thành cổ Quảng Trị đã ghi vào lịch sử cách mạng Việt Nam chiến tích hào hùng; là bản hùng ca về tinh thần quả cảm, xả thân vì sự nghiệp giải phóng dân tộc của quân, dân Quảng Trị và cả nước. Trong 81 Ngày đêm từ ngày 28 - 16/9/1972, Thành cổ và thị xã Quảng Trị cũ (nay là phường Quảng Trị) phải oằn mình hứng 328.000 tấn bom đạn, tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử Mỹ đã ném xuống Hiroshima của Nhật Bản năm 1945. Dưới sức công phá của một khối lượng bom đạn khổng lồ, thị xã Quảng Trị rộng chưa đầy 3 km2 đã nhanh chóng bị san thành bình địa và Thành cổ được xây dựng từ thời vương triều nhà Nguyễn với chu vi gần 2.000m chỉ còn lại những đống gạch đổ nát.
Với lòng quả cảm và ý chí vững vàng, các chiến sĩ vẫn bám trụ kiên cường trong từng trận địa; quyết bảo vệ Thành cổ, thị xã Quảng Trị đến hơi thở cuối cùng với lời thề "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". Chiến công Thành cổ Quảng Trị góp phần quan trọng vào thắng lợi trên bàn đàm phán để tiến tới Hiệp định Paris; tạo đà cho cuộc Tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Thành cổ Quảng Trị không chỉ là chứng tích của một thời hoa lửa, mà còn là biểu tượng của niềm tin và khát vọng. Các anh đã ngã xuống không phải để trở thành anh hùng, mà để cho thế hệ hôm nay và mai sau được sống trong độc lập và viết tiếp câu chuyện hòa bình, tự do. Máu xương ấy đã hòa vào đất, vào dòng Thạch Hãn cũng như từng hàng cây, góc phố, để Quảng Trị hôm nay hồi sinh, vươn lên cùng cả nước.
Ký ức sống lại trong điện ảnh và đời sống
Đoàn viên thanh niên dâng hương tại Thành cổ Quảng Trị.
Những ngày này, bộ phim “Mưa đỏ” để lại dư âm mạnh mẽ trong lòng khán giả cả nước. Bộ phim lấy cảm hứng và hư cấu từ sự kiện 81 Ngày đêm chiến đấu anh dũng, kiên cường của nhân dân và cán bộ, chiến sĩ bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 - một trong những trận đánh khốc liệt nhất thế kỷ XX. Bằng những thước phim sống động được thực hiện ngay tại tỉnh Quảng Trị, nữ đạo diễn Đặng Thái Huyền đã tái hiện một thời kỳ chiến đấu oanh liệt, truyền cảm hứng sâu sắc về lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu và khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Không chỉ là một tác phẩm điện ảnh, bộ phim đã khơi dậy ký ức về vùng đất lửa Quảng Trị - nơi ghi dấu một trong những chương bi tráng nhất của lịch sử dân tộc. Bộ phim cũng trở thành chất xúc tác thôi thúc nhiều người tìm về vùng đất lửa Quảng Trị để thắp nén hương tưởng niệm tại Thành cổ, thả hoa xuống sông Thạch Hãn để tri ân các Anh hùng liệt sĩ.
Em Võ Lê Vân Khánh (thành phố Đà Nẵng) tâm sự, “Mưa đỏ” không chỉ là một bộ phim mà còn là một lời nhắc nhở đanh thép với thế hệ trẻ về trách nhiệm giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước. Trong lúc đất nước lâm nguy, những người lính trẻ sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập dân tộc và hòa bình hôm nay được đổi bằng xương máu của cho thế hệ đi trước. Họ là minh chứng sống động cho lòng quả cảm và tình yêu quê hương đất nước. Em nhận ra rằng, không chỉ học tập, rèn luyện để xây dựng quê hương mà còn phải giữ lửa truyền thống và lòng yêu nước, để những hy sinh của các anh hùng liệt sĩ mãi là nguồn cảm hứng bất tận, là động lực để em và thế hệ trẻ không ngừng nỗ lực vì một Việt Nam tươi đẹp hơn”.
Cựu chiến binh Nguyễn Trọng Đăng từng tham gia chiến đấu ở chiến trường Thành cổ cho biết, ông rất xúc động khi trở lại chiến trường xưa và thắp nén hương tưởng nhớ đồng đội đã chiến đấu và hy sinh ở nơi này. Độc lập, tự do ngày hôm nay là sự đánh đổi máu, nước mắt của hàng ngàn chiến sĩ và nhân dân cả nước. Ông mong muốn, các thế hệ tương lai hãy trân trọng giá trị của hòa bình.
Hiệu ứng của bộ phim “Mưa đỏ” lan tỏa vượt ra ngoài rạp chiếu phim. Nhiều trường học, cơ quan, đoàn thể đã tổ chức chiếu phim, tọa đàm và hoạt động về nguồn; từ đó giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước, sự biết ơn đối với những người đã ngã xuống. Nhờ hiệu ứng của phim, số lượng khách đến với Quảng Trị đã tăng cao. Các công ty du lịch tại Quảng Trị cũng ghi nhận lượng khách tăng đột biến sau khi phim công chiếu, nhất là tại những “địa chỉ đỏ” như: Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9, đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, sông Thạch Hãn, sân bay Tà Cơn…, đặc biệt là Di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị.
Trưởng Ban Quản lý Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn và Thành cổ Quảng Trị Cáp Thị Thiên Trang cho biết, du khách đến thăm di tích Thành cổ Quảng Trị rất đông, tăng đột biến so với cùng kỳ năm 2024. Từ tháng 8/2025 đến nay, di tích đón hơn 28.000 lượt khách, từ ngày 1 - 16/9, đã có hơn 11.200 lượt. Điều này cho thấy sức hút đặc biệt của “ký ức lịch sử” khi được khơi dậy bằng những phương thức mới mẻ, gần gũi.
Thành cổ Quảng Trị là nơi quá khứ hòa quyện hiện tại, nơi ký ức bi hùng song hành cùng khát vọng hòa bình; đồng thời trở thành điểm đến để tri ân, tưởng niệm và giáo dục truyền thống cách mạng. Trong tiếng chuông ngân bên đài tưởng niệm, dòng người về thắp nén hương tưởng niệm vẫn nối dài bằng sự tri ân, niềm tự hào và khát vọng vươn mình trong kỷ nguyên mới của dân tộc.