Phát huy vai trò người cao tuổi trong giai đoạn mới

Kinh tế phát triển mạnh mẽ cùng những thành tựu quan trọng về kinh tế, an sinh xã hội là nền tảng nâng cao tuổi thọ của người dân Việt Nam trong những năm gần đây. Công tác chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi luôn được Đảng và Nhà nước coi là một nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. 

Xã hội hóa chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

Được xếp vào nhóm mười nước có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, Việt Nam sẽ có số người người cao tuổi chiếm 17% dân số cả nước theo dự báo đến năm 2030 và đến năm 2050 tỷ lệ này là 25%. Già hóa dân số nhanh đã tạo những áp lực rất lớn trong việc ban hành và thực thi những chính sách liên quan, nhất là trong việc chăm sóc sức khỏe để người cao tuổi sống khỏe và sống tốt. Thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, tỷ lệ người cao tuổi tham gia bảo hiểm y tế là khoảng 96% trên tổng số người cao tuổi. Điều này minh chứng rằng Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến các chế độ, chính sách đối với người cao tuổi.

Mặc dù tốc độ già hóa dân số gia tăng nhưng khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho người cao tuổi ở Việt Nam còn hạn chế, thiếu bác sĩ lão khoa, điều dưỡng lão khoa, thiếu nhân lực chăm sóc người cao tuổi... Thực tế cho thấy, hệ thống nhà dưỡng lão và trung tâm bảo trợ xã hội trên địa bàn Hà Nội còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Không chỉ thiếu về nhân lực (10 người bệnh mới có 1 nhân viên chăm sóc), cơ sở vật chất tại các trung tâm cũng nghèo nàn, thiếu dụng cụ tập phục hồi chức năng. Đối với mô hình nhà dưỡng lão có thu phí do các tổ chức ngoài công lập xây dựng và vận hành, điều kiện cơ sở vật chất được bảo đảm, đủ nhân viên, hộ lý, điều dưỡng, bác sĩ... nhưng không phải người cao tuổi nào cũng có đủ điều kiện để được vào đó.

Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Phạm Thị Hải Chuyền nhấn mạnh, trong tổng số trên 10 triệu người cao tuổi hiện nay vẫn còn có bộ phận không nhỏ có cuộc sống khó khăn do không có tích lũy cho tuổi già; một bộ phận người cao tuổi vẫn phải tự mưu sinh kiếm sống; một số người già chưa được tư vấn chăm sóc sức khỏe, chưa được người thân quan tâm.

Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi cho biết, hiện nay đã có những mô hình chăm sóc người cao tuổi thông qua công tác xã hội hóa nhưng chưa nhiều; vẫn còn những rào cản cho việc ra đời và hoạt động của các trung tâm chăm sóc người cao tuổi do cá nhân, tổ chức thành lập.

Để chăm sóc tốt cho người cao tuổi, Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi cho rằng Nhà nước cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của người dân, cơ quan, tổ chức và gia đình về trách nhiệm kính trọng, giúp đỡ, chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi; sắp xếp lại hệ thống các cơ sở bảo trợ xã hội công lập theo hướng đẩy mạnh xã hội hóa, tạo lập môi trường thân thiện, hòa nhập giữa các nhóm đối tượng và với xã hội. Đồng thời, cần ưu tiên đầu tư nguồn lực nhà nước và huy động nguồn lực xã hội để phát triển các cơ sở cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản, bảo đảm cho các nhóm dân số đặc thù như trẻ em, người khuyết tật, người bị di chứng chiến tranh, đồng bào dân tộc ít người, người di cư.

Giám đốc Trung tâm chăm sóc người cao tuổi Bách Niên Thiên Đức Nguyễn Tuấn Ngọc cho biết, hệ thống chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi trên thế giới đều dựa vào các dịch vụ tư nhân để giảm gánh nặng cho nhà nước và xã hội. Vì vậy, theo ông Ngọc, Việt Nam nên học hỏi kinh nghiệm hoạt động và tổ chức các cơ sở chăm sóc người cao tuổi của các nước tiên tiến. Nêu ra việc người cao tuổi đang sống trong các cơ sở chăm sóc phải tự chi trả kinh phí do không có bảo hiểm xã hội là một trong những khó khăn không nhỏ, Giám đốc Trung tâm chăm sóc người cao tuổi Bách Niên Thiên Đức cho rằng Nhà nước cần có cơ chế thu hút các tổ chức, cá nhân trong xã hội chung tay xây dựng các trung tâm chăm sóc người cao tuổi có chất lượng, nhân rộng mô hình trong tương lai.

