Người lao động có thể khởi kiện chủ sử dụng lao động nếu trốn đóng, gian lận BHXH, BHYT
Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân Tối cao vừa ban hành hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN, Điều 215 về tội gian lận BHYT, Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của Bộ luật Hình sự có hiệu lực thi hành từ ngày 1/9/2019.
Lễ công bố Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP.
Cụ thể, Điều 6 của Nghị quyết xác định trong các vụ án hình sự mà bị can, bị cáo bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội gian lận BHXH, BHTN theo Điều 214 của Bộ luật Hình sự; tội gian lận BHYT theo Điều 215 của Bộ luật Hình sự; tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự cơ quan BHXH tham gia tố tụng với tư cách là bị hại.
Với quy định này, khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan BHXH gửi văn bản kiến nghị khởi tố kèm theo chứng cứ, tài liệu có liên quan đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để xem xét, khởi tố theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Bên cạnh đó, Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao cũng xác định các tổ chức Công đoàn, tổ chức đại diện cho người lao động và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác nếu phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự thì thông báo ngay đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để xem xét, khởi tố theo quy định.
Khi nhận được tin báo về tội phạm hoặc văn bản kiến nghị khởi tố và chứng cứ, tài liệu có liên quan, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải xem xét, thụ lý giải quyết theo quy định của pháp luật.
Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết: “Với hướng dẫn cụ thể tại Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP, người lao động ngoài việc uỷ quyền cho tổ chức Công đoàn tố giác, khởi tố, khởi kiện chủ sử dụng lao động trốn đóng, chậm đóng, gian lận số tiền tham gia BHXH, BHYT, BHTN thì có thể trực tiếp thực hiện công việc này”.
Để thực hiện việc tố tụng này, Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao hướng dẫn: Việc gửi văn bản kiến nghị khởi tố và chuyển chứng cứ, tài liệu có liên quan đến cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC ngày 29/12/2017 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Vẫn còn nhiều đơn vị nợ BHXH
Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cho biết: “Những năm qua, thực hiện nhiệm vụ triển khai chính sách BHXH, BHYT, BHTN, ngành BHXH đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Đến nay, toàn quốc có trên 30% lực lượng lao động tham gia BHXH, BH thất nghiệp; gần 90% dân số tham gia BHYT. Hằng năm, cơ quan BHXH giải quyết chi trả chế độ BHXH cho trên chục triệu người hưởng và trên 170 triệu lượt người hưởng chế độ BHYT. Thông tin về số liệu này để thấy số lượng người tham gia và thụ hưởng chính sách bảo hiểm xã hội hiện nay trên địa bàn cả nước rất lớn”.
Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách này, BHXH Việt Nam cũng đang gặp không ít khó khăn, thách thức, nhất là tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN có xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Số nợ BHXH, BHYT, BHTN hiện trên 6.000 tỉ đồng của trên 55.000 đơn vị sử dụng lao động, tác động đến hàng trăm nghìn người lao động. Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thực hiện nhiều giải pháp như thanh tra, kiểm tra, chuyển nhiều hồ sơ vụ việc trốn đóng bảo hiểm xã hội đến các cơ quan để xử lý hình sự.
“Số vụ xử lý hình sự liên quan đến gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN rất ít và chưa đủ sức răn đe. Vì vậy, Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết hướng dẫn các điều luật liên quan đến tội trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự là hết sức cần thiết, tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình xử lý hình sự các hành vi vi phạm trên”, ông Đào Việt Ánh nhận xét.
Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP gồm 8 điều. Trong đó, Nghị quyết cũng hướng dẫn một số tình tiết quy định khung hình phạt; truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể; xử lý hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động thực hiện trước 0 giờ 00 phút ngày 01/01/2018; xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH…