Đây là một trong những lễ hội được tổ chức sớm nhất trong năm và có nhiều nét văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước tham quan.
Hội Đồng Kỵ có hội pháo diễn ra trong 3 ngày: mùng 4,5,6 tháng Giêng Âm lịch, gắn liền với sự tích về đức thánh Thiên Cương ra quân đánh giặc Xích Quỷ. Hội pháo nhằm nhắc lại chiến công anh dũng của đức thánh Thiên Cương cùng dân làng Đồng Kỵ, tiếng pháo nổ là tiếng pháo lệnh xuất quân chiến đấu của Ngài.
Lễ hội rước pháp tại làng Đồng Kỵ (Từ Sơn, Bắc Ninh). |
Hội Đồng Kỵ là một hình thức sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng tiêu biểu của vùng Đông Ngàn xưa, một bảo tàng sống về đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân địa phương, ở đó lưu giữ và bảo tồn nhiều phong tục, tín ngưỡng, văn hóa, nghệ thuật và cả sự kiện xã hội, lịch sử quan trọng của dân tộc. Lễ hội là dịp để dân làng bày tỏ lòng biết ơn với đức thánh Thiên Cương; đồng thời là dịp để người dân cố kết cộng đồng, phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ để giúp nhau trong cuộc sống, sinh hoạt và phát triển kinh tế.
Với những giá trị, vai trò đó, đầu năm 2016, Hội Đồng Kỵ vinh dự là 1 trong 15 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch công nhận. Đây vừa là niềm tự hào, vừa là động lực để Đảng ủy, chính quyền và nhân dân Đồng Kỵ tiếp tục gìn giữ, phát huy di sản văn hóa đặc sắc này trong thời gian tiếp theo.
Trước đây, mỗi mùa xuân về, Đồng Kỵ không ngớt tiếng pháo, người người làm pháo, nhà nhà làm pháo. Pháo nhà nào càng lớn, càng nổ to thì càng hứa hẹn một năm nhiều may mắn, tài lộc. Từ khi pháo nổ không còn được lưu hành, thực hiện theo quy định của Nhà nước, người dân Đồng Kỵ giữ truyền thống của tổ tiên thông qua nghi lễ thờ pháo và rước pháo. Lễ rước pháo Đồng Kỵ được chuẩn bị từ sớm mùng 4 với sự tham gia của hàng trăm người, với nhiều nghi thức trang trọng, đặc sắc. Người tham gia đông, người xem lại càng đông, năm nào đám rước cũng kéo dài hơn 2 tiếng đồng hồ trong sự chứng kiến, háo hức của hàng nghìn du khách thập phương.
Những người lần đầu tiên đi hội Đồng Kỵ không khỏi ngạc nhiên trước những nghi lễ của đám rước, không khí náo nức, phấn khởi. Hội Đồng Kỵ nổi tiếng khắp cả nước bởi duy trì được nét truyền thống đặc sắc . Bên cạnh tục rước pháo luôn chật cứng người xem, về hội Đồng Kỵ, du khách còn được tham gia các hoạt động văn hóa thể thao như: Quan họ trên thuyền, đấu vật, cờ tướng, chọi gà… thể hiện nét văn hóa lành mạnh trong mùa lễ hội tại làng Đồng Kỵ nói riêng, tỉnh Bắc Ninh nói chung.