Trong các buổi làm việc với Trung ương Hội Người cao tuổi, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng để người cao tuổi sống vui, khỏe, có ích, ngoài việc chăm sóc sức khỏe thì rất cần tạo lập không gian, thiết chế dành cho những hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí của người cao tuổi. Trước hết, khắc phục tình trạng chưa bố trí kinh phí và phải hoàn thành việc lập quỹ chăm sóc, phát huy vai trò người cao tuổi ở các cấp theo quy định của Luật Người cao tuổi. Các địa phương phải đảm bảo 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, nâng cao chất lượng khám sức khỏe định kỳ, ban đầu cho người cao tuổi.

Phát huy vai trò của người cao tuổi

Theo Trưởng ban Ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai, người cao tuổi có vị trí quan trọng trong gia đình và xã hội, gương mẫu, giáo dục, dẫn dắt, định hướng cho thế hệ trẻ và có nhiều đóng góp cho quá trình phát triển đất nước. Người cao tuổi Việt Nam luôn trung thành với Đảng, mong muốn đất nước phát triển; có tích lũy tri thức, kinh nghiệm, có bản lĩnh, trách nhiệm và tâm huyết. Với điều kiện kinh tế như hiện nay, người cao tuổi có sức khỏe tốt hơn, trình độ cũng cao hơn, có thể tham gia nhiều công việc xã hội như nghiên cứu khoa học, sản xuất nông nghiệp, làm chủ doanh nghiệp…

Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Phạm Thị Hải Chuyền cho biết: Hiện 100% xã, phường, thị trấn đã thành lập Hội Người cao tuổi cơ sở với trên 9,1 triệu hội viên, đạt 74% số người cao tuổi trên toàn quốc; đã có 1,6 triệu người cao tuổi đủ điều kiện được bảo trợ xã hội hàng tháng; trong đó 1,53 triệu người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên... Thời gian qua, các cấp Hội Người cao tuổi đã thành lập 76.200 Câu lạc bộ ở các loại hình, tạo sân chơi bổ ích, hấp dẫn cho người cao tuổi; trong đó có 1.600 Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau ở 55 tỉnh, thành phố, thu hút 70.000 người cao tuổi tham gia.

Cả nước có gần 400.000 người cao tuổi làm kinh tế giỏi; 130.000 người cao tuổi làm chủ trang trại, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ, tạo nhiều việc làm, đóng góp phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; người cao tuổi trên cả nước đã hiến hàng triệu mét vuông đất, hàng triệu ngày công trị giá nhiều tỷ đồng, góp phần quan trọng xây dựng nông thôn mới...

Một trong những hoạt động được đánh giá cao, đó là việc triển khai mô hình Câu Lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau do Trung ương Hội Người cao tuổi phát động thực hiện từ năm 2005. Đây là một tổ chức dựa vào cộng đồng, tập hợp từ khoảng 50-70 người cao tuổi, có mục tiêu liên kết các thành viên nhằm phát huy vai trò của người cao tuổi trong cộng đồng dân cư trong việc hỗ trợ người cao tuổi khó khăn, giúp họ cải thiện cuộc sống của bản thân, gia đình, tăng cường thu nhập, bảo đảm sức khỏe và phát triển cộng đồng. Đến nay, cả nước có khoảng 500 câu lạc bộ đang hoạt động khá hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc trợ giúp và phát huy vai trò người cao tuổi ở Việt Nam.

Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam Đàm Hữu Đắc cho biết, các dự án, mô hình Câu Lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau đã được nhiều nước trên thế giới triển khai từ nhiều năm qua, song việc triển khai ở nước ta còn khá mới mẻ và tương đối muộn. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của các bộ, ngành, tổ chức hữu quan cộng với sự nỗ lực của các địa phương, cơ sở, đến nay mô hình đã phát huy hiệu quả và lan tỏa trong cộng đồng dân cư. Câu lạc bộ không chỉ là mô hình người cao tuổi giúp nhau trong phát triển kinh tế mà còn là một cách thức giúp người cao tuổi nâng cao đời sống tinh thần, đoàn kết, sống vui, sống khỏe, trở thành tấm gương, động lực cho con cháu noi theo...