Sương mù, bụi mịn bao phủ khu vực Hồ Tây khiến tầm nhìn hạn chế và phản ánh tình hình chất lượng không khí tại Hà Nội. Ảnh: Lê Đông/TTXVN
Ô nhiễm môi trường còn nhiều thách thức
Những ngày cuối tháng 11, đầu tháng 12/2025, ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phụ cận liên tục diễn ra ở mức xấu và kém, có nơi ở mức rất kém, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân.
Tại Ninh Bình (tại trạm đo khu vực Công viên Nam Cao, Phủ Lý, Hà Nam cũ), tỉnh Hưng Yên tại trạm đo nhà văn hóa xã Tân Quang; thành phố Hải Phòng (khu vực UBND thành phố Hải Dương cũ, 106 đường Trần Hưng Đạo), tại trạm đo khu liên cơ quan Bộ Tài Nguyên và Môi trường (cũ), số 20 đường Lý Chính Thắng (TP Hồ Chí Minh)... chỉ số ô nhiễm không khí (AQI) đo được ở các địa điểm trên luôn ở mức kém và rất kém.
Theo Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, ô nhiễm không khí ở các đô thị nói chung và Hà Nội nói riêng là "rất nóng", trong tháng 11 và những ngày đầu tháng 12, các đơn vị chuyên môn đã ghi nhận nhiều ngày có nồng độ PM2.5 vượt ngưỡng xấu và rất xấu.
Ông Hoàng Dương Tùng cho rằng, nguyên nhân gây ô nhiễm không khí lớn nhất ở các đô thị; trong đó có Hà Nội là do hoạt động giao thông ở các phường nội thành và các tuyến quốc lộ, từ khí thải của ô tô, xe máy chạy xăng dầu, bụi đường, một phần do ma sát má phanh. Có hàng triệu ống xả xe máy là hàng triệu nguồn thải siêu nhỏ.
"Một chiếc xe máy chạy xăng đời cũ có thể phát thải ra mức CO2 và bụi mịn cao gấp 10-20 lần một chiếc ô tô đạt chuẩn Euro", ông Tùng cho hay.
Cùng với đó, nguồn ô nhiễm không khí còn từ các cơ sở công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp, đốt phụ phẩm nông nghiệp và từ các tỉnh lân cận. Nước thải sinh hoạt (đô thị và nông thôn) chưa được thu gom và xử lý tốt, tỉ lệ xử lý nước thải sản xuất tại các cụm công nghiệp và một số cơ sở sản xuất nhỏ, làng nghề, làng tái chế rất thấp gây ô nhiễm các dòng sông, hồ và nước ngầm.
Thông tin từ Tỉnh ủy Hưng Yên, hiện có 4 địa điểm xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng, gồm làng nghề sản xuất, tái chế nhựa và kim loại thôn Đông Mai (xã Chỉ Đạo cũ); làng nghề sản xuất, tái chế nhựa thôn Minh Khai (thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm cũ); làng nghề sản xuất, tái chế nhựa tại tổ dân phố Phan Bôi (phường Dị Sử) và làng nghề sản xuất, tái chế nhựa xã Cẩm Xá (thị xã Mỹ Hào cũ). Các địa điểm này đều phát sinh lượng chất thải lớn, nhiều cơ sở sản xuất xả thải vượt quy chuẩn cho phép.
Mới đây, tại Kỳ họp thứ 32, HĐND thành phố Hải Phòng được tổ chức ngày 10/12/2025, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bùi Văn Thăng cho biết, thành phố phát sinh khoảng 3.300 tấn chất thải rắn sinh hoạt/ngày. Ngoài ra, có 482 bãi rác cỡ nhỏ tại khu vực nông thôn với công suất xử lý khoảng 820 tấn/ngày. Từ ngày 1/7, công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt được chuyển giao về Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý, đã cơ bản đã đáp ứng yêu cầu của người dân và tốc độ đô thị hóa. Tuy nhiên, việc quản lý vệ sinh môi trường ở một vài địa phương chưa quyết liệt, nguy cơ đối mặt với sự quá tải, ô nhiễm môi trường, để tự phát bãi rác nhỏ lẻ, nhất là ở khu vực giáp ranh, ít dân cư.
Hành động quyết liệt
Chất lượng không khí (AQI⁺) tại Hà Nội ở mức 186 (AQI⁺ Mỹ) phản ánh tình trạng ô nhiễm không khí ở mức không lành mạnh. Ảnh: Lê Đông/TTXVN
Đề xuất về các giải pháp giảm ô nhiễm cho các đô thị tại Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, các đơn vị, địa phương cần rà soát, thực hiện kiểm kê, giám sát chặt chẽ các nguồn phát sinh khí thải để xác định chính xác mức độ tác động nguồn khí thải, bụi gây ô nhiễm môi trường không khí; ưu tiên bố trí nguồn lực cho hệ thống quan trắc môi trường đủ dày, phủ rộng; bố trí nguồn lực để thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường thường xuyên, liên tục. Đồng thời siết chặt các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; đẩy mạnh chuyển đổi phương tiện xanh, không phát thải; sử dụng nhiên liệu sạch, thân thiện với môi trường; sử dụng phương tiện công cộng.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành, trước mắt Bộ đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Ninh Bình tăng cường vệ sinh đường phố và triển khai các giải pháp giảm bụi đường: chỉ đạo các đơn vị vệ sinh môi trường, các chủ dự án đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông thực hiện ngay việc tăng cường tần suất quét đường, hút bụi… Thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan khẩn trương hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ Kế hoạch xử lý ô nhiễm môi trường toàn diện với cách tiếp cận tổng thể đầy đủ các thành tố ô nhiễm (không khí, nước, chất thải rắn...). Trước mắt chọn Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, hai đô thị chịu áp lực ô nhiễm lớn nhất làm trọng điểm để xây dựng kế hoạch các giải pháp đột phá, từ đó nhân rộng ra cả nước theo hướng "Địa phương làm được thì cả nước mới thành công"...
Sáng 10/12/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”. Điểm đáng chú ý trong Nghị quyết là Quốc hội yêu cầu Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thực hiện ngay các biện pháp cấp bách để kiểm soát và cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí.
Nghị quyết đưa ra mục tiêu định lượng lần đầu tiên cho Hà Nội và các tỉnh lân cận. Đến năm 2030, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại Hà Nội phải giảm khoảng 20% so với mức trung bình năm 2024 tại tất cả các điểm đo của mạng lưới quan trắc quốc gia.
Tại các tỉnh, thành phố xung quanh Hà Nội gồm Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng và Ninh Bình, mức giảm tối thiểu là 10%. Với TP Hồ Chí Minh và các đô thị khác, chất lượng không khí phải được duy trì ổn định, không để gia tăng mức độ ô nhiễm...