Tết Trung thu, còn được gọi là Tết trông trăng hay Tết Đoàn viên, là ngày lễ truyền thống ở Việt Nam. Trẻ em rất thích Tết Trung thu vì được chơi đèn ông sao, được bày cỗ trông trăng và tham gia nhiều trò chơi dân gian truyền thống… và đặc biệt là được xem các tiết mục múa lân, sư, rồng, một nét đặc sắc không thể thiếu.Múa lân, sư, rồng trong dịp Tết Trung thu được xem là mang tới điềm lành, tiếng cười cho không chỉ cho trẻ em mà cả người lớn. Đây là một môn nghệ thuật múa dân gian đường phố, thường được biểu diễn trong các dịp lễ hội, đặc biệt là Tết Nguyên Đán và Tết Trung Thu, vì ba con vật này tượng trưng cho điềm lành, cho sự thịnh vượng, phát đạt...
Trong dịp Tết Trung thu, ngoài các hoạt động cắm trại, vui chơi, giải trí cho trẻ em liên quan đến các trò chơi dân gian truyền thống thì múa lân, sư, rồng được xem là yếu tố không thể thiếu để tạo nên không khí rộn ràng, nhộn nhịp. Tết Trung thu mà không có tiếng trống múa lân, sư, rồng thì sẽ thiếu đi không khí vui tươi đặc trưng của ngày lễ này.
Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN |
Vào những ngày này, đèn ông sao đã tràn ngập nhiều con đường ở thành phố Nam Định, tiếng trống thùng thình vang lên khắp nơi. Dịp Tết Trung thu, cứ nơi đâu vang lên tiếng trống, tiếng chập chõa, tiếng la…là nơi đó sẽ có những chú lân, sư, rồng rực rỡ xuất hiện tưng bừng, rộn ràng trong tiếng reo hò thích thú của trẻ nhỏ.
Anh Trần Minh Vương, chủ nhiệm câu lạc bộ Võ thuật lân, sư, rồng Minh Vương Đường (thành phố Nam Định) cho biết: “Trên địa bàn thành phố Nam Định hiện có 3 đội múa lân, sư, rồng, trong đó Câu lạc bộ Võ thuật lân, sư, rồng Minh Vương Đường là đoàn múa lân, sư, rồng lớn nhất thành phố với 20 thành viên. Câu lạc bộ của chúng tôi được thành lập từ năm 2010, đến nay dưới sự dàn dựng và biểu diễn tài hoa của các thành viên Câu lạc bộ, các màn biểu diễn lân, sư, rồng của Câu lạc bộ Võ thuật lân, sư, rồng Minh Vương Đường đã được người dân trong và ngoài tỉnh biết đến”.
Ban đầu câu lạc bộ chỉ 10 thành viên yêu thích võ thuật, sau quá trình dài tìm hiểu, nghiên cứu, tự mày mò, học hỏi tìm ra được những điểm giao hòa giữa võ thuật và múa lân, sư, rồng, các thành viên trong câu lạc bộ đã tự bỏ tiền ra để thành lập, trang bị nhiều vật dụng phục vụ biểu diễn và tự tập luyện, biên soạn, dựng các bài biểu diễn…
Anh Hoàng Bá Ninh, Phó Chủ nhiệm câu lạc bộ Võ thuật lân, sư, rồng Minh Vương Đường cũng cho biết: “Môn múa lân, sư, rồng chỉ dành cho những người biết võ, thật sự đam mê và kiên trì bởi lẽ để có thể biểu diễn thành thạo một bài biểu diễn với nhiều động tác khó, đòi hỏi sức khỏe, kỹ thuật cao người tập luyện phải đổ mồ hôi và công sức rất nhiều".
Để biểu diễn trên sân khấu chỉ 10 – 15 phút người biểu diễn đôi khi phải tập luyện cả năm trời. Các thành viên trong câu lạc bộ có đội tuổi khác nhau từ 18 – 36 tuổi và mỗi người đều có một ngành nghề khác nhau từ sinh viên cho đến người kinh doanh, buôn bán… nên thường mỗi bài biểu diễn mọi người phải tự tập riêng các động tác ở nhà cho thật nhuần nhuyễn sau đó tập trung khớp bài.
