Quân đội diễn tập phòng thủ dân sự liên tỉnh ứng phó sự cố môi trường

Đây là cuộc diễn tập thực nghiệm đầu tiên của Binh chủng, làm cơ sở tham mưu cho lãnh đạo Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu về ứng phó với sự cố môi trường quy mô lớn trong thời gian tới.

Diễn tập nhằm đánh giá năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức chỉ huy điều hành điều hành của cấp ủy, chỉ huy các cấp; khẳng định vai trò tham mưu của Binh chủng Hóa học trong công tác hiệp đồng, phối hợp giữa các lực lượng tham gia ứng phó sự cố môi trường quy mô liên tỉnh, làm cơ sở đề xuất các giải pháp tổng thể trong ứng phó, khắc phục sự cố môi trường do các hóa chất độc hại, nguy hiểm và ban hành kế hoạch hành động nhằm nâng cao năng lực xử lý hiệp đồng, phối hợp giữa các lực lượng tham gia ứng phó; nâng cao năng lực xử lý, kiểm soát ô nhiễm môi trường đối với các cơ sở sử dụng hoặc phát thải tác nhân hóa học nguy hiểm.

Đây cũng là cơ hội để các đơn vị nghiên cứu, rút kinh nghiệm, kịp thời bổ sung những vấn đề phát triển mới trong các nội dung huấn luyện và nghiên cứu khoa học; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phòng ngừa, phát hiện, ứng phó với các tác nhân hóa học nguy hiểm trong tình hình mới.

Sự cố hóa chất có tác động rất lớn tới đời sống con người cũng như môi trường, thường tạo ra phạm vi nhiễm độc rộng lớn, các hóa chất thường ở dạng dễ cháy nổ và có độc tính cao, do đó khi có sự cố dễ gây ra nhiễm độc cho người, để lại các hậu quả môi trường lâu dài. Việc chuẩn bị sẵn sàng các phương án ứng phó, khắc phục sự cố hóa chất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với các cơ sở hóa chất, các địa phương và lực lượng chuyên môn thuộc các bộ, ban, ngành Trung ương nói chung, Binh chủng Hóa học nói riêng. Các đơn vị tham gia diễn tập xác định, để kịp thời ứng phó với sự cố hóa chất cần tuân thủ, thực hiện quy trình ứng phó theo thứ tự: chuẩn bị ứng phó; tổ chức ứng phó sự cố; khắc phục, giải quyết hậu quả lâu dài, trong đó, tổ chức ứng phó là nội dung có tính chất quyết định đến hiệu quả ứng phó sự cố.

Tình huống giả định trong diễn tập là Tổng công ty hóa chất Hồng Hà được bố trí trong Khu công nghiệp Hòa Phú thuộc tỉnh Phú Lâm có tổng diện tích khoảng 450 ha trải dài theo dọc dòng sông Hải Hà. Trong Khu công nghiệp Hòa Phú có khu nghiên cứu, khu thực nghiệm sản xuất, các kho chứa nhiên liệu, hóa chất, kho thành phẩm, các khu tiếp nhận, bốc xếp và vận chuyển hàng hóa.

Các kho chứa nhiên liệu, hóa chất gồm: kho Amoni nitrat dùng để sản xuất phân bón với trữ lượng khoảng 100 tấn; kho thủy ngân và các sản phẩm chứa thủy ngân; kho chứa dung môi sơn và dầu mỡ phụ; phân kho nhiên liệu gồm 3 bồn chứa dầu với dung tích mỗi bồn từ 5.000 - 7.000 m3; ngoài ra còn có kho chứa một số nguồn phóng xạ dùng để kiểm tra, đo đạc, hiệu chuẩn thiết bị.

Trong lúc quân và dân tỉnh Phú Lâm đang tập trung khắc phục hậu quả do cơn bão Damrey gây ra thì xuất hiện một tiếng nổ lớn tại kho chứa Amoni nitrat thuộc cụm kho chứa thành phẩm của Tổng công ty hóa chất Hồng Hà trong Khu công nghiệp Hòa Phú. Vụ nổ đã làm sập hoàn toàn kho chứa Amoni nitrat và tạo nên một đám cháy lớn; đám cháy lây sang phân kho thủy ngân và các sản phẩm chứa thủy ngân, có nguy cơ cháy lan sang các kho khác trong đó có kho chứa các nguồn phóng xạ.

Tác động của sóng xung kích do vụ nổ gây ra khiến đổ một phần tường kho chứa dung môi sơn và dầu mỡ phụ cách đó hơn 200 m khiến nhiều thùng phuy chứa dung môi sơn và dầu mỡ phụ bị đổ, vỡ, khiến dung môi sơn và dầu mỡ phụ chảy tràn ra sàn nhà kho. Bên cạnh đó, hàng nghìn công nhân, người dân sống gần khu công nghiệp bị tức ngực, khó thở do hít phải khí độc phát sinh từ vụ cháy…

Tiếp đó, một cột điện bị đổ do sóng xung kích của vụ nổ đã làm vỡ đường ống dẫn dầu của bồn chứa 5.000 m3. Dầu tràn ra địa hình, một phần chảy xuống sông Hải Hà, nguy cơ cháy rất cao, vượt quá khả năng ứng phó của Khu công nghiệp Hòa Phú và Tổng công ty hóa chất Hồng Hà…

Trước tình hình đó, Bộ Quốc phòng và các cơ quan liên quan đã triển khai một Sở Chỉ huy phía trước và chỉ đạo Hệ thống quan trắc môi trường hóa chất độc, xạ tăng cường quan trắc, giám sát môi trường; giao trách nhiệm điều tra nguyên nhân vụ nổ và ứng phó sự cố hóa chất, tràn dầu tại Khu công nghiệp Hòa Phú cho các cơ quan theo chức năng. Kế hoạch ứng phó thảm họa môi trường liên tỉnh được khởi động, trước mắt sơ tán, hỗ trợ y tế bảo đảm an toàn cho công nhân và nhân dân gần khu vực xảy ra sự cố.

Sau 8 ngày ứng phó, sự cố môi trường quy mô liên tỉnh xảy ra tại Khu công nghiệp Hòa Phú đã cơ bản được khống chế, không còn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước trên diện rộng. Hoạt động của người dân đã trở lại bình thường sau khi các đơn vị tiến hành tiêu độc và lấy mẫu phân tích mẫu đất, mẫu nước và trầm tích.

Binh chủng Hóa học báo cáo với Sở chỉ huy phía trước của Bộ, tham mưu cho Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia và Chính phủ chỉ đạo chính quyền địa phương, khu công nghiệp Hòa Phú tỉnh Phú Lâm cùng với các cơ quan chức năng phối hợp với Cục Cứu hộ - Cứu nạn và Binh chủng Hóa học lên kế hoạch phục hồi môi trường sau thảm họa hóa chất độc và tràn dầu; tổng hợp số liệu thiệt hại và tổ chức bảo đảm an ninh lương thực, thuốc men chăm sóc y tế đối với người dân, nhanh chóng ổn định tình hình, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.