Khắc phục tình trạng chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội

Để giảm thiểu tình trạng doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội của người lao động, bên cạnh việc tăng cường các biện pháp thanh tra, kiểm tra, xử phạt người vi phạm, chị Lương Thị Tho (công nhân Xí nghiệp Quản lý và Xử lý chất thải Đình Vũ, thành phố Hải Phòng) đề nghị Quốc hội khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội cần có quy định rõ vai trò, quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội. Pháp luật cần có cơ chế phòng ngừa và giải quyết quyền lợi của người lao động khi doanh nghiệp bị phá sản, chủ doanh nghiệp bỏ trốn; có cơ chế tín dụng ưu đãi hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn để người lao động không phải chọn rút bảo hiểm xã hội một lần.

Theo chị Tho, đối với việc Công đoàn khởi kiện bảo hiểm xã hội đến nay vẫn bế tắc mặc dù Công đoàn hết sức cố gắng nhưng do mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản pháp luật. Do đó, đề nghị Quốc hội sửa đổi đồng bộ các quy định của pháp luật có liên quan như Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Công đoàn. Đồng thời đề nghị bỏ quy định trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội: Công đoàn khởi kiện phải được người lao động ủy quyền, vì Công đoàn là tổ chức đại diện đương nhiên cho người lao động theo Điều 10 Hiến pháp và Điều l Luật Công đoàn.

Là cán bộ công đoàn, chị Lê Thị Hà, Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty May Minh Anh, tỉnh Nghệ An cho biết, công nhân rất bức xúc trước tình trạng nợ bảo hiểm xã hội của nhiều doanh nghiệp khiến hàng trăm nghìn người lao động lao đao, có gia đình lâm vào cảnh khốn cùng.

Qua chia sẻ của đồng nghiệp ở nhiều doanh nghiệp cả nước khi phải chứng kiến cảnh rất nhiều nữ công nhân sinh nở không được hưởng tiền thai sản, có công nhân con đã 8 tuổi mẹ vẫn không được hưởng chế độ gì. Nhiều người lao động thất nghiệp lâm vào cảnh ốm đau mà không có được trợ cấp thất nghiệp, có người nghỉ hưu 7-8 năm mà vẫn chưa được cầm sổ hưu.

"Đó cũng là lý do mà nhiều người mất niềm tin, muốn rút bảo hiểm xã hội một lần để còn lo cho cuộc sống trước mắt. Chả lẽ tất cả chúng ta lại bó tay bất lực trước tình trạng này. Nếu cứ để như thế, chúng ta đang nợ và có lỗi với người lao động, vì họ chỉ biết đóng đủ, chứ họ không biết gì đến lỗi của người khác, còn hậu quả thì chính họ phải gánh chịu", chị Lê Thị Hà chia sẻ.

Trả lời về nội dung sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, trong tháng 8 tới, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi sẽ được trình Quốc hội xem xét với tinh thần chung là tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội tại phiên chất vấn của Quốc hội mới đây là tập trung chỉnh sửa những bất cập và mở hướng phát triển bảo hiểm linh hoạt đa tầng, đồng thời tăng quyền lợi của người lao động.

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi tập trung 5 nhóm giải pháp chính và 12 nội dung trong đó có nội dung xây dựng hệ thống bảo hiểm đa tầng, hạn chế tối đa rút bảo hiểm xã hội một lần.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định, thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ tập trung đẩy nhanh triển khai các giải pháp khắc phục việc chậm đóng, trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm xã hội, trong đó có áp dụng tất cả giải pháp mà các nước trên thế giới đang áp dụng để ngăn chặn việc trốn đóng bảo hiểm xã hội.

Đối với bảo hiểm thất nghiệp, Bộ trưởng nhấn mạnh đây chính là "bà đỡ" của thị trường lao động, chính sách bảo hiểm thất nghiệp sẽ được sửa đổi đồng thời với sửa Luật Việc làm trong năm 2025.

Trao đổi thêm về vấn đề nợ đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho biết, nếu năm 2016 nợ 6% trên tổng thu/năm thì đến năm 2022 đã giảm xuống còn 2,91%/tổng thu. Đây là sự cố gắng, quyết liệt của các cấp, ngành đặc biệt sự chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ; sự phối hợp của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam với các ngành, các cấp, nhất là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam - cơ quan của người lao động.

Để giải quyết tình trạng này, ông Nguyễn Thế Mạnh cho biết, ngành thường xuyên rà soát, bám sát, nắm chắc tình tình của doanh nghiệp, trên cơ sở dòng tiền để ưu tiên đóng trước cho người lao động. Trên cơ sở dữ liệu sẵn có của ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã phân tích rủi ro để nhận diện những doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng. Năm 2021, ngành đã xây dựng ứng dụng VssID. Từ 1/5/2023, trong VssID đã thông báo tình hình chậm đóng, trên cơ sở đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đôn đốc doanh nghiệp đóng cho người lao động.

Bên cạnh đó, Ban chỉ đạo về thu nợ bảo hiểm xã hội của 63 tỉnh, thành đã được thành lập và vào cuộc thu hồi nợ đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Ngành đã tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra. Trong năm 2022 đã thanh kiểm tra 36.000 cuộc, thu hồi về được 32.000 tỷ đồng cho người lao động, trong đó tỷ lệ thu hồi trước và sau thanh tra là 93%.

Ngoài ra, ngành tiến hành nhiều biện pháp khác như công khai nợ, phối hợp cơ quan công an chuyển hồ sơ sang cơ quan công an khởi tố theo quy định.

Riêng với việc sửa Luật Bảo hiểm xã hội tới đây, ông Nguyễn Thế Mạnh cho rằng cần đưa vào biện pháp đủ mạnh để doanh nghiệp thực hiện tốt chính sách bảo hiểm xã hội như: ngừng sử dụng hóa đơn, cấm xuất cảnh…