"Mỗi lần biểu diễn thường cần tới 10 người, một số trường hợp biểu diễn ở không gian lớn thì có thể 20 người cùng tham gia. Trong đó có một đội phụ trách âm thanh (đánh trống, thanh la, chập chõa, tán xạ), một đội biểu diễn gồm người múa lân, sư, rồng và ông Địa", ông cho biết. Đến nay với 4 con lân, 2 con sư tử và 1 con rồng, các thành viên trong câu lạc bộ đã đi biểu diễn trong và ngoài tỉnh như Hải Phòng, Thái Bình, Hà Nội, Ninh Bình… vào các dịp lễ lớn trong năm như mùa lễ hội, Tết Nguyên đán, đặc biệt là vào dịp Tết Trung thu.
Không phải ai thích đều có thể tham gia múa lân, sư, rồng bởi lẽ đây là môn nghệ thuật cần võ và niềm đam mê, sự kiên trì, tinh thần đoàn kết, khả năng sáng tạo và cảm thụ âm nhạc. Một bài múa lân, sư, rồng sẽ trở nên khô cứng, vô hồn nếu người biểu diễn không biết thả hồn vào chính những con lân, con sư, con rồng khoác trên người và thiếu sự hòa quyện giữa những bước đi vừa uyển chuyển, nhịp nhàng, vừa duyên dáng, oai hùng với nhịp trống, phách.
Anh Hoàng Tấn, Chủ nhiệm Đội múa lân Tấn Thảo (thành phố Nam Định) cho biết: “Chúng tôi thường tự biên đạo các bài biểu diễn múa lân, sư, rồng để tạo nên nét độc đáo, mới mẻ và cũng là để phù hợp với từng sự kiện. Vào dịp Trung thu chúng tôi hay biểu diễn các bài như lân leo cột, lân sư kết hợp nhảy bàn… Trong đó tùy thuộc vào thời gian, địa hình mà chúng tôi có sự thay đổi các động tác trong bài biểu diễn sao cho tiết mục đặc sắc, tạo sự hứng thú cho người xem”.
Trong múa lân, sư, rồng có thể phối hợp múa lân với sư, múa lân với rồng hoặc phối hợp cả ba thể loại với nhau để tạo nên sự độc đáo và đặc sắc cho tiết mục biểu diễn. Một bài múa lân, sư, rồng đầy đủ phải có nhiều đoạn khác nhau được sắp xếp nhịp nhàng, trong đó phải có những đoạn tạo được cao trào. Các động tác được sử dụng trong múa lân, sư, rồng đều mang đậm nét đặc trưng của võ cổ truyền Việt Nam.
Trong múa lân, sư, rồng âm thanh là yếu tố cực kỳ quan trọng quyết định sự hấp dẫn của một bài múa. Ngoài vai trò trong việc tạo nên không khí vui nhộn, nếu nó hòa quyện được vào từng bước chuyển mình của con lân, sư, rồng nó sẽ tạo nên sự ăn ý, thống nhất cao của bài biểu diễn, khiến bài biểu diễn sống động, hấp dẫn, thu hút người xem. Bên cạnh đó, trong màn trình diễn múa lân, sư, rồng không thể thiếu hình ảnh ông Địa, tay cầm quạt, mang mặt nạ đi theo giỡn lân, giỡn khách xem múa để tạo nên yếu tố hài hước, dí dỏm cho bài múa.
Ngày nay xã hội ngày càng phát triển, dịp Tết Trung thu đã xuất hiện thêm rất nhiều hoạt động vui chơi giải trí mới. Tuy nhiên, múa lân, sư, rồng vẫn thu hút được sự quan tâm của đông đảo người dân đặc biệt là trẻ nhỏ bởi lẽ nó không chỉ mang trong mình vẻ đẹp văn hoá truyền thống mà nó còn có vai trò quan trọng trong việc góp phần khôi phục, bảo tồn và phát triển các trò chơi dân gian, các môn thể thao truyền thống của dân tộc.
Thùy Dung